Korla H. R. Rjeda

pjatk, 05. awgusta 2016 spisane wot:
Dźens před 200 lětami narodźi so prěni serbski protykar Korla Herman Robert Rjeda ewangelskej farskej swójbje w Smělnej. Dźakowano serbskemu stipendijej móžeše Mišnjansku Wjerchowsku šulu wopytać. Po tym studowaše w Lipsku teologiju a bě tam z čłonom Serbskeho prědarskeho towarstwa. Štyri lěta běše z domjacym wučerjom Rakečanskeje zemjanskeje swójby von Rabenau, wot 1843 dwaj lětdźesatkaj farar w Hućinje a po tym 27 lět duchowny w Barće. Wot załoženja Maćicy Serbskeje 1847 hač do smjerće 14. januara 1900 bě farar Rjeda ze swěrnym Maćicarjom. Wón bě wuběrny sadar a pčołar, staraše so jara wo wuwiće ratarstwa na serbskich wsach. Załoži tak 1844 Klukšanske ratarske towarstwo, 1854 Pčołarske towarstwo w dole Sprjewje a Bartske ludowe towarstwo, přednošowaše w nich a organizowaše 1856 w Hućinje prěnju skótnu wustajeńcu w Serbach. Najwjetšu zasłužbu sej zdoby, wudawajo wot 1855 do 1890 prěnju serbsku protyku Předźenak. Za nju pisaše zwjetša sam politiske a stawizniske přinoški kaž tež krótko­prózu. Manfred Laduš

Štož „štyri elementy“ zwjazuje

štwórtk, 04. awgusta 2016 spisane wot:

Łužiske hudźbne lěćo čiły wothłós žnjało

Zemja, woheń, powětr a woda – pod tymle hesłom „štyri elementy“ steješe Łužiske hudźbne lěćo 2016. Derje organizowany, w lětnim dowolowym času hudźbnu kulturu intensiwnje posrědkowacy festiwal je zaso Budyski měšćanski kulturny zarjad přewjedł. Na najwšelako­rišich městnach, wot Kamjenca přez Njeswačidło, Smochćicy, Budyšin a Chró­stawu hač do Žitawy, sahaše wot 15. do 31. julija rjad ze 16 zarjadowanjemi jara rozdźělnych poskitkow na wysokim niwowje.

Z hudźbu a poeziju začuća pokazać

štwórtk, 04. awgusta 2016 spisane wot:

Serbisko-němski basnik Aleksandar Jovan­ović z Eschborna přebywaše na 38. swjedźenju serbskeje poezije prěni raz we Łužicy. Wón je městopředsyda towarstwa Sedmica, kotrež zjednoća wšitkich w Němskej bydlacych serbiskich basnikow a spisowaćelow. Alfons Wićaz je so z nim rozmołwjał.

Kotre zaćišće sće sej w Serbach zdobył?

A. Jovanović: Bě woprawdźe wulke wjeselo, prěni króć we Łužicy a scyła we wuchodnym dźělu Němskeje přebywać. Běch překwapjeny wo hospodliwosći ludźi, ale tež wo měsće Budyšinje. Sym połny pozitiwnych dožiwjenjow a dopomnjenkow. Mjeztym sym swojim swójbnym a mnohim přećelam fota a komentary wo tym rozpósłał, štož je mje tule w Budyšinje jimało.

Z Wašich basnjow je wusłyšeć, zo sće z wutrobu a dušu serbiski poet. Kak dołho hižo w Němskej bydliće a što zwjazuje Was z poprawnej domiznu?

Hranicy žanrow rady překroča

štwórtk, 04. awgusta 2016 spisane wot:

David Brand je nowy nawoda Wojerowskeje hudźbneje šule. K nowemu šulskemu lětu přewza wón zastojnstwo wot Thomasa Mertina, kiž bě funkciju wo­sobinskich přičin dla wotedał.

29lětny Brand je w Lubiju wotrostł. Na saksofonje hrać jeho zahorješe. Jako młodostny wobdźěli so wobdarjeny saksofonist wuspěšnje na wubědźowanju „Młodźina hudźi“, wo­spjet tež na regionalnym wurisanju we Wojerecach. W lětach 2002 do 2005 bu stajnje jako lawreat 1. myta na zwjazkowej runinje počesćeny.

Slědowaše studij na Wysokej šuli za hudźbu a reju w Kölnje, kotryž zakónči jako „master of music“. Wjelelětne nazhonjenja zběrał je jako baritonowy saksofonist ćělesa Signum saxo­phone quartet kaž tež jako pedagoga na hudźbnymaj šulomaj w Düsseldorfje a Hürthu. Ale je so tež mjezynarodneho powětra nasrěbał. „Jako komorny hudźbnik běch po cyłej Europje a Sewjernej Americe po puću“, wón powěda. Z jeho žiwjenjoběha dale wučitaš, zo je so samo hižo nastupajo mjezykulturnu wuměnu w Pakistanje a Thailandźe angažował.

24. julija 2016 zemrě w Budyšinje Zala Bušic. Zrudźaca to powěsć a njewočakowana za přiwuznych, přećelow a znatych, za bywše koleginy a bywšich kolegow, wosebje pak za słucharki a słucharjow serbskeho rozhłosa. Předewšěm za dźensnišu staršu generaciju bě Zala lětdźesatki(!) jako rěčnica z jónkrótnym, ćopłym hłosom takrjec „hłós serbskeho rozhłosa“.

