„Z małymi smyčkami tójšto polěpšić“
W biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty zmóžnja zaso wuše zwiski Sprjewje z łučinowym lěsom
Hišće ćeče Sprjewja za Lemišowom w přez čłowjeka před nimale 90 lětami zrunanym rěčnišću. „Regulowanje Sprjewje“ sta so spočatk 1930tych lět. Spušćadła a dnowne prohi běchu zatwarili, zo bychu spěšnosć rěki wobwliwowali. Z tym pak njeje so woda hižo do dotal prawidłownje powodźenych wobłukow přimjezowaneho łučinoweho lěsa dóstała. A dokelž běchu přirodnje so wijacu rěku z jeje pěsčišćemi a podmlětymi korjenjemi štomow wotstronili, zničichu njerkanišća a žiwjenski rum rybow a druhich wódnych žiwochow. „Wotrěznjene“ wotrězki pak mnohe lětdźesatki přetrachu a su zdźěla dźensa hišće z dróhi widźeć. Stare promjenja ležachu hłownje na arealu Dubjanskeho wojerskeho zwučowanišća, sahaceho mjez Lemišowom a Nowej Wsu přez Sprjewju.
Kozy hladać je idylka – čłowjek wostaja starosće za sobu a ...
Pomorcy běchu a su dale wjes, w kotrejž hraja wosebite žiwjenske nastajenja wažnu rólu
Wabjenje za dobrowólne ekologiske lěto „při kozach a twarožku“ na wozu Pomorčanskeho předewzaća Ekologiske ratarjenje (Ökolandbau) skedźbnja na rědku spartu skotarstwa. Někotre šlebjerdki z telefoniskim čisłom mějićela předewzaća Thomasa Hiekeho su wottorhnjene. Podaš-li so na statok, maš začuće, zo časnik pomałšo běži, zo je čłowjek nazdal starosćow. Z přećom tak žiwi być mnozy lubkuja. Zwoprawdźić je pak sej jenož mało ludźi zwaži. Thomas Hieke je jedyn z nich.
Zetkawachmy so skoro jenož w šuli abo po puću do njeje Ze zapiskow Richarda Zahrodnika, 5
Dźěćatstwo w narańšej ewangelskej kónčinje mjez Bukecami a Lubijom kónc 19. lětstotka wopisuje 1962 zemrěty Richard Zahrodnik. Originalny němskorěčny tekst ze swójbneho archiwa staj jeho prawnučk Friedhard Krawc a Arnd Zoba-Bukečanski zeserbšćiłoj.
Wučbna maćizna bě hłownje na dwě lěće rozdźělena. 1. kurs: Stary zakoń, stare stawizny, Sakska, Němska, přirodowe stawizny. 2. kurs: Nowy zakoń, nowe stawizny, Europa a druhe kontinenty, přirodowěda. Na přikład sym w 5. lětniku kurs 1 słyšał, w šestym kurs 2, w 7. lětniku zaso kurs 1 a we wosnym znowa kurs 2.
Dźěćo je potajkim w běhu štyrjoch lět dwójce to samsne słyšało. Štož je so jemu skićiło, to bě dosć mało. Za nabožinu běchu to tydźensce štyri hodźiny, za zemjepis, stawizny a přirodowědu jenož hodźina. Při čimž wužiwaše wučer dźěl hodźiny stawiznow za to, zo smy tydźensku pěseń recitowali.
Wróćo ke korjenjam prjedownikow namakać
Cornelia Schnippa dopomina so na swoje najrjeńše dožiwjenja w dźěćatstwje na statoku susodki Anny Buley
W swojej domiznje Lěskej chce Cornelia Schnippa 300 lět stary kładźity dom za přichodne generacije zachować. Za to pyta wona zwjazkarjow. Spěchowanske towarstwo hižo wobsteji.
Jězby po swěće čaja – Wo hribach a wuklukowanju 5. dźěl
Hemileia vastatrix njeje ani rostlina ani zwěrjećo a jenož mikrometry wulki. A tola tutón hrib zas a zaso swětowe hospodarstwo wobwliwuje. Hemileia vastatrix, tež kofejowy zerzawc mjenowany, nadpadnje mjenujcy łopjena kofejoweje rostliny, na čož so te žołto-oranžojće barbja a wotemrěja. Před šěsć lětami je hrib plahowarjow kofeja w Južnej Americe a Karibice trapił, zo su so płaćizny kofeja po cyłym swěće zwyšili a we 1860tych lětach je samo tak hrózbnje na kupje Sri Lanka zachadźał, zo je tam cyła kofejowa industrija k rakecam jěła. Hrib je wina, zo je kupa na juhu Indiskeje dźensa za swój čaj znata.
Stajnje kreatiwna a rodźi nowe ideje
Zetkanje z młodej serbskej hudźbnej wědomostnicu dr. Theresu Jacobsowej
Wona wuprudźa při naju zetkanju wot wšeho spočatka wjesołu, čerstwu awru. 37lětna hudźbna wědomostnica dr. Theresa Jacobsowa je wot lěta 2015 w Budyskim Serbskim instituće z poł dźěłowym městnom přistajena. „Jako wědomostna sobudźěłaćerka slědźu na polu imaterielneho kulturneho herbstwa Serbow nastupajo medije, drasta, reje, spěwy a dalše kulturne srědki. Dźe wo to, kak hodźi so naše herbstwo a z nim serbska identita dale wuwiwać a w ludźe zaso šěršo wožiwić.“ To powěda młoda žona, bydlaca ze swójbu w Lipsku, kotraž wob měsac wjacekróć do Budyšina jězdźi. „Mi tute dźěło wulke wjeselo wobradźa. To je jara wulki wobłuk, w kotrymž móžeš so do tradicijow, stawiznow, wašnja žiwjenja a začućow serbskeho ludu hłuboko zanurić, z toho kreatiwne projekty zdźěłać a je praktisce zwoprawdźić.“
W lěće 2012 je Theresa Jacobsowa na temu „Der Sorbische Volkstanz in Geschichten und Diskursen“ promowowała, dwě lěće po tym wuńdźe jeje kniha w Spisach Budyskeho Serbskeho instituta jako čisło 59.
Tež wobrazy wo serbskich křižerjach molowała
Mysle k njedawnej wustajeńcy Ann Siebert w Drježdźanach
Jendźelski humor ma něšto wosebite na sebi, lubosć Jendźelčanow ke konjam je runje tajka swojorazna. Što pak, jeli so jendźelska wuměłča kaž Ann Siebert ze seršćowcom ryzy serbskim křižerjam wěnuje? Na kóždy pad zrodźi so wobraz wo nich, kotryž nima w tworjacym wuměłstwje swojeho runjeća.
Serbscy křižerjo, na třoch mólbach zapopadnjeni, běchu mjez połsta twórbami wuměłče Ann Siebert hač do spočatka junija w Drježdźanskej galeriji Holger John widźeć.
Ann Siebert je w našočasnym sakskim wuměłstwje legenda. Loni w aprylu swjećeše wona stoćiny. Rodźena Jendźelčanka Priscilla Ann Thornycroft wuda so 1942 na němskeho antifašista Hansa Sieberta. W lěće 1948 dźěše z nim do wuchodneje Němskeje a bydli mjeztym 65 lět w Drježdźanach.
Olsenowa cwólba wotzběhnyła
Lěćne dźiwadło Budyskeho NSLDź
Olsenowa cwólba je w zašłych třoch lětach łužiski dźiwadłowy publikum rozdwojiła. Ći jedni so hižo do prěnjeho předstajenja do Egona, Bennyja a Kjelda wohladachu, ći tamni zaso NěmskoSerbskemu ludowemu dźiwadłu w Budyšinje kartki z rukow storhachu. Po třoch inscenacijach – 2016 Olsenowa cwólba a wulki pozadnik, loni Olsenowa cwólba wupućuje a lětsa Olsenowa cwólba wotzběhnje – pak po zdaću tež přiwisnikam padušneje trójki dosaha. Wjele swobodnych městnow na premjerje samej kaž tež, hinak hač w zašłymaj lětomaj, něhdźe 7 000 w předpředani hišće njepředatych kartkow wo tym swědči. A samo na rozjimanju nowych směrnicow wo přichodźe Budyšina sej někotři žadachu, zo měli so dalše inscenacije z Olsenowej cwólbu w sprjewinym měsće zakazać, štož bě jeno zdźěla žortnje měnjene.
Motiwy Njeswačanskeje wokoliny
Njeswačidło swjeći lětsa 750. róčnicu prěnjeho naspomnjenja. W małej galeriji zarjadowachu tuž wustajeńcu dweju tworjaceju wuměłcow ze wsy a z wokoliny. 10. junija wotewrjena zajimawa pokazka wěnuje so molerce Pauli Lauenstein (1898–1980), bydlacej wot lěta 1941 w staršiskim domje w Starym Wětrowje, a molerjej, dźěćacemu lěkarjej dr. Wolfgangej Lehmannej (1935–1999). Dr. Lehmann nawjedowaše wot lěta 1960 do 1964 Njeswačanski wjesny ambulatorij, a po swjatoku je molował. Swoje dźěła signowaše z wuměłskim mjenom Dottore.
Originalny hłós Miny Witkojc nětko na zynkonošaku słyšeć
Zajimawa cejdejka z Ludoweho nakładnistwa Domowina
Čitaš-li to, štož je wažny čłowjek raz w knize, nowinach abo druhdźe napisał, wobradźa ći zawěsće wulke wjeselo a spodobanje.
Jeli pak ta abo tón něšto sam(a) ze swojim hłosom přednjese, da je to hišće wjetše a rjeńše dožiwjenje za připosłucharjow. Runje to potwjerdźa jedyn z najnowšich wudźěłkow Ludoweho nakładnistwa Domowina, kotrež wobsteji mjeztym 60 lět.
Měnjena je nowa cejdejka „,Gaž wětšyk dujo‘ – Mina Witkojc powěda“. A zynkonošak je woprawdźe jara hódny dar k 125. narodninam delnjoserbskeje basnicy a nowinarki. Na jubilej smy lětsa na wšelake wašnje spominali – mjez druhim z wosebitej wustajeńcu w Bórkowskej Domizniskej stwě a ze swjatočnosću w Bórkowskej šuli, kotraž jeje mjeno nosy.
