Wopokazuja Trabantej wulku česć
TRABANTY su w Liberecskim techniskim muzeju tuchwilu „hłowny předmjet“ wurjadneje přehladki. Zo muzej sewjeročěskeje metropole runje mjeztym kultowemu wozyčkej z bywšeje NDR tajkule wulku „česć“ wopokazuje, zwisuje z kóncom produkcije Trabantow před 25 lětami w Zwickauskej awtotworni Sachsenring. Zastupnik muzeja Petr Kumpfe k tomu praji, zo chcedźa při tej sładnosći wopytowarjow „překwapić z małym jeho wosławjenjom“. A Trabant sej tajkele „honorowanje“ zawěsće tež tohodla zasłuža, bě dźě jich swój čas po čěskich pućach tohorunja tójšto jězdźiło a „ze swojim typiskim smjerdom wokolinu zanjerodźało“, dopomina nowina Mladá fronta dnes na njedawnu zašłosć. Zdobom přispomnja, zo su ludźo Trabantej tehdy najwšelakoriše satiriske woznamjenjenja nadawali, na přikład „pomsta za Sudety“ (wjećba za Sudety) abo „rozzuřený vysavač“ (cychnowacy prochsrěbak). Widźeć su w muzeju štyri Trabanty, při čimž pochadźa jedyn z Prahi, hdźež běchu jón z NDR ćěkacy Němcy nazymu 1989 prosće stejo wostajili.
Čěska: Rusku bojkotować
Praha (dpa/SN). W zwisku z dopingowej aferu ruskich sportowcow a předewšěm ruskich biatletow je sej zwjazk čěskich biatletow ČSB žadał, přichodnje žane wubědźowanja w Ruskej wjace njepřewjesć. Kaž generalna sekretarka ČSB Eva Kupilíková němskej powěsćerni dpa zdźěli, je ČSB tele žadanje mjeztym Mjezynarodnemu zwjazkej biatletow (IBU) pisomnje zapodał. Wšitke w Ruskej planowane mjezynarodne wubědźowanja měli so hnydom wotprajić a druhim krajam přizwolić, sej wona žadaše. Prezident ČSB Jiří Hamza bě to hižo w interviewach raznišo formulował: „Nima zmysła, swětowy cup w Tjumenje přihotować, dokelž tak a tak žadyn sportowc do Ruskeje njepojědźe, znajmjeńša žadyn čěski.“ Wón je sej wěsty, zo tež druhe kraje wubědźowanje bojkotuja, hdyž so IBU spjećuje sankcije přećiwo Ruskej wukazać.
Přiwšěm njejsu bojkot hišće wobzamknyli, Kupilíková zdźěli. Čakaja hišće na wotmołwu swětoweho zwjazka. Předsydstwo IBU chcyše so dźensa z wumjetowanjemi dopinga dla zaběrać.
Pólska: Problem rozrisany
Waršawa (dpa/SN). Pólske knježerstwo je nowu kritiku komisije Europskeje unije dwělomneje justicneje reformy dla wotpokazało. „Móžu rjec, zo nimamy hižo žadyn problem z wustawowym sudnistwom“, zdźěli rěčnik knježerstwa Rafał Bochenek wčera we Waršawje. Zwada wo sudnistwo je z nowymi reformami a z wuzwolenjom noweje předsydki Julije Przyłębskeje rozrisany, wón rjekny. „Problem słuša do zašłosće.“
Po swojim nastupje w nowembru 2015 knježaca narodnokonserwatiwna strona Prawo a sprawnosć (PiS) pólski tribunal přetworja. Kritikarjo argumentuja, zo justicna reforma kontrolu knježerstwa přez wustawowe sudnistwo wobmjezuje, a warnuja před wohroženjom demokratije. Nowa předsydka sudnistwa, kotraž je zastojnstwo wčera nastupiła, je po jich słowach knježerstwu přebliska. PiS bě ju w decembru 2015 za sudnicu do tribunala wuzwoliła. Prezident komisije EU Frans Timmermans připowědźa dalše kročele přećiwo Pólskej, njedyrbjał-li wona problem rozrisać.
