Z wudaća: pjatk, 09 februara 2018

Budyšin (SN/MkWj). Štóž naćisk koaliciskeho zrěčenja mjez CDU, CSU a SPD dokładnje čita, tón dyrbi zwěsćić, zo so słowo „Łužica“ w nim scyła njejewi. „Brunica“ so jenož jónu w zwisku ze saněrowanjom naspomni, kaž po wotpowědnej rešerši zwěsćiš. „Zwjazk budźe so z wotpowědnymi regionami tež wo dalewjedźenju saněrowanja brunicowych kónčin po lěće 2022 wothłosować“, rěka na stronje 145 wot wobdźělenych stron mjeztym wozjewjeneho dokumenta. Porno tomu so słowo „wuhlo“ wospjet jewi. Tak ma komisija plan k „poněčimnemu skónčenju zmilinjenja wuhla“ zdźěłać, kotryž tež na financne zaručenje strukturneje změny dźiwa a za kotryž chcedźa wosebity fonds Zwjazka załožić. W přiwisku připowědźeja 1,5 miliardow eurow za strukturnu změnu.

Serbskopazličanske karnewalowe towarstwo pisany a wotměnjawy póstniski program zestajało

Fanojo pjateho počasa su tele dny połnje w swojim elemenće. Na njeličomnych zarjadowanjach woni nětko wulce hejsuja. Tež Serbskopazličanske karnewalowe towarstwo je wjeršk swojeje lětušeje, mjeztym 48. sezony docpěło. Hižo minjenu sobotu přeprosy wone na prěni kapičkowy wječor a prezentowaše wopytowarjam hotowy wohnjostroj žortow, pryzlojtych skečow a rejow. Kelko dźěła za tym tči, drje wě najlěpje tón, kiž tajki program sobu zestaja a so na nim wobdźěla. Tak smědźeše publikum hromadźe z princowskim porom Jensom I. a princesnu Silwiju I. dožiwić póstniski program, z kotrymž móžachu hosćo raz wšitke starosće wšědneho dnja pozabyć.

„Kupa fantazije“ zahorja publikum ze zapalom młodych dźiwadźelnikow

Młodźinske dźiwadło Serbskeho gymnazija Budyšin w Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle wuwiwa so pod nawodom Měrka Brankačka poněčim k nade wšo eksperimentalnej kowarni talentow. Jeho třeća inscenacija z hrajerskim dorostom „Kupa fantazije“ nasta z improwizaciju na zakładźe wólneho koncepta. Hrajerki a hrajerjo su kruch samostatnje dowuwili, dialogi zdźěłali a figuram ze swójskimi nazhonjenjemi a myslemi wosebity swójski raz spožčili. Nowum w stawi­znach ćělesa je, zo hosćej sobu hrajetaj: Młodostnaj wójnskaj ćěkancaj z Afghanistana cyłk gymnaziastow wudospołnitaj.

Tři runiny, sydom rěčow

Pohladnicy powědaja wo dawnych časach, swědča wo podawkach a ludźoch. Alfons Handrik wotkrywa nam swět, na kotryž smy w minjenych lětach nimale pozabyli.

Tykowany dom na pohladnicy tež dźensa najstarši Dobroščenjo ženje widźeli njejsu. Wosrjedź wsy stejacy sy jón wuhladał přišedši z Jaseńcy abo tež z puća wot Njeswačidła. Zawěsće je před tam postajenym swjatym křižom pozastał a so pomodlił 1879 w Dobrošicach rodźeny znaty farar Michał Mič, hdyž nóžkowaše jako chowanc Serbskeho seminara w Praze wot ćaha z Njeswačidła. Tež zboka swjateho křiža před njenahladnej tykowanej chěžu stejace štyri młode maćerje w katolskej narodnej drasće ze swo­jimi dźěćimi dźensa hižo nichtó nje­znaje.

Pohladnicu je 31. awgusta 1915 napisała na Pawoła Jancu, kotryž bě tehdy wojak 7. kompanije, jeho swakowa Hańža Sćapanowa z Dobrošic. Z toho móžemy slědować, zo bě karta za čas Prěnjeje swětoweje wójny nastała. Zo na njej žanoho muža njewidźimy, zwuraznja, zo běchu runja Pawołej Jancy něhdźe na bitwišćach suroweje wójny.

Na wopyće pola Chelnjanki, kotraž jako jenička wsy serbska chodźi

W Chelnje w gmejnje Radwor knježi sobotu nawječor spokojna ćišina. Njewuhladaš ani jeničkeje čłowječeje duše. W 326 woby­dlerjow wopřijacej wsy běchu před lětami hišće wjacore Serbowki wšědnje w katolskej drasće chodźili. Dźensa je to hišće jenička wjesnjanka.

Byrnjež hižo 86 lět była, wuprudźa Marja Hiccyna žiwjensku čerstwosć we wšědnej narodnej drasće. Wita mje do přitulnje zarjadowaneho bydlenja. We jstwě na sćěnje wisa zaramikowane wjetše foto jeje mandźelskeho Jurja, kiž je w lěće 2016 zemrěł. „Loni w juniju bychmoj diamantny kwas swjećiłoj. Škoda, zo njejsmoj jón hižo zhromadnje dožiwić móhłoj. Hladam často na wobraz, zo bych jeho widźała.“ We jstwě wisaja tež fota jeje třoch synow z mandźelskimi, na kamorje steja tajke wot jeje dźewjeć wnučkow a štyrjoch prawnučkow. Wšitke mać, wowku a prawowku spokojeja. Nječuje so tak sama. Po smjerći mandźelskeho bydli w domje tež jeje wnučk z mandźelskej a dźěsćomaj. Tak ma wudowa někoho pomocliwje poboku.

Běše něhdy ... – poprawom njejsu baje runjewon dokładne nastupajo čas a městnosć jednanja. Ćim bóle tuž zadźiwa, zo je za sćěhowacu baju-powědku z Chiny dokładna lětoličba podata: W lěće 2737 do Chrystusa to bě, zo jednoho dnja mytiskeho­ kejžora Shennonga mjakliwosć trapješe, přečož sej někotre hałzy a drjewčka zezběra, woheń zamiškri a nad nim kotoł staji, zo by sej wodu zwarił. Kaž wohenčk takle knyskotaše, horcota sapaše, so woćoplaca woda šumješe a nad nim wot štoma camellia sinensis pušćace so łopjena so sćicha k zemi sajachu, sej kejžor wo zdónk so zepěrajo zdrěmny. Hač drje so jemu jako łopjena k zemi tež sony do spara sajachu? Hač hižo wosnje widźeše, što při wotućenju wotkryje? Hač so jemu wo wuznamje a přichodźe tohole wotkryća dźiješe?