Sće sej minjene dny rjane lětnje wjedro z wjele słóncom prawje lubić dali? Ja so tak prawje přez nje wjeselić njemóžach, haj poprawom je mi při telko słóncu wutroba bolała. Přičina je solarna připrawa, kotruž mjeztym dobry měsac na třěše našeho domu mamy. Sym na tymle městnje hižo raz wo tym pisał, zo smy so za tajku připrawu rozsudźili. Mjeztym ju mamy – ale wužiwać ju njemóžemy, hačrunjež wona bjezporočnje funguje, kaž bě při prěnim pospyće widźeć. Čakamy mjenujcy na digitalny milinowy ličak, kiž na jednym boku zwěsća, kelko miliny ze syče bjerjemy a na tamnym boku kelko miliny ze solarnych platow do syče dawamy. Mjeztym wjacorych znaju, kotrymž so runje tak dźe.

Dalši problem je naš stary analogny milinowy ličak. Při prěnim tesće solarneje připrawy zwěsćichmy, zo so ličak wróćo wjerći, dokelž w nim žana zawěra za­twarjena njeje. To pak w Němskej dowolene njeje. Hewak móhł znajmjeńša swoju milinu w domje sam přetrjebać a tamny dźěl takrjec do syče darić. Ale ně, dyrbju dale čakać, připrawa na třěše je hasnjena a milinowy ličak so pěknje dale wjerći – doprědka wězo.

Nimo Budyšina a Chrósćic je delnjołužiska wjes Hochoza (Drachhausen) kruty wobstatk mjezynarodneho festiwala Łužica. Maximilian Gruber je so ze zamołwitym na městnje, Tobiasom Ungerom, rozmołwjał.

Kak přihotuje so wjes Hochoza po štyrjoch lětach přestawki lětsa na festiwal?

T. Unger: Wot decembra hižo přihotujemy so na wjeršk festiwala we wsy. Kóždy měsac organizowachmy přihotowanske zetkanja, w kotrychž smy zašłe festiwale reflektowali a přemyslowali, kak móhli lětsa postupować. Dwory we wsy smy w dalokej měrje reaktiwěrowali. Při planowanjach smy so na znaty koncept zašłych lět złožowali. Wotběhi njejsu so we hłownym změnili – smy dobreje nadźije na lětuši festiwal!

W kotrej měry so delnjołužiske wosebitosće do programa zatwarja?

Zo su starši kmani, swoje, wosebje pak prawa swojich dźěći zakitować, njeje njewšědne a njeznate. Ně, zjawnosć tole wočakuje. Wona sej to samo žada. Přetož, što ma za eksistencu čłowjestwa wjetšu hódnotu hač to, zo so dźěći narodźa, kotrež su perspektiwa kóždeho naroda. K tomu słuša bjez prašenja starosć wo to, zo změja dźěći a młodostni optimalne kubłanje. A to nic jenož na přirodowědnym polu a w mjezynarodnje připóznatych rěčach, ale runje tak w tajkich wobłukach, kotrež region, w kotrymž bydla, wuznamjenja. W našej kónčinje je to serbšćina. Zdawa so přewšo dobre być, hdyž so nawodźa serbšćinu wuwučowacych kubłanišćow po tym maja, kóždemu dźěsću, kotrež to chce, serbsku rěč posrědkować. Z tym wotpowěduja woni prawniskim rjadowanjam w Sakskej. Zo maja starši za šulskich nowačkow wupjelnić wosebity formular z přećom, swojemu dźěsću tole zmóžnić, hdyž šula blisko bydlenja njeje, nimam za poćežowace.

Na wopytowarjow „Pólskich nocow“ w Smochćicach čaka lětsa wosebita překwapjenka. Nimo orchestra, baleta a chóra Serbskeho ludoweho ansambla wustupuja tam lajscy rejwarjo. Milenka Rječcyna je so z choreografom a nawodu skupiny Kornelom Kolembusom rozmołwjała.

Kak je k wutworjenju skupiny dóšło?

K. Kolembus: Po tym, zo běch swój angažement za Serbski folklorny ansambl Wudwor skónčił, běchu mjez tamnišimi rejwarjemi někotři, kotřiž su wosebite wužadanje pytali. Tuž smy projektowu rejwansku skupinu za „Pólske nocy“ w Smochćicach wutworili.

A kotry běše puć do SLA?

K. Kolembus: Młodostni su so na mnje wobroćeli z próstwu, zo chcedźa dale pod mojim nawodom a tym mojeje partnerki Yulije Kasyan rejować. Tuž sym so na intendanta SLA Tomasa Kreibicha-Nawku wobroćił. Smój měnjenja, zo njeměli młodostni wostać takrjec ,na puću stejo‘. Tuž smój zrodźiłoj ideju, wutworić projektowu rejowansku skupinu w kotrejž tuchwilu jědnaće młodostnych, dźewjeć holcow a dwaj hólcaj rejuja.

Što chcedźa rejowarjo publikumej w Smochćicach poskićić?