Wo knihach a kniharni (15.07.16)
Kónc junija/spočatk julija bě wulke wopominanje bitwy pola Hradeca Králové před 150 lětami. Tale bitwa Pruskeje přećiwo Rakuskej a Sakskej bě měznik po puću zjednoćenja Němskeje. Na wójnske podawki tehdyšeho časa we Łužicy je so koncentrował Handrij Bjeńš ze swojej knihu „Die Preußen kommen! – Die Invasion der sächsischen Oberlausitz und der Deutsche Krieg 1866“. Brošura je wušła w rjedźe LUSATIA HISTORIE w Budyskim nakładnistwje Lusatia.
Najstarša serbska sada?
Chronika „Annales Budissinenses“ je wuznamne žórło zažnych stawiznow
Ćěmne lětstotki (dark ages) – tak je so srjedźowěk, čas mjez někak 500 a 1500 po Chrystusu, mjez druhim rědkosće žórłow dla, zdźěla mjenował. Tež hdyž so tele pawšalne hódnoćenje dźensa lědma hišće připóznaje – wone za serbske stawizny přeco hišće přitrjechi. Mało wěmy wo žiwjenju našich prjedownikow w srjedźowěkowskej Łužicy. Jenož hdys a hdys dadźa jednotliwe snadnuške žórła mały dohlad, na přikład hdyž mjenuje so w Budyšinje wokoło lěta 1400 serbski złotnikar Jacoff, abo hdyž čitamy Serbow wuzamkowace postajenja cechow. Scyła njewěmy, kak je serbska rěč w srjedźowěku klinčała. Jeničke žórło za serbšćinu do lěta 1500 su městnostne a wosobowe mjena a jednotliwe wurazy serbskeho pochada w němskich a łaćonskich lisćinach. Ćim wjetši je tuž wuznam kóždehožkuli zažneho žórła k serbskim stawiznam a serbskej rěči.
Z Baltikuma wróćo do Łužicy
Bě to přebytk we wukraju w šulskim času, kotryž je dalši puć dr. Madleny Malinkec na někotre lěta wobwliwował. Jako šulerka Budyskeho Serbskeho gymnazija bě wona lěto w Letiskej. Wuchodna Europa ju wabješe, a baltiski kraj so jej spodobaše. „Krajina je jara rjana, maš Baltiske morjo, rjane přibrjohi, wjele lěsa, wody, mało ludźi a měr“, měni 34lětna rodźena Budyšanka. Wona studowaše w Berlinje stawizny, wuchodoeuropske studije a rusistiku, jedne lěto tež na Moskowskej Uniwersiće Lomonossowa. Zezna profesora, kiž zbliži jej stawizny Baltikuma. Dźensa je wón šef historikarki na Berlinskej Swobodnej uniwersiće. Doktorske dźěło pisaše wona wo měšćanskim archiwje w Rize a wot 2012 zaběra so z historiskej baltiskej knihu z 15. lětstotka.
„Serbske wobrazy“ w swojoraznym stilu
„Serbske wobrazy“ rěka nowa wustajeńca Thomasa Kerna, kotruž su wčera w Budyskej Serbskej kulturnej informaciji wotewrěli. Mjez něhdźe 20 wopytowarjemi bě tež Budyski financny měšćanosta dr. Robert Böhmer.
Budyšin (SN/CoR). „Njebě to cyle jednore za mnje. Bě spagat – na jednym boku chcych sebi samomu swěrny wostać a swobodnje molować, na tamnym boku chcych so tež Serbam z respektom zbližić a region hódnoćić. Wšojedne, kak wuslědki na jednotliwca skutkuja, sym so temje stajił, a to mje wjeseli“, Thomas Kern wčera praji. Ideju za projekt „Serbske wobrazy“ zrodźił bě jeho znaty. „Wón kaž tež naša mać staj mi z dobrej radu poboku byłoj“, dźakowaše so w Delnjej Kinje bydlacy wuměłc, kiž ma w Dobrošecach swój ateljej. Jeho dźowce stej „Witaj-dźěsći, chodźitej mjeztym na Serbski gymnazij a móžetej perfektnje serbsce rěčeć“, nan hordźe přispomni.
Režiser Peter Stahl zemrěł
Budyšin (SN/CoR). Bywši dźiwadźelnik, režiser a nawoda klankodźiwadła Budyskeho NSLDź Peter Stahl je po ćežkej chorosći 77lětny zemrěł, kaž Němsko-Serbske ludowe dźiwadło dźensa zdźěli. Jako „Egon Olsen“ bě so wón wot lěta 1998 na dohromady 133 předstajenjach do wutrobow přihladowarjow hrał.
Peter Stahl narodźi so 18. januara 1939 w Szieszu, dźensnišej Litawskej. 1945 přińdźe wón do Dessauwa, hdźež da so na drobnomechanikarja wukubłać. Po studiju na Lipšćanskej dźiwadłowej wysokej šuli dósta prěni angažement w Halle, po tym w Schwerinje. 1968 wróći so do Halle a skutkowaše tam dwaceći lět jako dźiwadźelnik, režiser a intendant. Wot 1988 do 2000 nawjedowaše Naumburgske Małe jewišćo.
Peter Stahl je jako wyši hrajny nawoda klankodźiwadła wot 2000 do 2006 tutu spartu na NSLDź dale wuwił. Wón etablěrowaše klankodźiwadło za dorosćenych a zahori z naročnymi inscenacijemi. Jako režiser „Zmija“ Jewgenija Schwarza wotewrě wón lěta 2003 nowe Dźiwadło na hrodźe.
Akwarele ze scenami Budyskeho žiwjenja wustaja Marko Bruk wotnětka w ...
Jan Awgust Pohonč
Budźe na koncertach „swojeho orchestra dale přitomny“
2. julija je Lutz Michlenz po ćežkej chorosći w starobje 80 lět we Wojerecach zemrěł. 52 lět bě wón dirigent a wuměłski nawoda Wojerowskeho sinfoniskeho orchestra. 1962 bě tehdy 23lětny bračist a wiolinist do města nad Čornym Halštrowom přićahnył a je tam najprjedy mały komorny orchester załožił, kotryž je lěto wot lěta dale rozšěrjał. Bjez tohole ćělesa njeby Wojerowska Łužiska hala na 29 wupředatych silwersterskich koncertow zhladować móhła. Tež Serbske Nowiny wo nich prawidłownje rozprawjachu, wšako běchu mjez hudźbnikami tež Serbja. Někotryžkuli z nich dyrbješe dźěła dla Hornju Łužicu wopušćić, je pak so na silwesterske koncerty do domizny podał. Na wušikne wašnje je Lutz Michlenz sinfoniski orchester zestajał, kotryž je jenož k tutej a ewentualnje hišće k dalšej wjetšej přiležnosći hrał. Mnohim bě to z přičinu, zaso jónu domoj jěć a na proze lěta přiwuznych, přećelow a znatych wopytać.
Wojerowski wyši měšćanosta Stefan Skora (CDU) so w nekrologu na Lutza Michlenza dopomina.
Stange reaguje na list dźiwadłow
Sakska ministerka za wědomosć a wuměłstwo dr. Eva-Maria Stange (SPD) je so dźensa ze šefami třoch zjednoćenych sakskich dźiwadłow zetkała. Tak reagowaše wona na jich próstwu wo rozmołwu, kotruž běchu w zjawnym lisće kónc junija pod hesłom „Poziciju hromadu połoženych jewišćow Sakskeje k ewaluaciji zakonja wo kulturnych rumach“ sformulowali.
Kazachske myto Dyrlichej
Budyšin (AW/SN). Zjednoćenstwo kultury narodow Kazachstana Złoty wěk a tam znaty časopis za filozofiju, kulturu a wuměłstwo „Tamyr“ spožči serbskemu basnikej, čłonej předsydstwa Zwjazka serbskich wuměłcow a předsydźe Koła serbskich spisowaćelow Benediktej Dyrlichej mjezynarodne humanistiske myto „Zolotoj asyk“. Tole wobzamkny tele dny mjezynarodna powołanska jury, kotrejž přisłušeja spisowaćeljo z Kazachstana, Ukrainy, USA, Kanady, Šwedskeje, Turkmenskeje, Słowjenskeje, Litawskeje, Armenskeje, Usbekistana, Ruskeje, Běłoruskeje a dalšich krajow.
Słowo „Asyk“ rěka kolenowa kósć wowcy a je po kazachskich narodnych tradicijach symbol zboža a derjeměća. Basnik z Budyšina dósta myto za aktiwne towaršnostne dźěło, organizowanje Mjezynarodneho swjedźenja serbskeje poezije kaž tež za wuznamne literarne tworjenje w duchu přećelstwa mjez ludami. Jeho basnje su mjeztym tež w Kazachskej wozjewjene. Diplom a medalju „Zolotoj asyk“ spožča Benediktej Dyrlichej w septembru.
