Wosebite wudaće znateho comicoweho nakładnistwa Mosaik je wušło. Dokelž so na žiwjenje Budyskeho mecena Gregoriusa Mättiga poćahuje, je so tute wčera w Budyskim muzeju předstajiło.

Budyšin (CaS/SN). Pod titulom „Gregorius Mättig a potajnstwo njesmjertnosće“ je nakładnistwo Mosaik swoje wosebite wudaće wčera w Budyskim měšćanskim muzeju předstajiło. Abrafaxy – znaći rjekojo comicoweje serije, podadźa so w nim na slědy Budyskeho mecena Gregoriusa Mättiga. Wón běše w srjedźowěku žiwy a je nam znaty jako mecen, kotryž je z pomocu swojeje dobroćelskeje załožby chudym dźěćom studij zmóžnił. Tele zbožo měješe tež serbski pachoł Johann Gottlob Kay z Rachlowa, kotrehož stawizna so tu powěda. Nimo Abrafaxow su wšitke wosoby w jednanju awtentiske. W přiwěšku zešiwka namaka čitar samo wujasnjenja wo Serbach a jich nałožkach.

Franćišk Wjacław Mareš

wutora, 20. decembera 2022 spisane wot:
20. decembra před 100 lětami narodźi so w Benešowje František Vaclav Mareš, sławny čěski rěčespytnik a přećel Serbow. Wot 1945 do 1948 studowaše w Praze bohemistiku a rusistiku. Hižo jako student so za Serbow zajimowaše a serbsce nawukny. Wot 1952 dźěłaše w Słowjanskim wustawje w Praze; wěnowaše so hłownje prašenjam staro(cyrkwino)słowjenšćiny. We wosudnym lěće 1968 wopušći ČSSR. Powołachu jeho za profesora słowjanskich rěčow na Wienskej uniwersiće. Jeho wusahowaceho wědomostneho dźěło dla powołachu jeho za rjadneho čłona Awstriskeje, Chorwatskeje, Makedonskeje a Pólskeje Akademije ­wědomosćow. Mareš bě tež redaktor časopisow „Slavia“ a „Wiener slawistisches Jahrbuch“. 1968 wobdźěli so na rěčespytnej konferency w Budyšinje a haješe zwiski ze serbskimi wědomostnikami; jara wosobinskej nekrologaj za Michała Nawku a dr. ­Jurja Młynka wo tym swědčitej. Dobry dwanatk nastawkow a recesijow wo serbskej rěčewědźe zakónči (ze zeserbšćenymaj předmjenomaj) 1994 w Rozhledźe z přehladom „Sorabistika na Wienskej uniwersiće w druhej połojcy dwaceteho lětstotka“. F. W. Mareš zemrě 3.
Tysacy ludźi su sej wčera paradu hórnikow w Annabergu-Buchholzu wobhladali. Dróhi běchu połne přihladowarjow, jako ­towarstwa hórnikow w swojich typiskich drastach po rudnohórskim měsće ćehnjechu. Hórska parada w Annabergu-Buchholzu je najwjetša w hodownym času. Na njej su so wčera něhdźe 1 200 ludźi ze Sakskeje a druhich hórnistwowych kónčin wobdźělili. Tež hosćo z Čěskeje, kaž na přikład z Měděnec, běchu mjez nimi. Foto: Jürgen Männel

Porjedźenka

póndźela, 19. decembera 2022 spisane wot:
W minjenej přiłoze „Wuměłstwo a wjace“ smy na podaće mjena zhotowjerja titulneho wobraza Christiana Ratajczaka zabyli, za čož so tu zamołwimy. Redakcija SN

Dr. Pawoł Völkel

pjatk, 16. decembera 2022 spisane wot:
16. hodownika před 25 lětami zemrě bywši jednaćel Ludoweho nakładnistwa Domowina a lawreat Myta Ćišinskeho dr. Pawoł Völkel z Hodźija. Syła žarowacych njeboćičkeho na poslednim puću přewodźeše. Tehdyša jednaćelka LND Ludmila Budarjowa hódnoćeše jeho zasłužby: „Zastojnstwo šeflektora LND je poboku Měrćina Benady swěru wukonjał. Dźakujemy so jemu za njesprócniwe skutkowanje na dobro serbskeho ludu, wosebje na polu našeho pismowstwa.“ Dr. Pawoł Völkel narodźi so 13. požnjenca 1931 w Chrósćicach. Wopyta Kamjenski a po 1945 sewjeročěskej gymnazijej a maturowaše 1951 w Budyšinje. Po studiju slawistiki w Lipsku běše wot 1956 lektor a wot 1965 šeflektor LND. Po smjerći Benady nawjedowaše mjez 1988 a 1992 LND. Jeho najwuznamniše dźěło bě „Serbski duden“ – „Hornjoserbsko-němski prawopisny słownik“ z lěta 1970. Z jeho pjera bě mjez druhim tež woblubowany spěw „Domčk mój luby w serbskim kraju“. Na wurjadnym kongresu Domowiny 13. nalětnika 1990 bě dr. Völkel jedyn z třoch moderatorow. Wot lěta 1993 do 1995 bě zasłužbny narodny a kulturny prócowar předsyda Zwjazka serbskich wuměłcow. Manfred Laduš

Wo knihach a kniharni (16.12.22)

pjatk, 16. decembera 2022 spisane wot:

Lěto 2022 měješe za Ludowe nakładnistwo Domowina (LND) při wšěch hoberskich wužadanjach cyle wosebitu překwapjenku: LND je lawreat Sakskeho nakładnistwoweho myta za wysoku kwalitu swojeho profila a za to, zo z mainstreama wusahuje. Tuž móžemy hordźi być, zo wuwiwa team LND produkty, kotrež móža so widźeć dać!

