Sedła busow wuměłstwa połnje ze zajimcami kultury wobsadźene

Wjace hač 600 wopytowarjow, šěsć městnosćow wuměłstwa, 50 wuměłcow na tutych wosebitych městnach, tři busowe linije z wosebje dobrym wuhladom panoramowych škleńcow dla, dźesać pomocnikow při busach a w nich, jědnaće hudźbnikow w busach, 13 čłonow teama za planowanje wuměłskeho busa, z nich wosom čestnohamtskich, 14 oficialnych podpěraćelow a njeličomni dobrowólni pomocnicy, wulka horcota a dobra nalada, podpěraćeljo z hospodarstwa, towaršnosće a politiki – to bě lětuši bus wuměłstwa w Hornjej Łužicy.

Galerija Budissin prezentowaše w Budyšinje wuměłstwowej ekspoziciji na dwěmaj stejnišćomaj. Nimo toho pokazachu film Maje Nageloweje a Juliusa Günzela.

Na swojim Smolerjowym dnju běchu čłonojo towarstwa Přećeljo Smolerjec kniharnje minjeny pjatk na slědach serbskeho ­pismowstwa w Hodźiju po puću. Zeznachu skutkowanje Wjacława Warichiusa, Pětra Młóńka a Jaroměra Hendricha ­Imiša. W Hodźijskej cyrkwi skedźbni jich Serbski superintendent Krystof Rummel (nalěwo) na drohoćinki nutřkowneho ­wuhotowanja Božeho domu. Foto: Hanka Šěnec

Štóž na mejlowu adresu w impresumje Serbskich Nowin pisa, ma ju jako prěnju čitarku: Claudia Koskowa rozdźěluje posyłki čitarjow, swobodnych awtorow a dalšich ludźi, kotřiž so na naš wječornik wobroćeja, w redakciji. Wona so tež wo wobličenje honorarow za teksty a fota a zapisanje terminow do protyčki stara. To stej móličkej dźělej mnohostronskeje dźěławosće Budyšanki. Pjatk budźe tomu 35 lět, zo je swoje wukubłanje w Ludowym nakładnistwje Domowina (LND) jako pisarka a stenotypistka započała. Tehdom je wšě wotrjady LND zeznała. Wot lěta 1993 dźěła jako sekretarka w Serbskich Nowinach. Tule je Claudia tež knjeni předstwy mjeztym štwórteho šefredaktora. Njezapomnity je čas Benedikta Dyrlicha. Běše napinacy, haj wužadowacy, ale přiwšěm dobry čas, kotryž parować nochce. Wjele je nawuknyła – to najwažniše: „Trjebaš w redakciji dźenika dobre čuwy a njesměš přejara čućiwa być.“

Wupředate čitanje na žurli zahoriło

póndźela, 28. awgusta 2023 spisane wot:
Dźiwadźelnica Claudia Michelsen čitaše we wobłuku Festiwala Łužica wčera na žurli Budyskeho Serbskeho muzeja tři powědančka pólskeje awtorki a lawreatki Nobeloweho myta za literaturu Olgi Tokarczuk. Z čitanjom powědančkow z knihi „Kamor“ dožiwichu připosłucharjo pólsku spisowaćelku Olgu Tokarczuk jako jednu z najwu­znamnišich pisacych přitomnosće. Wona połoži rady swój porst tam, hdźež łoskota abo boli, a zamóže wo identiće a domiznje jadriwje pisać. Claudiu Michelsen mnozy jako telewizijnu komisarku MDR „Polizeiruf 110“ z Magdeburga znaja. Festiwal Łužicu su minjeny pjatk w Choćebuzu zahajili. Foto: Carmen Schuhmann

60 lět: „Mam són“

póndźela, 28. awgusta 2023 spisane wot:
Do stawiznow zašoł je Martin Luther King dźensa před 60 lětami ze swojej sławnej narěču „Mam són“ na pochodźe do Washingtona za dźěło a swobodu před wjace hač 250 000 ludźimi před Lincolnowym pomnikom we Washingtonje. Narěč zjima najwažniše tehdy aktualne žadanja hibanja za čłowjeske prawa a socialne, hospodarske, politiske a prawniske runostajenje Afroameričanow w formje wizije do přichoda za Zjednoćene staty Ameriki. Wona zwurazni nadźije Kinga na přezjednosć mjez wustawu USA – wosebje w njej zakótwjenej zasad^u runostajenja – a wšědnej towaršnostnej woprawdźitosću, w kotrejž knježeštej dale rasizm a wumjezowanje Afroameričanow. Hibanje za čłowjeske prawa pod nawodom Martina Luthera Kinga bě w meji 1963 zběhnjenje dotal knježacych zakonjow nastupajo dźělenje rasow w USA docpěło. W juniju 1963 bě prezident USA John F. Kennedy nowy zakoń wo prawach wobydlerjow připowědźił. Na to morichu běli rasisća aktiwista Afroameričanow Medgara Eversa.

