To a tamne (11.07.25)

pjatk, 11. julija 2025 spisane wot:

Agresiwny byk pućowarjow w Šwicarskej mjerza. Narodna warnowanska słužba Alertswiss je přez swoju app ludźi před swobodnje so hibacym skoćećom w pućowanskim regionje Montalchez-Les Prises w kantonje Neuenburg warnowała. Na žadyn pad njeměli so ludźo něhdźe 600 kg ćežkemu bykej bližić. Štóž jeho wuhlada, měł na blaku nuzowu słužbu pod čisłom 117 zwonić. Policija so wo pad stara.

Dlěje hač dźesać dnjow młodu Němku hižo pytaja, kotraž mjeztym dwě lěće po Awstralskej pućuje. Nětko drje su policisća jeje awto nadešli, ale nichtó njewě, dokal je so žona zhubiła. Na awće samym běchu policisća mechaniske brachi zwěsćili. Wo tym rozprawja nowina The West Australian. Zo bychu žonu z mjenom Wilga prawje bórze namakali, su mjeztym přidatnych zastojnikow zasadźili.

Debata wo lětanišću pači

štwórtk, 10. julija 2025 spisane wot:

Přichod Drježdźanskeho stejnišća bóle hač hdy hewak wohroženy

Lipsk/Halle/Drježdźany (dpa/SN). W Sakskej, Saksko-Anhaltskej a Durinskej su prózdniny – lětadła do dowola su nětko wosebje požadane. Kaž Srjedźoněmska lětanišćowa AG (MFAG) zdźěli, wočako­wachu w prěnich tydźenjach prózdnin w Lipsku/Halle a Drježdźanach něhdźe 24 500 pasažěrow. Mjeztym pak zo je jich w Lipsku/Halle jara wjele, su hale w Drježdźanach skerje prózdne. Centralne prašenje tuž je, hač so lětanišćo w sakskej stolicy docyła hišće zadani.

Wobkedźbowarjo branše rysuja jasny wobraz: „Drježdźany a Erfurt njejstej za turistow dawno tak zajimawej kaž Lipsk“, praji Timmo Gause, nawoda wotrjada za transport poskićowarja pućowanjow Dertour. Mnozy pućowacy z mjenowanych třoch zwjazkowych krajow na wuchodźe wotleća šěršeho poskitka dla radšo wot wjetšich lětanišćow kaž Lipsk/Halle, Frankobrod abo Mnichow.

Dypkownje wopołnocy, w nocy na póndźelu, 7. julija 2025, su wotrjad za škit mjezy Wódra, policija kaž tež policija wójska kontrolne stacije na pólskim boku mjezy wobsadźili. Z tutej naprawu chcedźa ilegalnemu zapućowanju migrantow do Pólskeje zadźěwać. Smy zastojnikow při pólsko-němskej mjezy w Zgorzelecu přewodźeli.

„Wažne nam předewšěm je, zo wobchad z tutymi naprawami njetrjebawšo njehaćimy“, zastojnicy powědaja. Wosebje dokładnje kontroluja małe transportery, busy kaž tež jězdźidła ze sčornjenymi woknami. Štóž chce sej do Pólskeje dojěć, měł z kontrolemi wupokaza ličić, druhdy samo z tym, zo zastojnicy rum za wačoki přepytuja. Při pólsko-němskej hranicy su tute kontrole spěšnje wotběželi a njejsu wobchad haćili abo dalše wobmjezowanja zawinowali.

Katastrofowy alarm cofnyli

štwórtk, 10. julija 2025 spisane wot:

Zeithain (dpa/SN). W Gohrischskej holi so połoženje po wosom dnjach wulkeho wohenja poněčim polěpša. Wokrjes Mišno je katastrofowy alarm za gmejnje Zeithain a Wülknitz kaž tež za město Gröditz cofnył. Alarm běchu štwórtk tydźenja wuwołali. Dwaj dnjej do toho bě so na přestrjeni blisko mjezy k Braniborskej palić počało. Hašenje bě wobćežne, dokelž na terenje wjele municije leži.

Weidel a Merz so wadźiłoj

Berlin (dpa/SN). Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy kancler Friedrich Merz (CDU) a nawodnica opozicije Alice Weidel (AfD) staj při prěnjej generalnej debaće legislaturneje periody wótrje diskutowałoj. Předsydka frakcije AfD wumjetowaše Merzej łamanje słowa a mjenowaše jeho „kanclera łžow“. Merz jej znapřećiwi, zo wón „pawšalne a njediferencowane podhódnoćenje dźěła noweho zwjazkoweho knježerstwa jasnje“ wotpokazuje. Zdobom wón Weidel wumjetowaše, zo je wona „ryzy nacionalistisku narěč“ dźeržała.

Koncern stejnišći zawrěje

Žarowacy přiwuzni reaguja emocionalnje při pohrjebje Palestinjanow, kotřiž buchu po informacijach lěkarjow chorownje Nasser­ w Khan Younis w južnym Gazaskim pasmje dźensa při israelskim nadpadźe na jich dom morjeni. Konflikt w Gazaskim pasmje sej dźeń a wjace ciwilnych woporow žada. Foto: Hatem Khaled

Zakazaja chinski chatbot

štwórtk, 10. julija 2025 spisane wot:
Praha (dpa/SN). Čěska zakaza swojim statnym zarjadam a institucijam wužiwanje chinskeje KI-aplikacije Deepseek. Tole je wažny krok za polěpšenje cyber-wěstoty swójskeho kraja, praji nawoda knježerstwa Petr Fiala po posedźenju kabineta w Praze. Zakazane su po jeho wuprajenjach wšě produkty a posłužby wuwiwarja KI Deepseek. Rozsudźili su to na zakładźe analyzy čěskeho zarjada za cyber-wěstotu, dale rěka. Zakaz wopodstatnichu z tym, zo móhł sej chinski stat z pomocu KI sensibelne daty wobstarać, wšako so tute na serverach w Chinje składuja a předźěłaja. Chatbot, kotryž su mjez druhim zakazali, je aplikacija, kotraž z pomocu kumštneje inteligency rozmołwy z čłowjekami wjedźe.

Zhromadne maćerstwo?

štwórtk, 10. julija 2025 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Zwjazkowa ministerka za justicu Stefanie Hubig (SPD) by lesbiskim poram rady zhromadne staršistwo wot spočatka sem zmóžniła. „Wosobinsce móžu sej předstajić, zo móžemy w prawje pochada zhromadne maćerstwo za pory žonow zarjadować“, politikarka němskej powěsćowej agenturje praji. Tuchwilu dyrbi partnerka žony, kotraž dźěćo porodźi, tute adoptować, zo by wona prawnisce mać była. „Tutón puć přez sudnisku adopciju je napinacy a swójby poćežuje“, ministerka kritizuje. Nimo toho móhło tele rjadowanje za dźěćo strašne sćěhi měć, jeli wone při abo krótko po porodźe zemrěje: „Potom nima dźěćo pod wěstymi wuměnjenjemi žaneju staršeju.“

Merz: Němska ma wodźacu rólu

štwórtk, 10. julija 2025 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy kancler Friedrich Merz (CDU) je wodźacu rólu Němskeje při zakitowanju Europy potwjerdźił. Na swjedźenskim zarjadowanju składnostnje 70. róčnicy přistupa Němskeje k NATO pokaza wón na stupace wudawki za wobrónjenje. Z tutymi financielnymi resursami chcedźa zwjazkowu woboru w přichodnych lětach k najsylnišemu konwencionelnemu wójsku w Europskej uniji wutwarić, Merz dale rjekny. Němska budźe přikład za to, kak móhli europsku flanku NATO wutwarić. Tole płaći tež za podpěru Ukrainje, kotraž zhromadnu swobodu dźensa hižo na swojim teritoriju zakituje.

Merz mudrje jedna

štwórtk, 10. julija 2025 spisane wot:
Žurnalisća su porno politikarjam w komfortabelnym połoženju: Njetrjebaja dopokazać, zo jich mjenje abo bóle mudre přispomnjenja, komentary a přilopki praktisce funguja. Najebać to je dźensa rano přehlad sćelaka MDR aktuell wo měnjenjach němskich nowin nastupajo generalnu debatu w zwjazkowym sejmje pokazał, zo maja medije swój podźěl na tuchwilnej politiskej situaciji. Mnozy komentatorojo so na tym postorkuja, zo zwjazkowy kancler Merz narěč předsydki AfD ignorował njeje, ale je so z wobsahom jeje porokow roze­stajał. Kaž je to dobry demokratiski stil, wšako je Weidel reprezentantka najwjetšeje frakcije opozicije. A dotalna ignoranca jej napřećo je k tomu wjedła, zo bu prawicarska strona w zašłych dźesać lětach dale a sylniša. Merz wě, zo móže jenož konsekwentna konserwatiwna politika pokročowanju tutoho trenda zadźěwać, wšako je wjetšina ludnosće konserwatiwnje woliła – hač so to komentatoram lubi abo nic. Marcel Brauman

To a tamne (10.07.25)

štwórtk, 10. julija 2025 spisane wot:

US-ameriskeho influencera a pilota Ethana Guoa je chilska justica po njedowolenym přizemjenju w Antarktice pochłostała. Wón bě pječa wopačny plan wo swojim lěće zapodał a bjez dowolnosće na chilskej slědźenskej staciji w Antarktice přizemił. Guo chce ze swojim lětadłom po wšěch sydom kontinentach lećeć a tak dary za dźěćacy centrum hojenja raka w USA zběrać. Wjace hač milion ludźi jeho akciju na socialnych syćach sćěhuje.

Serval je póndźelu wječor w měsće Reinbek blisko Hamburga ze swojeho chlěwa ćeknył. To je dźiwja kóčka, kotraž móže strašna być, čuje-li so wohrožena, informuje město. Štóž zwěrjo wuhlada, měł so na město abo policiju wobroćić. Popadnyć pak kóčku nichtó njeměł. Servale pochadźeja z Afriki, hdźež su wosebje južnje Sahary žiwe.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND