14. oktobra 1945 bě so w Njeswačanskim parku před Starym hrodom wjac hač tysac Serbow a Němcow k prěnjemu swjatočnemu přepodaću wopismow ratarjam k rólnej reformje zešło. Nad tribunu wisaše transparent z napisom „Kraj junkerow do rukow ratarjow“. Prěni serbski krajny rada dr. Jan Cyž (SPD), kotremuž bě sowjetska wokrjesna komandantura 25. meje 1945 tele wažne zastojnstwo přewostajiła, přitomnych serbsce a němsce powita. Na tribunje stejachu tež komunisća Korla Janak z Chelna, sekretar KPD za Hornju Łužicu Walter Heitz jako předsyda KPD Budyskeho wokrjesa a Njeswačanski wjesnjanosta Richard Schuster kaž tež předsyda Domowiny Pawoł Nedo.
Wojerecy (SiR/SN). Młodźi filmowcy Wojerowskeje Kulturneje fabriki móža so wjeselić. Kaž sociokulturny centrum zdźěli, spožči sakske kultusowe ministerstwo jeho projektej „Na slědach“ za film „Bjezrěčni – Wojerowscy Serbja za čas nacionalsocializma“ (SN rozprawjachu) Šulerske myto za domizniske slědźenje. Kulturna fabrika dźakuje so swobodnje skutkowacej filmowči Angeli Šusterowej za wobšěrne a nadrobne dźěło kaž tež za podpěru młodostnych a gratuluje młodym filmowcam a teamej wokoło projektoweje nawodnicy Iny Züchner. Myto je z 500 eurami dotěrowane.
Projekt „Na slědach“, iniciatiwu Sakskeje załožby za młodźinu, přewjeduja mjeztym štwórty króć. Woni wobdźělnikam zmóžnja, so ze samowuzwolenymi towaršnostnymi temami rozestajeć a wuslědki zjawnosći předstajić. Po tym zo měješe Kulturna fabrika w minjenych projektach NDRsku zašłosć, wuwiće šulow we Wojerecach a Serbow w nacistiskim času za hłowne ćežišćo, zaběraja so tam nětko w nowym projekće pod hesłom „Springbrunnenbader“ z temu dźěćatstwo we Wojerecach za čas NDR.
Nic mjenje hač 65 zajimcow wobdźěli so 11. a 12. oktobra 1930 na kursu serbskeje rěče w Českej Lípje. Organizowałoj běštej zarjadowanje wuběrk za narodne mjeńšiny sewjeročěskeje župy Sokola a wučerski wuběrk Českeje Lípy. Předsyda wuběrka a šulski inspektor města bě Josef Maštálko. Přećel našeho ludu dźě bě hižo 1920 někotrym serbskim dźěćom prózdninske přebywanje w městačku Belá pod Bezdězem zmóžnił. Kurs přihotować a přewjesć pomhaštaj jemu ze serbskeje strony Michał Nawka a Gustaw Janak. Z nimaj dojědźe do Čěskeje Lípy tež Cecilija Nawkec, kotraž pomhaše program wuhotować. Tak zanjese serbske spěwy, někotre samo z wobdźělnikami nazwučowa. Z Prahi přichwatałoj běštaj uniwersitny profesor dr. Josef Páta a Vladimír Zmeškal. Po dwudnjowskim kursu pisaše časopis Bezděz mjez druhim: „Wučer Nawka zeznajomi nas za jenički dźeń tak wustojnje a zajimawje z wosebitosćemi serbšćiny, zo bě nam serbsce čitać, čitane zrozumić, rjenje serbske ludowe pěsnje a serbsku narodnu hymnu spěwać lochka a luba zabawa.“ Po kursu bě w Ludowym domje zjawny čěsko-serbski wječork.
Mikławš Krawc
„Pućowanje po hudźbnym swěće Serbow“ – tele hesło koncerta za wiolinu a wiolu spočatk oktobra w Budyskim Serbskim muzeju dokładnje wopisuje, što je wopytowarjow wočakowało. Wšako wopřijimaše dramaturgisce wušiknje zestajany program wšitke štyri za tudyše wuměłske stawizny w tym zwisku najwažniše doby wot romantiki hač k nowej hudźbje. A tola zaklinčachu dohromady štyri kruchi prěni raz – dźakowano małemu trikej. „Klasikar serbskeje hudźby“, kaž husler Rostockskeje filharmonije a moderator wječora Malte Hübner Korlu Awgusta Kocora mjenowaše, „wšak nažel ničo za wobsadku, kajkuž tu dźensa mamy, skomponował njeje. Tuž je nam Jan Cyž pomhał a po motiwach stareho mištra twórbu ‚Dźewjaty dźeń‘ spisał. Słyšiće tuž najstaršeho a najmłódšeho komponista, potajkim Kocora a Cyža, takrjec simultanje.“ A tomu tež woprawdźe tak bě.
17. wudaće protyki Stog – Der Schober
To bě nowinka: Předstajenje protyki Stog za lěto 2021 njebě ani w Bórkowskim Domje zetkanja ani we Wendigojc hosćencu, ale wonka na swjedźenišću. A prěni raz bě redakcija jako motiw na wonkownej wobalce zymsku krajinu z tónkróć małym stogom wuzwoliła. Synowe kopjeno je samo zawodźěte. Kaž přeco bě prezentacija protyki za Błóta tež lětsa we wobłuku domizniskeho a drastoweho swjedźenja.
Wojerecy (KD/SN). Njedawno w Lipšćanskim nakładnistwje Poetenladen wušła antologija „Weltbetrachter“ je „zběrka lyriki, w kotrejž so dohromady 154 ze Sakskeje pochadźacych, tu bydlacych abo wusko z njej zwjazanych lyrikarjow předstaja“, rjekny publikaciju sobu wudawaca spisowaćelka Róža Domašcyna minjenu wutoru we wobłuku čitanja na Wojerowskim hrodźe. Na zhromadnym zarjadowanju mjenowaneho nakładnistwa a wuměłstwoweho towarstwa Wojerecy, kotrež tworješe takrjec łužisku knižnu premjeru, staj nimo Domašcyneje basnica Andra Schwarz a poet Uwe Salzbrenner swoje twórby předstajiłoj.
Z Brětnje pochadźaca Andra Schwarz bě jako dźěćo wot Dubrjenskeho bahna přewšo fascinowana a dopomina so hišće na serbšćinu nałožowaceho pradźěda – pozadk to intensiwneho rozestajenja awtorki ze změnami w swojej domiznje: „Pytam w drjewinje za serbskim krajom“, kaž w jednej z čitanych basnjow rěka.