Olympiske hry 1936

srjeda, 03. awgusta 2016 spisane wot:
1. awgusta 1936 zahajichu so w Berlinje XI. olympiske lětnje hry. Po 16 wubědźowanskich dnjach wobsadźichu atleća hosćićelskeho kraja w cyłkownym hódnoćenju prěnje městno z dobytymi 33 złotymi, 26 slěbornymi a 30 bronzowymi medaljemi. Slědowachu sportowcy z USA (24 – 20 – 12) a Madźarskeje. Mjez jednotliwcami wusahowaše lochkoatlet ćmoweje barby z USA. Jesse Owens doby hnydom štyri razy złoto: w běhu na 100 metrow (10,3 sek.) a 200 metrow (20,7 sek.), w dalokoskoku ze swětowym rekordom 8,07 metrow a w stafli 4x100 metrow (39,8 sek.). Tole nacionalsocialistow wosebje mjerzaše. Olympisku atmosferu smědźeše tež młody Alojs Andricki jako student teologije dožiwić: Ducy pěši domoj z Budyšina do Radworja kiwaše w Chelnje čěskemu busej. Tón zasta a wza jeho sobu. W Berlinje dósta Alojs samo funkciju w čěskosłowakskej delegaciji. Negatiwny wuslědk hrow bě, zo spytachu nacionalsocialisća zetkanje sportowcow cyłeho swěta za propagowanje swojeje ideologije znjewužiwać. Moderne wubědźowanišća a perfektna organizacija njezamóchu to zamazać. Mikławš Krawc

Budyšin (SN/at). Teren Budyskeje šulskeje hwězdarnje „Johannes Franz“ je so minjenu sobotu jako překwapjace přijomne hrajnišćo lětušeho Łužiskeho hudźbneho lěća wopokazał. „To bě eksperiment“, rjekny Götz Müller z kulturneho běrowa Budyskeje radnicy. 140 wćipnych wopytowarjow bě na dołhi wječor astrono­mije a hudźby přichwatało. Z telko ludźimi njeby ani wón ani Rüdiger Hackel, předsyda hosćićelskeho spěchowanskeho towarstwa hwězdarnje, ličił. Koncert na tymle arealu měješe nimo hudźbneho dožiwjenja dwě naležnosći wuwědomić: sprěnja, zo je 144lětne zarjadnišćo najstarša šulska hwězdarnja Němskeje, a zdru­ha, zo pyta tež tele přewšo čiłe ćěleso sobustawski dorost.

Program lětušeho Łužiskeho hudźbneho lěća wopřiješe 16 najwšelakorišich zarjadowanjow. Zahorjace finale a połne roz­žahłosće bě wčera wječor w Budyskej tachantskej cyrkwi swj. Pětra a w radnicy.

Čert je přeco pódla

póndźela, 01. awgusta 2016 spisane wot:

Ćisk (HH/SN). Hač do kónca awgusta je nětko wustajeńca „Złoty proch“ z najrjeńšimi ilustracijemi Wojerowčana Jürgena Tiedy z jeho moderneje bajkoweje knihi za dorosćenych w bywšej hródźi na Ćišćanskim statoku přistupna. Na 38 luboznje wuhotowanych taflach wjedźe wuměłc wobhladowarja do swěta serbskich bajowych postawow.

Na wčerawšim wotewrjenju wustajeńcy zanjese Wojerowčanka Barbara Kayser wotpowědne pěsnički. Tiedowu nowu přehladku k bajce „Złoty proch“ móžeš rozumić jako pokročowanje jeho bajkoweje přehladki „Hrjebar złota“, kotruž běchu w lěće 2013 tohorunja na Ćišćanskim statoku pokazali. Je to wuslědk dobreho zhromadneho dźěła z wjesnym kulturnym towarstwom. Jeho čłonojo wobhladuja tež nětčišu wustajeńcu jako wjeršk tamnišeho serbskeho žiwjenja a su wčera popołdnju hosći gastronomisce zastarali.

Hanzo Njepila

póndźela, 01. awgusta 2016 spisane wot:
Dźens před 250 lětami narodźi so prěni serbski ludowy spisowaćel Hanzo Njepila chudej roboćanskej swójbje w Rownom. Młody Hanzo chodźeše štyri zymske počasy wjesnemu krawcej do šule, bě jara pilny a wědylačny. Łažeše rady na wysoke štomy a wobhladawaše sej wottam wsy Slepjanskeje wosady, štož je pozdźišo rjenje wopisał. Wot nana Mateja přewza staršisku žiwnosć a mjenowaše so nětko połbur. Awtentisce a w dobrej slepjanšćinje wopisowaše wón w 30 rukopisach žiwjenje a myslenje serbskich holanow w Mužakowskim stawnym knjejstwje. Sta so tak z našim prěnim ludowym spisowaćelom, kiž chcyše domoródnu narěč na spisownu serbšćinu pozběhnyć. Njepila zemrě 20. junija 1856, a wjetšinu jeho rukopisow dachu jemu sobu do rowa. Někotre zachowane wozjewi farar Matej Handrik 1896 w Časopisu Maćicy Serbskeje. Roža Šenkarjowa, Kito Lorenc a najwobšěrnišo dr. Pětš Milan Jahn su žiwjenje a spisy Njepile hódnoćili a wopisali. Njepilic statok bu na muzej wutwarjeny a něhdźe 15 lět skutkuje tam jara zasłužbnje towarstwo Njepilic dwór. Manfred Laduš

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND