Ludnosć sama swoju potrjebu lěpje znaje
Załožba za serbski lud přihotuje idejowe wubědźowanje „Rěč zwjazuje. Rěc
zwězujo. Sorbisch verbindet“ z mytami w cyłkownej hódnoće 80 000 eurow. Hač do spočatka nowembra 2021 budźe chwile, ideje za wotpowědne projekty zapodać. Trěbne pjenjezy wupłaći załožba hišće lětsa. Klětu měli projekty potom zeskutkownić. Cordula Ratajczakowa je so ze załožbowym direktorom Janom Budarjom rozmołwjała.
Kak sće ideju wubědźowanja zrodźili?
J. Budar: W zwisku z prioritu spěchowanja, wozrodźić a skrućić nałožowanje serbskeje rěče a serbsku identitu w regionach smy sej wuwědomili, zo ludnosć sama swoju potrjebu wjele lěpje znaje hač my na našich zarjadach. Chcemy tuž z wubědźowanjom nastork dać, zo ludźo ideje rodźa a je potom z wulkim zapalom zwoprawdźa. A snano z nich tón abo tamny trajny projekt wurosće.
Pokazaja wšědnu mjezynarodnosć
Na mjezynarodne zetkanje je sej Njebjelčanska gmejna přichodne dny zastupjerjow swojich partnerskich komunow přeprosyła. Wo pozadkach zarjadowanja je so Marian Wjeńka z Njebjelčanskim wjesnjanostu Tomašom Čornakom (CDU) rozmołwjał.
Knježe Čornako, je waše kónctydźenske zetkanje móhłrjec narunanje za mjezynarodny gmejnski swjedźeń, kaž jón ze zašłosće znajemy?
T. Čornak: Cyle prawje, tak to je. Loni žane z našich kontaktow pěstować njemóžachmy, njebě žana młodźinska wuměna a runje tak žadyn gmejnski swjedźeń. Dokelž pak je nam wažne tele kontakty wudźeržować, smy sej swojich partnerow do Njebjelčic přeprosyli.
Što na wopytowarjow, ale tež na wobydlerjow čaka?
Wobmjezowanja wulce njepytnyli
Po chětro dołhej přestawce je Jörg Młynk zaso na wopyt do Łužicy přijěć móhł. Koronapandemija bě rodźenemu Šunowčanej a jeho swójbje domojjězbje zas a zas zadźěwała. Z Jörgom Młynkom, kiž bydli a dźěła hižo dlěje hač lětdźesatk blisko norwegskeho městačka Hønefoss w swójskim domčku, je so Janek Wowčer rozmołwjał.
Kak je so wam za čas sylneje koronapandemije w Norwegskej zešło, a sće wuwiće tež w Němskej sćěhowali?
J. Młynk: Wuwiće w Němskej smy jara nadrobnje sćěhowali. W Norwegskej njeběchu wobmjezowanja tak jara pytnyć kaž we Łužicy. Škitne nahubniki njejsmy žane trjebali, a na wsy bě jara měrne.
Kak sće pandemiju nastupajo šulu, dźěći a dźěło zmištrowali?
Serbske pěsnje poněčim sobu spěwać
We wobłuku 2. hornjołužiskeho festiwala dźěćaceje hudźby, kotryž su dźensa na dworje Budyskeho Kamjentneho domu zahajili, koncertuje jutře na samsnym městnje serbski spěwytwórc Bernd Pittkunings (Serbske Nowiny rozprawjachu). Bosćan Nawka je so z nim rozmołwjał.
Knježe Pittkuningso, festiwal je předewšěm na dźěći wusměrjeny. Kak sće so na to přihotował?
B. Pittkunings: Wuhotuju na hižo 40 lět programy za dźěći. To potajkim žadyn problem njeje. Wužadanje w tym zwisku stajnje je rozdźělne staroby wopytowarjow wobkedźbować. Wšako mam před sobu pěstowarske dźěći runje tak kaž šulerjow w starobje hač do dwanaće lět. To móže chětro dificilne być. Jutřiši program wopřijima tójšto němskich pěsnjow a wjacore serbske, wšitke z mojeho pjera. Tele rozdźělenje mam za wažne, dokelž wotpowěduje to publikumej. Wotmysł je, zo němscy připosłucharjo serbske spěwy poněčim tež sobu spěwaja, za čož pak trjebaja takrjec sćoplenje w „zwučenej“ rěči.
Po dołhej přestawce budźeće zaso před publikumom hrać. Sće nerwozny?
Budźić hordosć na korjenje
Lětuši Serbski ewangelski domizniski dźeń wotměje so njedźelu we Wojerecach a na Horach. Z fararjom Wojerowskeje Janskeje wosady a koordinatorom zarjadowanja Heinrichom Kochom je Andreas Kirschke porěčał.
Knježe fararjo, na čo je serbski domizniski dźeń wusměrjeny?
H. Koch: Wón měł wšěm tym přeprošenje być, kotrymž su serbske korjenje wažne, kotřiž chcedźa so na nje dopomnić. Zdobom dźe wo to, serbsku rěč pěstować a ju dale žiwu dźeržeć, ale sej tež stawizny spřitomnić.
Štó podawk zaměrnje přihotuje?
H. Koch: Wo to stara so dźěłowy kruh něhdźe 20 angažowanych křesćanow z Wojerec, Blunja, Łaza, Slepoho a z dalšich cyrkwinskich wosadow. Wot wšeho spočatka je bywši serbski superintendent Jan Malink pódla. Hakle 29. junija je dźěłowy kruh pandemije dla zawjazujcy postajił, zo so lětuši domizniski dźeń w połnym wobjimje wotměje.
Kotre wobsahi su planowane?
Štó budźe prěni mišter keklije?
Dołho je trało, nětko pak móže Budyske towarstwo Škit swoje „1. swětowe mišterstwa w ‚Pismikowej kekliji‘“ skónčnje wuhotować. Wubědźowanje wotměje so njedźelu, 11. julija, na byrgarskej zahrodźe Serbskeho ludoweho ansambla. Bosćan Nawka je so z městopředsydu Škita Robertom Maćijom wo championaće rozmołwjał.
Knježe Maćijo, hdy sće so pod kotrymi wuměnjenjemi na termin dojednali ?
R. Maćij: Poprawom wšak chcychmy turněr najprjedy loni nazymu a po tym lětsa nalěto přewjesć, štož pak wobstajnje měnjatych wobstejnosćow dla móžno njebě. Nětčiša situacija nam dowola tajke zarjadowanje organizować, a tuž smy krótkodobnje rozsudźili, wubědźowanje njedźelu wuhotować. Předołho čakać tak a tak njesmědźachmy, wšako mamy pjenjezy sakskeho fondsa „Čiń sobu!“, kotrež nam přilubichu, jenož hišće hač do kónca lěta k dispoziciji.
Čehodla sće sej runje zahrodu SLA za wubědźowanje wuzwolili?
Po wosom lětach zaso na jewišću
Serbski ludowy ansambl wuhotuje w rjedźe „Zynki a linki“ dalši hudźbno-literarny wječor, tónraz w Budyskim Kamjentnym domje. Na klawěrje hraje jutře w 19.30 hodź. pianistka Soyoung Kim. Teksty Mikławša Andrickeho čita Tomaš Kliman, z kotrymž je so Bosćan Nawka rozmołwjał.
Knježe Klimano, što je Was pohnuło so na serbske jewišćo wróćić – wšako na nim dosć dołho wjace skutkował njejsće?
T. Kliman: SLA je so mje prašał, hač nochcył zaso raz we Łužicy čitać. Ze začuća bych skoro nablaku připrajił – w domiznje něšto za nju zdokonjeć je mi stajnje naležnosć wutroby –, ale dyrbjach najprjedy trochu rozmyslować. Wšako je tomu dźesać lět, zo běch jako hrajer w inscenaciji Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła „Marathon“ sobu skutkował. Nimo toho sym so z powołanjom dźiwadźelnika před wosom lětami rozžohnował. A z Graza do Budyšina ... to je něhdźe 800 kilometrow. Naposledk pak je so wutroba přesadźiła.
Hdyž sće sej tajku dołhu dźiwadłowu přestawku popřał, da čitarjow zawěsće pozadki zajimuja ...
Swětowy podawk w Smochćicach
Serbski ludowy ansambl předstaji we wobłuku „Smochčanskeho jewišća“ 2. a 3. julija swoju nowu inscenaciju „Napoléon a agentka“ w parku tamnišeho kubłanišća swj. Bena. Bosćan Nawka je so ze zastupowacym intendantom SLA a libretistom hry Tomašom Kreibichom-Nawku rozmołwjał.
Knježe Kreibicho-Nawka, čehodla sće sej lětsa runje temu „Napoléon“ wupytał?
T. Kreibich-Nawka: Smy sej temu pola nas w dramaturgiji zhromadnje wumyslili, a Smochćicy zdachu so prawe jewišćo za to być, Napoléonej składnostnje jeho 200. posmjertnin program wěnować. Mnozy najskerje njewědźa, zo bě bitwa pola Budyšina swětowy podawk a tajke něšto kaž wobrot wuspěcha francoskeho kejžora nastupajo jeho wojersku wuprawu po Europje. Nimo toho mamy cyle konkretny regionalny poćah. Wšako bě tehdyša wobsedźerka Smochčanskeho kubła, hrabina Charlotte von Kielmannsegge, wulka wobdźiwarka kaž tež agentka Napoléona a zdobom spěchowarka Maćicy Serbskeje.
Sće hru spisał a koncept inscenacije wuwił. Kelko dźěła za tym tči?
Z krótkoprozu ke krótkoprozy
Ludowe nakładnistwo Domowina přihotuje přichodnu zběrku krótkopowědančkow za čitarjow wot 12 lět a wuhotuje w tym zwisku 26. junija dźěłarničku za awtorki/awtorow. Bosćan Nawka je so rozmołwjał z Weroniku Žurowej, za projekt zamołwitej lektorku LND.
Knjeni Žurowa, na koho je dźěłarnička wusměrjena?
W. Žurowa: Wuhotujemy ju předewšěm za awtorow, kotřiž su hižo w dotalnych antologijach zastupjeni byli. Wotpowědne přeprošenja smy mjeztym rozesłali. Zdobom pak jedna so wo poskitk zajimcam, kiž chcedźa so na polu literarneho tworjenja wuspytać, abo kotřiž snano hižo pisaja, ale z kajkeježkuli tež přeco přičiny takrjec zaćichim skutkuja. Za nich smy wosebitej městnje rezerwowali. Přizjewić měli so hač do 20. junija z mejlku na , při čimž nas wězo zajimuje, što jich motiwuje so na dźěłarničce wobdźělić.
Je poskitk na wěstu starobu wjazany?
W. Žurowa: Ně, wjeselimy pak so stajnje nad młodymi, njewotkrytymi talentami. Wobhladujemy dźěłarničku tež jako naprawu, serbski literarny dorost spěchować. Tohodla je poskitk darmotny.
„Zhromadnosć njesmě so nam zhubić“
Towarstwo Šćeńčanska młodźina tež w ćežkich časach korony dale dźěła. Wone wudźeržuje dobry zwisk k wjesnej radźe, pěstowarni a dalšim partneram. Gmejnu Łaz młodostni při zarjadowanjach z personalom a techniku podpěruja. Andreas Kirschke je so z předsydu towarstwa Steffenom Münsterom rozmołwjał.
Loni a lětsa sće dyrbjeli swjatkowny swjedźeń wotprajić. Parujeće jón?
S. Münster: Haj, jara. Wšako je to w Šćeńcy wjeršk lěta, kotryž wot 1994 organizujemy. To zetkawaja so přećeljo, pomocnicy a mnozy něhdyši wobydlerjo. Dwójce njejsmy tajku zhromadnosć nětko hižo dožiwić móhli.
Kajke su financielne straty?
St. Münster: To njehodźi so tak jednorje rjec. Fakt je: Mamy kóžde lěto wysoke kóšty za zawěsćenja našich čłonow, za techniku, wuhotowanje, nuzniki a dalše. Tež w časach korony mamy kóšty, kotrež z rezerwow płaćimy. To njeje tak lochko. Něšto dobytka z minjenych swjatkownych swjedźenjow smy měli. Nětko dyrbimy jón za dalewobstaće towarstwa nałožić. Mamy dwaj wozaj z nuznikami, a z podruže něšto pjenjez nahospodarjamy.
Sće čłonow korony dla zhubili?
