Kónc lěta 2024 a započatk noweho lěta 2025 njejstej za mnje wosobinsce lochkej byłoj. Mějach mjenujcy ze swojim doktorskim dźěłom jara wjele prócy a wušparanja. Termin wotedaća so dźeń a njesmilnišo bliži – jelizo chcu k doktorskemu pruwowanju a zakitowanju disertacije w předwidźanym terminje nastupić, dyrbju wuslědk swojeje 4lětnjeje prócy nanajpozdźišo srjedź měrca hotowy a wućišćany wotedać. Měrny hodowny čas, silwester a nowe lěto wužiwach tuž k tomu, zo bych poslednje kapitle disertacije na swojim starym ličaku hysterisce wotklepał. Z horcej jehłu šite teksty sym pak jedyn po druhim našej wowce nosył, zo by mi prawopisne zmylki, njelepe stilistiske wobroty a sorabizmy, kotrež su mjeztym moju čěšćinu dospołnje skóncowali, korigować pomhała. Ze sorabizmami nježortuju, woprawdźe je mi wowka hustodosć prajiła, zo mój słowoslěd někak spodźiwnje wupada. Naša wowka bě mjenujcy wučerka čěšćiny a jeje wóčko žane zmylki njepřewidźi.
W serbskej literaturje chowaja so mnohe drohoćinki, na kotrež je trjeba znowa skedźbnić, zo njebychu so pozabyli. Wotpowědne impulsy chce awtorka serbskim čitarkam a čitarjam z rjadom „Znowa čitała“ dawać.
Na Budyskej šuli běše Jan Wornar w 1960tych lětach mój sportowy wučer. Ale wězo znajach jeho tehdy tež jako dobreho přećela mojeju staršeju, kiž bydleše ze swojej swójbu njedaloko nas w nowotwarje we wuchodnym předměsće, a jako serbskeho awtora z Płomjenja. Jan Wornar by loni 7. decembra swoje 90ćiny woswjećił. Narodźił je so jako syn skałarja w Hórkach a tam je wotrostł. Do šule chodźeše w Chrósćicach, Warnoćicach a Budyšinje. Po maturje studowaše w Lipsku sport a slawistiku. Wot lěta 1958 bě wučer na Serbskej polytechniskej wyšej šuli w Budyšinje a wot 1974 w Róžeńće-Ralbicach, po tym zo bě so do Noweje Wjeski přesydlił. Jan Wornar zemrě po ćežkej chorosći 20. meje 1999 w Drježdźanach a bu w Chrósćicach pochowany.
Serbski wučenc w Słowakskej
Jan Bok pochadźeše z delnjołužiskeho městačka Wětošow, hdźež bě so 1569 jako syn překupca narodźił. Po studijach teologije, filozofije a swobodnych wuměłstwow w Frankfurće nad Wódru a we Wittenbergu skutkowaše čas žiwjenja w Hornjej Madźarskej, dźensnišej Słowakskej. Spočatnje bě gymnazialny wučer w Prešovje, po tym zastawaše wšelake wysoke zastojnstwa w Košicach, mjez druhim jako sudnik a měšćanosta. Wón zemrě 1621 w Uherskim Brodźe, hdźež je tež pochowany.
Ze swojim wobšěrnym skutkowanjom zańdźe Jan Bok do stawiznow jako wusahowacy pedagoga, wučenc, basnik, politikar a humanist europskeho formata. Mjezynarodnje znaty je jako Bocatius, štož je łaćonska forma jeho swójbneho mjena, kaž bě za jeho čas mjez wučenymi z wašnjom.
Česćenja Jana Boka
Hač do dźensnišich dnjow Jana Boka česćuja. Tak dopomina na njeho wot lěta 1999 w ródnym Wětošowje mjedźana tafla na wonkownej muri Serbsko-němskeje dwójneje cyrkwje.
Na našej Radworskej wyšej šuli je z dobrej tradiciju, zo smědźa so šulerjo 9. lětnika na rěčnej jězbje do Jendźelskeje wobdźělić. Cyłe lěto nas jězba hižo zaběraše. A hižo dołho do wotjězda běchmy jara napjeći. Jónu, dokelž jědźemy zhromadnje ze šulerjemi ze Załomja, Kumwałda a Worklec a zdruha, dokelž njewědźachmy, što nas wočakuje a hač naše zamóžnosće w jendźelšćinje za rozmołwu dosahaja.
Skónčnje běchmy so načakali a bě nowember. Njedźelu rano jara zahe wotjědźechmy. Naš puć wjedźeše nas přez cyłu Němsku, Nižozemsku a Belgisku do Francoskeje. W přistawnym měsće Calais podachmy so na přewoznu łódź. Žołmy běchu na tutym wječoru wysoke, tak zo bě někotrym z nas chětro hubjenje. Wokoło 22.30 hodź. do města Broadstairs dojědźechmy a padnychmy w hóstnych swójbach wučerpani do łoža. Broadstairs je małe město při morju w juhowuchodźe hrabinstwa Kent.
P o tym zo běch w juniju zašłeho lěta swoju maturu złožiła stejach, kaž zawěrno wjetšina młodych abiturientow,
před prašenjom: Kak ma nětko dale hić? Poprawom zdaše so mi puć studija najwěsćiši a najjednoriši, přiwšěm pak běše žedźba za prawym dyrdomdejom wulka. Přewšo napjata běch tuž, jako docpě mje powěsć přećelki wo wupisanju městna jako serbska pěstońča w New Yorku. Bjez wulkeho chabłanja sym so pola swójby přizjewiła a po dlěšim powabjenskim procesu dóstach powěsć, zo směm sej do New Yorka dolećeć a holčku pěstonić.
Kajka bě to party mjez hodami a Nowym lětom
w Chrósćicach! Syman Hejduška a Fabian Hejduška staj znowa wšěch tych na jewišćo wjacezaměroweje
hale „Jednota” přeprosyli, kiž su pola nas w Serbach sprěnja jara wuspěšni a maja zdruha mnoho fanow. Cyłu nóc młodźi a starši zhromadnje swjećachu a dachu sej jednu rjanu pěsničku po druhej lubić. Prěni raz běchu pak tež stotki ludźi doma za digitalnymi nastrojemi sobu pódla, wšako zwoprawdźi studijo Lucija pod nawodom Michała Cyža livestream.
Widejo livestreama je na platformje youtube (hlej qr-code) dale přistupny.
Nimale 4000 ludźi je sej jón hižo wobhladało. Přehlad wo tym, štó je
JULIJ
Europeada – koparske mišterstwo europskich narodnych mjeńšin w Schleswigsko-Holsteinskej a Danskej (wot 29. junija hač do 6. julija 2024). Mjez 24 muskich a dźewjeć žónskich mustwow ze wšeje Europy běštej dwě serbskej mustwje; mužojo wobsadźichu 11. městno, žónske mustwo sedme městno. Blok 300 serbskich fanow wšěch generacijow napadny ze serbskimi chorhojemi, bubonami, drastami a pomolowanjemi w mjezwoču.
„Na spočatku je swětło“ – nowa saga Krabata zahorja. Lětsa hižo pjaty raz je rodźeny Wojerowčan a w Drježdźanach bydlacy a skutkowacy Michael Kuhn za lěćne předstajenje pod hołym njebjom na Krabatowym młynje w Čornym Chołmcu scenarij za Krabatowy kruch spisał a inscenował. Rezonanca, runje tež w serbskim publikumje, je jara pozitiwna. Prěni raz je Kulturny centrum Krabatowy młyn produkciju do swójskeju rukow wzał.
Mnozy ludźo po cyłej Hornjej Łužicy so njemało dźiwachu, jako wuhladachu minjene měsacy dale a wjace busow z nadpismom SchmidtSchwarz město zwučenym Schmidt-Reisen – Šmitec wozydłownistwo. Zawod z Radworja a předewzaće Schwarz z Wosečka (Hähnichen) pola Rěčic stej so zjednoćiłoj. Pozadk toho je lubosć!
Mnozy ludźo po cyłej Hornjej Łužicy so njemało dźiwachu, jako wuhladachu minjene měsacy dale a wjace busow z nadpismom SchmidtSchwarz město zwučenym Schmidt-Reisen – Šmitec wozydłownistwo. Zawod z Radworja a předewzaće Schwarz z Wosečka (Hähnichen) pola Rěčic stej so zjednoćiłoj. Pozadk toho je lubosć!
Prěnje znamjo bližacych so hód w Pólskej su adwentne wiki, kotrež mjenuja tam „Jarmark Bożonarodzeniowy“. We Wrócławju su kóždolětny hermank pjatk, 29. nowembra, wotewrěli, štož bě wyšemu měšćanosće Jacekej Sutrykej wosebity a čestny nadawk. Na wjace hač 200 stejnišćach wikowarjo swoje produkty poskićeja. Často słyšiš nimo pólšćiny tež ukrainšćinu, jendźelšćinu, portugalšćinu a italšćinu, dokelž předawarjo swoje poskitki zwjetša w maćeršćinje poručeja.
Ukrainjanka předawa w swojej budce typiske „čebureki“, podobne pirogam. Njejsu pak warjene, ale w horcym woliju pječene. Runje tak typiski je wišnjowy liker, kotryž mjeztym cyłe lěto tež w ukrainskim wobchodźe we Wrócławju z mjenom „pjana wišnja“ dóstawaš.
Polacy kupuja rady tež litawski ćmowy chlěb kaž tohorunja kurjenu šunku a kolbasu. Wopytowar je hladajo na hoberski poskitk runjewon přemóženy.