Žadyn „europski imperij“
Zetkanje třoch politikarjow z Madźarskeje, Pólskeje a Italskeje w Budapesće
Budapest/Waršawa. W madźarskej stolicy Budapesće je so štwórtk tydźenja, 1. apryla, zetkanje wotměło, kotrež móhło za přichod Europskeje unije hišće razne sćěhi měć. Madźarski ministerski prezident Viktor Orbán, pólski ministerski prezident Mateusz Morawiecki a bywši nutřkowny minister Italskeje Matteo Salvini su připowědźili, zo chcedźa swoje zhromadne dźěło wutwarić. Třo prawicarsko-nacionalnje wusměrjeni politikarjo po zetkanju na nowinarskej konferency připowědźichu, zo chcedźa so zhromadnje za „europske wozrodźenje“ zasadźić. „Miliony europskich wobydlerjow nječuja so politisce wotpowědnje a skutkownje zastupjeni“, Orbán rjekny.
K tomu chcedźa tele tři prawicarsko-nacionalne strony – madźarska Fidesz, pólska strona Prawo a sprawnosć (PiS) a italska Lega – zhromadne programy zdźěłać. Jim dźe předewšěm wo hódnoty kaž swójba, čłowjeska dostojnosć a křesćanstwo, rjekny Morawiecki.
Ludličenje w Čěskej
Kemše lětsa pod hołym njebjom
Marek Krawc rozprawja za Serbske Nowiny z čěskeje stolicy
Praha. Škitne naprawy a nuzowy staw charakterizowachu tež lětuše jutry w Čěskej. Wobydlerjam susodneho kraja bě mjenujcy tež za čas swjatych dnjow zakazane, swój domjacy wobwod wopušćić a swójbnych w druhich kónčinach kraja wopytać. Woblubowaneho koledowanja – zběranja jutrownych chłóšćenkow w kruhu přećelstwa abo pola susodow, kaž tež šwikanja žonow a holcow ze samoplećenymi jutrownymi witkami – dyrbjachu so kaž hižo loni wzdać. Tak wěnowaše so wjetšina Čechow sportej a ćělnemu derjeměću. Słódkosće, jutrowne jejka, mazanec – pječwo, kotrež je němskemu wosuškej podobne – a nádivka, nakid z kurjeneho mjasa, jejow a młodych kopřiwow, mějachu jutry pola wjetšiny Čechow jako tradicionalne swjedźenske speciality sydać. Tuž walachu so ludźo lětsa hakle jutrownu sobotu po cyłym kraju do nakupowanišćow, zo bychu so tam ze wšěm trěbnym zastarali. Knježerstwo bě mjenujcy spočatk minjeneho tydźenja rozsudźiło, zo wostanu wobchody ze žiwidłami wulki pjatk zawrjene.
W luksusowym eksilu ćerpjeć
Vatikan dweju bywšeju pólskeju biskopow zatajenja dla chłostał
Waršawa. Vatikan je dweju pólskeju biskopow chłostał, dokelž staj pady splažneho znjewužiwanja dźěći a młodostnych přez duchownych w swojimaj diecezomaj zatajiłoj. To je diplomatiske zastupnistwo Vatikana we Waršawje zdźěliło. Emeritowany arcybiskop Sławoj Leszek Głódź (76) z diecezy Gdańsk a bywši biskop diecezy Kielce Edward Janiak (68) njesmětaj hižo dlěje w swojim biskopstwje bydlić. Nimo toho staj ze wšitkich zjawnych nabožnych swjatočnosćow a swětnych zetkanjow wuzamknjenaj. Nic naposledk mataj „přiměrjenu sumu pjenjez“ załožbje swj. Józefa přewostajić, kotraž pomha woporam seksualneho znjewužiwanja. Woběmaj wumjetuja, zo njejstaj pady znjewužiwanja wotkryłoj, byrnjež nadawk k tomu měłoj.
Čěska liči swojich wobydlerjow
Marek Krawc rozprawja za Serbske Nowiny z čěskeje stolicy
Praha. Zrudźaca powěsć je so póndźelu po cyłym susodnym kraju roznjesła – Petr Kellner, znaty předewzaćel a najbohatši Čech je minjenu sobotu w sewjeroameriskej Alasce při tragiskim njezbožu žiwjenje přisadźił. 56lětny zahorjeny sněhakowar a přiwisnik heliskiinga (po skoku z helikoptera nahły zjězd na sněhakach z hory) chcyše sej za to z dalšimi pjeć znatymi z helikopterom na wjeršk hory dolećeć. Po puću na horu pak měješe mašina hawariju. Wuchowanske mocy, došedši někotre hodźiny pozdźišo na městno njezboža, namakachu tam jeničkeho přežiwjeneho a pjeć smjertnych woporow, mjez nimi Petra Kellnera a Benjamina Larochaixja, dalšeho čěskeho wobchodnika.
Čěski miliardar žiwjenje přisadźił
Praha (dpa/SN). Čěski miliardar Petr Kellner je při znjezboženju helikoptera w starobje 56 lět žiwjenje přisadźił. Wón bě pječa najbohatši Čech. Njezbožo sta so minjenu sobotu na helikopterowo-skijowej turje njedaloko lodowca Knik w Alasce, kaž zamołwite zarjady USA zdźěleja. Při njezbožu zemrěchu štyri wosoby, mjez nimi pilot. Dokładne wobstejnosće njezboža njejsu znate. Kellnera chcedźa w najwušim kruhu swójby pochować, powěsćernja ČTK rozprawja, powołujo so na rěčnicu jeho inwestmentoweje skupiny PPF.
Při tajkich turach dowjezu sněhakowarja z helikopterom na wjeršk hory, zo móhł wottam do doła smalić. To njeje jenož jara drohe, ale škodźi tež wobswětej. W najwjetšim dźělu europskich horin je to mjeztym zakazane.
Zamóženje Kellnera trochuja na 15 miliardow eurow. PPF je wobdźělena na Łužiskim brunicowym předewzaću LEAG. Nimo toho inwestuja w Ruskej, Chinje, medijowych předewzaćach a priwatnych telewizijnych sćelakach. Kellner bě so 1964 w sewjernej Čěskej narodźił. Wón zawostaji štyri dźěći.
Chcedźa miliony ludźi šćěpić
Słowakski premier nětko minister
Bratislava (dpa/SN). Słowakski ministerski prezident Igor Matovič je wčera njewočakowano připowědźił, zo na dobro financneho ministra Eduarda Hegera wotstupi a zdobom toho zastojnstwo přewozmje. Změnu na čole knježerstwa běchu po wuradźowanju třoch z cyłkownje štyrjoch koaliciskich stron připowědźili. Tydźenje trajaca knježerstwowa kriza w Słowakskej móhła tak najprjedy raz přewinjena być.
44lětny Heger, kiž přisłuša Matovičowemu hibanju „Jednori ludźo a njewotwisne wosobiny“, je potwjerdźił, zo chcył ze wšitkimi dotalnymi koaliciskimi partnerami rozmołwy wjesć. Hišće dźensa wočakowaše jeho statna prezidentka Zuzana Čaputová, kotraž ma po wustawje prawo, noweho ministerskeho prezidenta powołać.
Koalicija štyrjoch stron bě so w zwadźe wo prawym puću w koronapandemiji do ćežkeje krizy dóstała. Naposledk bě w běhu něšto dnjow 16 čłonow knježerstwa wotstupiło. Matovičej wumjetuja, zo je na wulkej ličbje zemrětych sobu wina.
„Majestosć“ Duda skřiwdźeny
Paragraf pólskeho chłostanskeho zakonika zbudźa mjezynarodny zajim
Waršawa. Hladajo na drastisce přiběracu ličbu natyknjenjow z koronu w Pólskej naprawy přećiwo wirusej zaso přiwótřa. Wot jutřišeho dyrbja wobchody meblow a twarske wiki na dwaj tydźenjej zawrěć, je minister za strowotnistwo Adam Niedzielski wčera wukazał. To samsne płaći za frizerske salony a kosmetiske studija. Tež pěstowarnje a žłobiki zawru. Wuwzaća płaća za hladanje dźěći medicinskeho personala a wěstotnych mocow. Tež Bože mšě nastupajo płaća nowe wobmjezowanja: Dowoleny je jedyn kemšer na 20 kwadratnych metrow. Biskopja su mjeztym připowědźili, zo chcedźa so z listom na wšitke wosady wobroćić a wěriwych namołwjeć, zo měli wukaz konsekwentnje dodźeržeć. Woblatko při swjatym woprawjenju dyrbjeli jenož hišće do ruki wudźěleć a nic, kaž je to mjez Polakami z tradiciju, na jazyk połožić.
Ličba koronainfekcijow je w susodnym kraju dźensa z 35 143 padami nowy rekord docpěła. Hakle wčera běchu 34 151 nowych natyknjenjow zwěsćili.
Přibytk e-awtow
Praha (ČŽ/K/SN). Kónc minjeneho lěta bě w Čěskej 6,13 milionow wosobowych awtow registrowanych. Z nich jězdźi něhdźe 126 000 wozydłow z hybridnym pohonom, na přikład po systemje bencin-płun, płun-elektriku atd. To publikuje powěsćernja čtk, powołujo so na čěski Centrum za wobchadne slědźenje. Wotbytk nowych wozydłow bě wšak loni wo cyłych 19 procentow niši hač lěto do toho. Najwjetši přibytk zwěsćichu pola elektroawtow, kotrychž běchu porno předchadźacemu lětu 90 procentow wjace předali, tak zo wučinja jich wobstatk nětko 7 103 jězdźidła. Najbóle prašane běchu Škodowki, sćěhuja e-jězdźidła Tesla a Hyundai.
Při nadróžnych wobchadnych njezbožach je loni w Čěskej 460 wosobow žiwjenje přisadźiło, 87 mjenje hač lěta 2019. Zdobom je to najmjeńša ličba smjertnych wobchadnych woporow wot lěta 1961, z kotrehož so statistika wobchadnych njezbožow wot policije zaměrnje wjedźe. Spadnyła je tež ličba ćežkozranjenych, kotrychž bě 1 807, tuž 303 mjenje hač 2019. K tomule pozitiwnemu wuwiću je hłownje koronakriza přinošowała, kotraž bě wosebje w nalětnich měsacach wobchad na dróhach jara wobmjezowała.
