Sakska je bohata na archeologiske pomniki. Doniž njezapočachu w 10. lětstotku pisomnje zawěsćeć a dokumentować stawizny, běchu namakanki ze zemje jenička móžnosć, něšto wo stawiznach zhonić.
Sakske stawizny njezapočinaja so hakle z tym, zo bu městnosć Gana w zymje 928/929 zdobyta a zo załoži Heinrich I. krótko po tym Mišno, ale hižo mnohe lětstotki do toho. Wo tychle časach swědča jeničce archiwy pod zemju.
Štož zdaše so před lětami njemóžne, je dźensa nimale samozrozumliwe: Z modernymi metodami wuslědźeja fachowcy pokłady a pomniki pod zemju, bjez toho zo je kóncuja. Na načasnych z wyšin zapopadnjenych wobrazach hodźa so slědy sydlišćow, pućow a pohrjebnišćow namakać. Geofyzikaliske měrjenja wotkrywaja hewak njespóznajomne podzemske struktury. Samo w lěsach pokazuja přepytowanja z pomocu laserowych pruhow dotal njeznate nasypy, hrodźišća a pohrjebnišća.