Budyšin (SN/mb). Najebać horcotu bě wčera třiceći zajimcow do Smolerjec kniharnje na zarjadowanje składnostnje 75. posmjertnych narodnin spisowaćelki Angele Stachoweje přichwatało. Wuraz toho, zo je wupłód jeje produktiwity tež dźensa „načasna literatura“, kaž Jan Bělk, předsyda Zwjazka serbskich wuměłcow, wobkrući. Marka Maćijowa, kotraž je wěcywustojnje přez wječork wjedła, měješe před sobu na blidźe tři knihi awtorki stejo: „Halo Kazek“, „Sobotu wječor doma“ a „Nahła zyma“. Na spočatku čitaše Katka Pöpelec, kotraž w Lipsku dźiwadłowe wědomosće studuje, z powědančka „zetkanje po tydźenju“ z knihi „Halo Kazek“. W srjedźišću bratr a sotra, kotrajž so kaž dźělenaj začuwataj, po tym zo je mandźelstwo staršeju zwrěšćiło a hólc pola maćerje a sotra w dotalnym bydlenju swójby pola nana bydli. Runje wjele druhim tekstam Stachoweje je tute powědančko awtobiografisce inspirěrowane, wšako dožiwješe wona podobnu tragiku.

Bjez zakaza diskutować

pjatk, 25. awgusta 2023 spisane wot:
Je jenož wupłód kulturnikow hódny horceje kontrowersneje diskusije, hdyž jemu ze stron stata zakaz abo wot „mainstreama“ tabuizowanje hrozy? Jeli by to trjechiło, by to woznamjenjało: Hdyž smě kóždy (nimale) wšo prajić a pisać, štož jemu so chce, potom je wšo wšojedne. To pak by infantilna pozicija była, wšako dźěći wosebje fascinuje, štož je zakazane. Wočiwidnje nochce so nichtó hižo z censuru bědźić kaž w NDR, jenož zo bychmy zaso samo „mjez linkami“ čitać a sej kóždy wozjewjeny tekst bóle wažić móhli. Směmy pak so prašeć: Hdźe su teksty, w kotrychž tči „zapaladło“ za horce debaty wo přichodźe serbskeje towaršnosće? Abo je so zmužitosć zminyła, něšto ze swojim mjenom wozjewić, štož by ewentualnje znapřećiwjenje druhich zbudźiło? Myslu sej, zo móhli w Serbach porno (a)socialnym internetnym syćam wěcownje horco a bjez wosobinskeho difamowanja diskutować. Nic jenož wo narodnej drasće. A bjez pačenja ludu. Marcel Brauman

Hižo wot spočatka apryla pokazuja w Berlinskej Narodnej galeriji cyklus sto mólbow Gerharda Richtera „Birkenau“. Je to prěni króć scyła, zo su mólby w tutej formje wustajane. Centralna twórba je ze štyrjoch abstraktnych wobrazow wobstejacy cyklus, wuslědk dołheho a hłubokeho rozestajenja wuměłca z holocaustom a formami jeho zwobraznjenja. Zakład su fotografije, kotrež běchu jeći w koncentraciskim lěhwje Auschwitz-Birkenau tajnje činili a kiž pokazuja zawlečenych Židow w susodstwje płunowych komorow a krematorijow bjezposrědnje do jich namócneje smjerće. Fota su ­stajnje zaso přemolowane. Widźeć su tam hač do 2026. Foto: Matthias Wehnert

W Přiwćicach hotuja so na druhi serbski lěćny swjedźeń jutře, sobotu. Natwar běži z połnej paru a tež hóstny cyłk z Chorwatskeje je hižo dojěł. Je to tamburicowa skupina „Ključ“ z chorwatskeho městačka Ozalij, něhdźe 20 kilometrow zdalene ródneje wjeski historiskeho Krabata Jana Šatajoviča. Foto: Lucian Kaulfürst

Wo knihach a kniharni (25.08.23)

pjatk, 25. awgusta 2023 spisane wot:

Hdyž nowa kniha wuńdźe, chcemy wězo, zo wona do ludu přińdźe a so čita. K nadawkam lektora słuša tuž, za swoje produkty tak wabić, zo bychu ju w idealnym padźe nimo ciloweje skupiny tež dalši zajimcy zańč měli.

Hdyž maš hłownje z wědomostnej literaturu činić, bywa to druhdy ćežki spagat. Husto jedna so wo specielne fachowe temy, wopisane we wotpowědnej wědomostnej rěči, kotraž njeje přerěznym či­tacym stajnje lochko zrozumliwa. Hižo w času swojeho studija stawiznow kónc 90tych lět słyšach tuž husto namołwu, zo měli so wědomostnicy wo to prócować, napisać swoje knihi w lóšej, stilistisce ­rjeńšej rěči, dokelž dyrbi tež wědomosć wjeselo dawać a so šěrić. Nastupajo serbske temy mamy w zašłych lětach dosć ­dobrych přikładow za to. Móhł mjenować Lubiny Malinkoweje dźěła wo hrabi von Gersdorf a Ochranowskej wosadźe w zwisku ze Serbami abo knižne wudaća a přinoški Roberta Lorenca z wobłukow serbskeje a łužiskeje etnografije – abo chcemy zrozumliwišo rjec ludowědy(?)

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND