Po wulkich stopach

štwórtk, 22. decembera 2022 spisane wot:
„Po wjace hač lětdźesatkomaj znowa pod dirigatom Friedemanna Böhme spěwać – to začuwam kaž nawrót do domizny.“ Tele wuprajenje dźensnišeje jednaćelki Domowiny Judit Šołćineje na kóncu njedawno wotměteho Serbskeho spěwanskeho swjedźenja we wobłuku Lěta Zejlerja a Kocora 2022 njeposrědkuje jenož dosć dobry zaćišć zasłužbneho skutkowanja dirigenta za jedne z najwažnišich serbskich dorostowych wuměłstwowych ćělesow. Citat zdobom wotbłyšćuje, zo je so jemu zešlachćiło, swojim chowancam wjace być hač jenož nawoda. Wuspěšnje je tuž po wšo druhe hač małych stopach kročił, kajkež nětko swojej naslědnicy zawostaja. Judith Kubicec je hižo wjacekróć dopokazała, zo je kmana tež zwonka profesionalneho wobłuka wuběrne wukony zwoprawdźeć. Jej zastojnstwo na čole brigady připóznawać mam za přewšo dobry rozsud, a njedwěluju na tym, zo wona wulkim wočakowanjam wotpowědować zamóže. Bosćan Nawka

Kurt Bałcar

štwórtk, 22. decembera 2022 spisane wot:
22. hodownika 1972 zemrě w Budyšinje wučer, lektor a bywši šefredaktor Płomjenja Kurt Bałcar. Narodźi so 24. małeho róžka 1918 jako syn lěsneho dźěłaćerja a chěžkarja w Čelnom. Dźěłaše w Běłowodźanskej škleńčerni a w rězaku we Wochozach. Spočatk lěta 1946 zapisa do chroniki: „Smy zaso tu a dźěłamy jako Domowinska skupina nětko za Serbstwo.“ Sam wěnowaše so Kurt Bałcar nětko dźěłu za serbski lud. Po wopyće Serbskeho wučerskeho wustawa nalěto 1946 w Radworju bě wučer a šulski nawoda we Wochozach a Slepom kaž tež naměstnik wokrjesneho šulskeho radźićela w Niskej a Budyšinje. Po tym bě wyši referent w zarjedźe za Serbske ludowe kubłanje w Budyšinje a wosom lět nawjedowacy lektor za serbske wučbnicy. Tři lěta běše po tym šefredaktor pioněrskeho časopisa Płomjo. Z jeho pjera su mnohe domiznowědne přinoški a spisaj „Pućujemy po Bělkowskim wokrjesu“ a „Pućujemy po Nisčanskim wokrjesu“. Wón bě sobuawtor wučbnicy „Naša čitanka“ a přełoži dalše wučbnicy kaž tež „Serbske powěsće“, kotrež w Ludowym nakładnistwje Domowina wuńdźechu, do našeje maćeršćiny. Manfred Laduš

Twitter – jěd abo žórło?

srjeda, 21. decembera 2022 spisane wot:

Twitter je dźensa wšudźe přitomny – w klasiskich medijach kaž tež online. Byrnjež mnozy krótkopowěsćowu słužbu sami aktiwnje njewužiwali, je wona dawno wliwapołny komunikaciski kanal a wažne žórło – tež za nowinarstwo – w našej towaršnosći.

„Ptačk je wuswobodźeny!“, to zdźěli Elon Musk w swojim prěnim tweeće, po tym, zo bě krótkopowěsćowu słužbu Twitter dnja 28. oktobra 2022 wuspěšnje přewzał. Tutón „deal“ běše jemu šwarnych 44 miliardow US-dolarow hódny. Jako nowy mějićel je wón jako prěnje rozsudźił, zo 3 200 sobudźěłaćerjow pušći. Wulka sep pušćenych je w teamach dźěłała, kotrež so wo dodźerženje komunikaciskich směrnicow za škit prawa wosobiny kaž tež čłowjeskeho prawa starachu. Zwjazk němskich žurnalistow (DJV) je njedawno zdźělił, zo bu nowinarski běrow Twittera w Berlinje rozpušćeny a, hladajo na wulki wliw w socialnych medijach, kritizuje rozsud jako njezamołwity. Předsyda DJV Frank Überall praji, zo „je šamale, kwalifikowanych sobudźěłaćerjow wot jednoho dnja na druhi bjez wopodstatnjenja a bjez socialneho zawěsćenja pušćić. Dźěłowe sudnistwo dyrbi so z tym zaběrać.“

Wosebite wudaće znateho comicoweho nakładnistwa Mosaik je wušło. Dokelž so na žiwjenje Budyskeho mecena Gregoriusa Mättiga poćahuje, je so tute wčera w Budyskim muzeju předstajiło.

Budyšin (CaS/SN). Pod titulom „Gregorius Mättig a potajnstwo njesmjertnosće“ je nakładnistwo Mosaik swoje wosebite wudaće wčera w Budyskim měšćanskim muzeju předstajiło. Abrafaxy – znaći rjekojo comicoweje serije, podadźa so w nim na slědy Budyskeho mecena Gregoriusa Mättiga. Wón běše w srjedźowěku žiwy a je nam znaty jako mecen, kotryž je z pomocu swojeje dobroćelskeje załožby chudym dźěćom studij zmóžnił. Tele zbožo měješe tež serbski pachoł Johann Gottlob Kay z Rachlowa, kotrehož stawizna so tu powěda. Nimo Abrafaxow su wšitke wosoby w jednanju awtentiske. W přiwěšku zešiwka namaka čitar samo wujasnjenja wo Serbach a jich nałožkach.

Franćišk Wjacław Mareš

wutora, 20. decembera 2022 spisane wot:
20. decembra před 100 lětami narodźi so w Benešowje František Vaclav Mareš, sławny čěski rěčespytnik a přećel Serbow. Wot 1945 do 1948 studowaše w Praze bohemistiku a rusistiku. Hižo jako student so za Serbow zajimowaše a serbsce nawukny. Wot 1952 dźěłaše w Słowjanskim wustawje w Praze; wěnowaše so hłownje prašenjam staro(cyrkwino)słowjenšćiny. We wosudnym lěće 1968 wopušći ČSSR. Powołachu jeho za profesora słowjanskich rěčow na Wienskej uniwersiće. Jeho wusahowaceho wědomostneho dźěło dla powołachu jeho za rjadneho čłona Awstriskeje, Chorwatskeje, Makedonskeje a Pólskeje Akademije ­wědomosćow. Mareš bě tež redaktor časopisow „Slavia“ a „Wiener slawistisches Jahrbuch“. 1968 wobdźěli so na rěčespytnej konferency w Budyšinje a haješe zwiski ze serbskimi wědomostnikami; jara wosobinskej nekrologaj za Michała Nawku a dr. ­Jurja Młynka wo tym swědčitej. Dobry dwanatk nastawkow a recesijow wo serbskej rěčewědźe zakónči (ze zeserbšćenymaj předmjenomaj) 1994 w Rozhledźe z přehladom „Sorabistika na Wienskej uniwersiće w druhej połojcy dwaceteho lětstotka“. F. W. Mareš zemrě 3.
Tysacy ludźi su sej wčera paradu hórnikow w Annabergu-Buchholzu wobhladali. Dróhi běchu połne přihladowarjow, jako ­towarstwa hórnikow w swojich typiskich drastach po rudnohórskim měsće ćehnjechu. Hórska parada w Annabergu-Buchholzu je najwjetša w hodownym času. Na njej su so wčera něhdźe 1 200 ludźi ze Sakskeje a druhich hórnistwowych kónčin wobdźělili. Tež hosćo z Čěskeje, kaž na přikład z Měděnec, běchu mjez nimi. Foto: Jürgen Männel

Porjedźenka

póndźela, 19. decembera 2022 spisane wot:
W minjenej přiłoze „Wuměłstwo a wjace“ smy na podaće mjena zhotowjerja titulneho wobraza Christiana Ratajczaka zabyli, za čož so tu zamołwimy. Redakcija SN

Dr. Pawoł Völkel

pjatk, 16. decembera 2022 spisane wot:
16. hodownika před 25 lětami zemrě bywši jednaćel Ludoweho nakładnistwa Domowina a lawreat Myta Ćišinskeho dr. Pawoł Völkel z Hodźija. Syła žarowacych njeboćičkeho na poslednim puću přewodźeše. Tehdyša jednaćelka LND Ludmila Budarjowa hódnoćeše jeho zasłužby: „Zastojnstwo šeflektora LND je poboku Měrćina Benady swěru wukonjał. Dźakujemy so jemu za njesprócniwe skutkowanje na dobro serbskeho ludu, wosebje na polu našeho pismowstwa.“ Dr. Pawoł Völkel narodźi so 13. požnjenca 1931 w Chrósćicach. Wopyta Kamjenski a po 1945 sewjeročěskej gymnazijej a maturowaše 1951 w Budyšinje. Po studiju slawistiki w Lipsku běše wot 1956 lektor a wot 1965 šeflektor LND. Po smjerći Benady nawjedowaše mjez 1988 a 1992 LND. Jeho najwuznamniše dźěło bě „Serbski duden“ – „Hornjoserbsko-němski prawopisny słownik“ z lěta 1970. Z jeho pjera bě mjez druhim tež woblubowany spěw „Domčk mój luby w serbskim kraju“. Na wurjadnym kongresu Domowiny 13. nalětnika 1990 bě dr. Völkel jedyn z třoch moderatorow. Wot lěta 1993 do 1995 bě zasłužbny narodny a kulturny prócowar předsyda Zwjazka serbskich wuměłcow. Manfred Laduš

Wo knihach a kniharni (16.12.22)

pjatk, 16. decembera 2022 spisane wot:

Lěto 2022 měješe za Ludowe nakładnistwo Domowina (LND) při wšěch hoberskich wužadanjach cyle wosebitu překwapjenku: LND je lawreat Sakskeho nakładnistwoweho myta za wysoku kwalitu swojeho profila a za to, zo z mainstreama wusahuje. Tuž móžemy hordźi być, zo wuwiwa team LND produkty, kotrež móža so widźeć dać!

Naš nowotarski duch so tu wupłaći: hłowny wobstatk powabjenja běše awtobiografija Měrćina Weclicha „Sonić – to tla z hrěchom njej’“. Z njej přeswědčichmy mytowansku jury, zo hodźa so tradicionalne čitanske formaty wužiwać a z nowymi, digitalnymi elementami splesć a wočerstwić, štož da čitarstwu plus na informacijach. Tak hodźa so do přichoda hranicy mjez knihu a druhimi medijemi přewinyć, a kaž tule z pomocu QR-codow přidatne informacije a samo historiske žórła zapřijeć. Dźakowano crossmedialnosći, hodźi so komunikacija přez wšelake mjez sobu zwjazane medije wjesć. Tak móžemy so na inowaciskim polu tež z druhimi nakładnistwami runać a nowe puće kročić – to je wažny impuls za dalše dźěło.

Što je foto, hdyž je bjez stawiznow?

štwórtk, 15. decembera 2022 spisane wot:

W rjedźe přednoškow „Kofej w třoch“ Serbskeho muzeja předstaji wědomostna wolontarka Daniela Heckowa fotografku Gudrun Kubenz. Dźensa 91lětna bě tři lětdźesatki dołho jako wobrazowa reporterka za Wojerowske a Grodkowske wudaće dźenika Lausitzer Rundschau dźěłała a hdys a hdys tež fota za tehdyšu Nowu dobu dodawała.

nowostki LND