Nowy prezident CCEE

póndźela, 04. oktobera 2021 spisane wot:

Rom (B/SN). Składnostnje 50lětneho wobstaća Rady europskeje biskopskeje konferency (CCEE) wotmě so minjeny ty­dźeń­­ posedźenje w Romje. Tam su 60lětneho arcybiskopa Vilniusa a předsydu Litawskeje biskopskeje konferency Gintarasa Linasa Grusasa na pjeć lět za noweho prezidenta wuzwolili. W USA rodźeny měšnik naslěduje 78lětneho italskeho kardinala Angela Bagnasca, kiž je gremij wot lěta 2016 nawjedował. Rada europskeje biskopskeje konferency ma swoje sydło w šwicarskim St. Gallenje. Wona chce zhromadne skutkowanje biskopow na cyłym kontinenće spěchować. 1971 załoženemu gremijej přisłuša 39 čłonow. Zhromadnje reprezentuja woni katolsku cyrkej w 45 krajach Europy.

Přihotuja swětowu synodu

Wojacy ćěriwo woža

póndźela, 04. oktobera 2021 spisane wot:

London (dpa/SN). We Wulkej Britaniskej zasadźeja wot dźensnišeho wojakow, zo bychu krizu zastaranja ludźi z bencinom a dieselom přewinyli. Ćežišćo stej London a južna Jendźelska, rěčnik knježerstwa zdźěli. Tam je so połoženje po jeho słowach mjeztym stabilizowało. Pozadk je wulka ličba pobrachowacych šoferow nakładnych awtow. Tohodla njemóžachu tankownje z ćěriwom zastarać. Warnowanja knježerstwa před „paniku“ zawinowachu hoberski nawal na tankownje.

Njewjedra w južnej Francoskej

Marseille (dpa/S). Po dešćikojtym a wichorojtym kóncu tydźenja su dalše dźěle juhowuchodneje Francoskeje wot njewjedrow potrjechene. W přibrjóžnym měsće Marseille měšćanosta Benoît Payan ludźi dźensa namołwješe po móžnosći doma wostać. Tež šulske dźěći njeměli dom radšo wopušćić. Na Uniwersiće Aix-Marseille su wšitke póndźelne kursy wotprajili. Zliwki běchu na mnohich blakach zapławjenja zawinowali.

Nahubnik dale wužiwać

Z paradu Trabantow su lubowarjo tohole awta z časa NDR wčerawši Dźeń jednoty Němskeje w Europskim parku Rust w Badensko-Württembergskej na swoje wašnje woswjećili. Parada měješe tež na to pokazać, zo su žiwjenske poměry na wuchodźe a zapadźe Němskeje 31 lět po zjednoćenju přeco hišće rozdźělne. Foto: pa/Philipp von Ditfurth

Pytaja dale

póndźela, 04. oktobera 2021 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Tydźeń po wólbach zwjazkoweho sejma rozjimuja dale z wotmachom móžnu nowu knježerstwowu koaliciju. Wčera zetkachu so wodźacy zastupnicy SPD ze Zelenymi a FDP, zo bychu šansy wutworjenja amploweje koalicije pruwowali. Wječor rozmołwjachu so zastupnicy CDU/CSU z FDP wo móžnym jamaiskim zwjazku. Po tym rěčachu wšitcy wobdźěleni wo „konstruktiwnej atmosferje“. SPD chcyła najradšo hnydom wo amplowej koaliciji jednać, FDP a Zeleni chcyli z tym hišće čakać. Ze stron liberalnych rěkaše, zo su rozdźěle k SPD wjetše hač k uniji. FDP chcyła so derje ze Zelenymi wotrěčeć.

Brizantne dokumenty wozjewjene

póndźela, 04. oktobera 2021 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Znowa móhli politikarjo a dalši prominentni swěta po wozjewjenju brizantnych dokumentow wo swojich financnych počinanjach do wuskosćow přińć. Na wšě 35 amtěrowacych a bywšich statnikow kaž tež wjace hač 330 dalšich politikarjow z nimale sto krajow a dalše znate wosobiny su po informacijach mjezynarodneho zwjazka wotkrywacych žurnalistow swoje zamóženje „z pomocu njepřewidnych konstrukcijow, załožbow a njeeksistowacych firmow inwestowali“. To rozprawjeja wjacore nowiny a sćelaki Němskeje. Wjace hač 11,9 milionow dokumentow mjenuja wone „Pandora papers“. Před pjeć lětami běchu žurnalisća z wozjewjenjom „Panama papers“ kedźbnosć zbudźili, jako dopokazachu, zo politikarjo pjenjezy w karibiskich krajach składuja.

W dokumentach „Pandora papers“ naspomnjeny je tež čěski ministerski prezident Andrej Babiš. Tón bě sej pječa w Francoskej wosobny statok we wjesnym rumje za 15 milionow eurow kupił a je jón na njetransparentne wašnje zapłaćił.

„Nadpady na demokratiju“

póndźela, 04. oktobera 2021 spisane wot:

Centralne zarjadowanje na Dnju jednoty Němskeje w Halle nad Solawu

Halle (dpa/SN). Składnostnje Dnja jednoty Němskeje je sej zwjazkowa kanclerka Angela Merkel (CDU) trajace zasadźenje na dobro demokratije žadała. „Demokratija njeje cyle jednorje tu, ale dyrbimy zas a zaso za nju dźěłać“, rjekny politikarka CDU wčera na swjedźenskim zarjadowanju w Halle nad Solawu. Prezident Zwjazkoweje rady Reiner Haseloff (CDU) zasadźowaše so za zhromadnje projekty, kotrež móhli wuchod a zapad Němskej hromadu wjesć. „Mentalnje a strukturelnje njeje jednota hišće dokónčena.“

Po měrniwej rewoluciji w NDR nazymu 1989 bě so wuchodoněmski stat 3. oktobra 1990 ze Zwjazkowej republiku Němskej zjednoćił. Najebać inwesticije wjacorych miliardow eurow a wulke wuspěchi w zhromadnym žiwjenju su dochody a renty we woběmaj dźělomaj Němskeje přeco hišće rozdźělne. Tak zasłužeja dźěławi we wuchodnych zwjazkowych krajach nimale štwórćinu mjenje hač kolegojo na zapadźe. Renty maja hakle w lěće 2024 jenake być.

Ludźi sobu wzać

póndźela, 04. oktobera 2021 spisane wot:
Zo njeje jednota mentalnje a strukturelnje hišće dokónčena, wo tym njeswědča jenož rozdźělne wuslědki na wuchodźe a zapadźe při wólbach zwjazkoweho sejma. Wone pak cyle čerstwje potwjerdźeja, zo je wuwostajena kedźbnosć na čućiwosće a na žiwjenske nazhonjenja ludźi we wuchodnych zwjazkowych krajach mjeztym mocy nabyła, kotruž njesmědźa knježacy w Zwjazku dlěje na lochke ramjo brać. Za mnohich ludźi hrózbne wuwiće po přewróće z bjezdźěłnosću, wothódnoćenjom jich dotalneho žiwjenja a – často z tym zwjazanym – socialnym zestupom słuša bjezdwěla sobu ke genam zjednoćeneje Němskeje. Mentalne a strukturelne brachi tejele jednoty sporjedźeć pak lóšo njebudźe. Wšako je so połoženje z kóždym za to zhubjenym lětom dale přiwótřiło. Njejsmy wjace žiwi w porynskej republice, na wuchod rozšěrjenej. Snano su sej to někotři strategojo jednoty Němskeje tehdy tak přeli. Jednota Němskeje tež rěka, ludźi a regiony we wuwiću sobu wzać. Axel Arlt

To a tamne (04.10.21)

póndźela, 04. oktobera 2021 spisane wot:

6 000 kwadratnych metrow wulku chorhoj Němskeje su parašutisća w sewjerorynsko-westfalskim Paderbornje w powětře rozpřestrěli a tak po informacijach zamołwitych swětowy rekordny pospyt wuspěšnje wobstali. Chorhoj bě w cyłej wulkosći widźeć, z čimž je so eksperiment radźił, a nětko móža jón do Guinnessoweje knihi rekordow zapisać. Parašutisća běchu z 3 500 metrow wotskočili a na lětanišću přizemili. Wětřik pak je chorhoj do bliskeho lěsa wotnjesł.

Na wulět po awtodróze A 9 pola durinskeho Eisenberga poda so wčera rano jack-russell-terrier. Psyca Bella bě při rańšej wuchodźowance swojemu wobsedźerjej twochnyła a wjacorych šoferow nastróžiła. Jedyn z nich na to na nuzowej čarje zasta, wza psa a přepoda jeho přiwołanym policistam. Woni móžachu ­Bellu njezranjenu wobsedźerjej wróćić.

Wuběrk přepytuje katastrofu

pjatk, 01. oktobera 2021 spisane wot:

Mainz (dpa/SN). Přepytowanski wuběrk krajneho sejma w Porynsko-Pfalcy ke katastrofje zapławjenja w juliju ze 134 mortwymi na sewjeru zwjazkoweho kraja je so dźensa prěni króć zešoł. Gremij ma podawki do katastrofy, za čas zapławjenjow a po tym rozswětlić, předewšěm pak politiske zamołwitosće. Opoziciska CDU bě sej zasadźenje wuběrka žadała. Mjeztym přepytuje statne rěčnistwo přećiwo krajnemu radźe wokrjesa Ahrweiler, Jürgenej Pföhlerej (CDU).

Wuwzaćny staw podlěšeny

Waršawa (dpa/SN). Hladajo na dale trajacy nawal migrantow je pólski sejm wu­wzaćny staw na mjezy k susodnej Běłoruskej wo dalše 60 dnjow podlěšił. Pre­zident Andrzej Duda bě wotpowědnu próstwu zapodał. W debaće nawoda narodneho wěstotneho běrowa Pawel Soloch rozprawješe, zo su jeničce w septembru nimale 7 000 migrantow lepili, kotřiž chcychu z Běłoruskeje ilegalnje do Pólskeje zapućować. Loni w septembru bě jich 120 było. Podłu mjezy su zawrjene pasmo zarjadowali, do kotrehož njedadźa ani pomocnikow ani žurnalistow.

Na etat so dojednali

Europski wuběrk čěskeho senata a čłonojo wuběrka za wustawu, prawo, demokratiju a Europu Sakskeho krajneho sejma su so dźensa na Budyskim hrodźe zešli. Na přeprošenje předsydy wuběrka Marka Šimana (CDU, 2. wotprawa) bě toho hamtski kolega Mukuláš Beck přichwatał (2. wotlěwa), nimo toho prezident krajneho sejma Matthias Rößler (CDU, nalěwo) a prezidentka Sakskeho Wyšeho zarjadniskeho sudnistwa Susanne Dahlke-Piel (naprawo). Foto: SN/Hanka Šěnec

nowostki LND