Naš nowotarski duch so tu wupłaći: hłowny wobstatk powabjenja běše awtobiografija Měrćina Weclicha „Sonić – to tla z hrěchom njej’“. Z njej přeswědčichmy mytowansku jury, zo hodźa so tradicionalne čitanske formaty wužiwać a z nowymi, digitalnymi elementami splesć a wočerstwić, štož da čitarstwu plus na informacijach. Tak hodźa so do přichoda hranicy mjez knihu a druhimi medijemi přewinyć, a kaž tule z pomocu QR-codow přidatne informacije a samo historiske žórła zapřijeć. Dźakowano crossmedialnosći, hodźi so komunikacija přez wšelake mjez sobu zwjazane medije wjesć. Tak móžemy so na inowaciskim polu tež z druhimi nakładnistwami runać a nowe puće kročić – to je wažny impuls za dalše dźěło.

Što je foto, hdyž je bjez stawiznow?

štwórtk, 15. decembera 2022 spisane wot:

W rjedźe přednoškow „Kofej w třoch“ Serbskeho muzeja předstaji wědomostna wolontarka Daniela Heckowa fotografku Gudrun Kubenz. Dźensa 91lětna bě tři lětdźesatki dołho jako wobrazowa reporterka za Wojerowske a Grodkowske wudaće dźenika Lausitzer Rundschau dźěłała a hdys a hdys tež fota za tehdyšu Nowu dobu dodawała.

12. hodownika 1897 zemrě w Hodźiju štyri dny do swojich 78. narodnin farar Jaroměr Hendrich Imiš. „Duchowny wjednik serbskeho luda, naš Imiš, je nas wopušćił. Mužojo jeho runjeća so žadnje narodźa, wón bě powołany chabłace serbstwo zdźeržeć. Imišowe mjeno a skutki wostanu mjez serbskim ludom njezapomnite!“ Tak pisachu tehdy Serbske Nowiny.

Wón bě z Janom Arnoštom Smolerjom, Michałom Hórnikom a Jakubom Bartom-Ćišinskim najmarkantniša wodźaca wosobina narodneho hibanja ­Serbow w druhej połojcy 19. lětstotka. Wuchodnje Hodźijskeho Božeho domu na kěrchowje stejitej čornej narownej pomnikaj z křižomaj za Imiša a jeho mandźelsku Milu. Zady kamjenja za Imiša čitamy: „Štož je wón był za Bože kralestwo. Štož tebi běše, moje drohe Serbstwo, to nihdy njehiny přez smjerć a row. To budźe jeho, naše swjate herbstwo.“ ­Farar a basnik Jan Wałtar je tute rymowane wěnowanje a te na zadnjej stronje pomnika Mile Imišoweje, rodźeneje Pfulec, pěsnił. Wjace hač tysac Serbow, mjez nimi tójšto ewangelskich hamtskich bratrow a někotři katolscy duchowni so na jeho pohrjebje wobdźělichu.

Hudźba a poezija na Jana Buka

póndźela, 12. decembera 2022 spisane wot:
Budyski Serbski muzej a Rozhlad běštej zašły pjatk na zhromadny hudźbno-literarny wječor přeprosyłoj, hdźež su Róža Domašcyna, Ingrid Hustetowa, Měrana Cušcyna, Měrćin Wjenk (srjedźa) a Měrka Mětowa něhdźe 50 zajimcam swoje literarne twórby přednjesli, kotrež běchu za lětušu Rozhladowu seriju „Kóždy wobraz je nowy započatk“ k wuměłskim twórbam Jana Buka napisali. Wo wuběrny hudźbny přewod staraše so jazzowe trijo z Pólskeje, wobstejace z Jaceka Szreniawy (klawěr), Jakuba Olejnika­ (kontrabas) a Mateusza Maniaka (bijadła). K tomu recitowaše Szreniawa poeziju Kazimira­ Pichlaka. Foto: Serbski muzej/Monika Ošikowa

Adwentny kalender raz hinak

pjatk, 09. decembera 2022 spisane wot:
Wot spočatka tutoho měsaca poskićujetej Serbskej kulturnej informaciji w Budyšinje a Choćebuzu swojim kupcam wosebity adwentny dar. Kaž pola adwentneho kalendra „wotewru“ kóždy dźeń woknješko. Tak maja hač do 24. decembra wšědnje jedyn produkt ze šěrokeho poskitka, kotryž je wo 25 procentow potuńšeny. Sobudźěłaćer Stani Wowčer wabi za wosebitu akciju a kupcy smědźa so wšědnje znowa na woknješko wjeselić. Poskitk płaći tež za onlineshop. Foto: SN/Hanka Šěnec

nowostki LND