Hibanje ANO ma předskok
Praha (ČŽ/K). Dźiwajo na to, zo budu w Čěskej klětu wólby sejma, je dale a wjetši zajim, kajke wuhlady jednotliwym stronam kiwaja. Bychu-li so wólby nětko wotměli, by je Hibanje njespokojnych wobydlerjow (ANO) financneho ministra-předewzaćela Andreja Babiša jasnje dobyło. Wujewja dźě decemberske woprašowanje zwěsćowarnje zjawneho měnjenja CVVM, zo by 32 procentow wolerjow za ANO hłosowało (w meji bě to 28 proc.). Tak je „babišowstwo“ předskok před ČSSD premiera Bohuslava Sobotki nahladnje powjetšiło, za socialdemokratisku stronu by mjenujcy jenož 20 procentow ludźi było (w nalětniku hišće 25,5 proc.). Třeće městno by KSČM z dwanaće procentami připadło (minus 2,5 procentow), štwórte KDU-ČSL z 8,5 procentami (plus 2,5 procentow), pjate stronje ODS z 8,5 procentami, a šeste TOP 09 z 5,5 proc. Žana druha strona njeby w delnjej komorje zastupjena była. Najbliže k tomu by hišće hibanje Swoboda a direktna demokratija předewzaćela Tomija Okamury ze 4,5 proc. měło.
Tumulty a chaos w sejmje
Pólscy žurnalisća přećiwo wobmjezowanju dźěła protestowali
Waršawa (dpa/SN). Hodźiny dołho běchu pólscy politikarjo blokowani. Hač do ranja w třoch njemóžeštaj samo ministerska prezidentka Beata Szydło a šef narodnokonserwatiwneje strony Prawo a sprawnosć (PiS) Jarosław Kaczyński parlament we Waršawje wopušćić. Skónčnje jeju policija wuswobodźi. Roznjemdrjeni demonstranća běchu sejm woblěhowali. W twarjenju knježachu tumulty a chaos. Nachwilnje bě skupina demonstrantow samo pult rěčnika wobsadźiła a z plakatami „Swobodne medije“ na so skedźbniła.
Zeman zaso woblubowaniši
„Njedamy sej mozy wubrać“
Demonstracije přećiwo knježerstwu a za nje k róčnicy wójnskeho stawa
Waršawa. Njedawna 35. róčnica wukazanja wójnskeho stawa w Pólskej je zaso raz pokazała, zo je kraj politisce do dweju lěhwow pačeny.
W cyłkownje 70 městach dźěchu ludźo na dróhu, zo bychu přećiwo narodnokonserwatiwnemu knježerstwu strony Prawo a sprawnosć (PiS) demonstrowali. K tomu namołwjał bě Komitej k zachowanju demokratije (KOD). Jeničce we Waršawje zhromadźi so 25 000 ludźi.
Na druhim boku tež přiwisnicy knježerstwa demonstrowachu. Něhdźe 3 000 ludźi so na zarjadowanja na Waršawskim Naměsće Třoch křižow z předsydu PiS Jarosławom Kaczyńskim a ministerskej prezidentku Beatu Szydło zhromadźi. Tam wopominachu něhdźe sto smjertnych woporow wójnskeho stawa, kiž traješe wot 13. decembra 1981 hač do 22. julija 1983.
Kaczyński wuži składnosć, zo by so knježerstwu za dobre dźěło a „dobre změny“ dźakował, kaž nowe naprawy oficialnje mjenuja. Samsny čas sej demonstranća KOD wotstup knježerstwa Beaty Szydło žadachu. Někotři mějachu plakaty sobu, na kotrychž steješe „Je dosć z ‚dobrymi změnami’“ abo „Njedamy sej mozy wubrać“.
Energijowje so polěpšiła
Praha (ČŽ/K). W energijowej politice je Čěska republika w lětach 2010 do 2015 nahladne postupy docpěła. To wuswědča jej Mjezynarodna energijowa agentura (IEA) jako wuslědk wot njeje přewjedźeneho hlubokopřepruwowanja na tymle polu. W tym zwisku słušeja k najwuznamnišim wuspěcham nahladne rozwiće wobnowjomnych žorłow energije, zawjedźenje modernych technologijow we wuhlowych milinarnjach kaž tež zdźěłanje statneho energijoweho koncepta. Kritisce ma mjenowana agentura Čěskej mjez duhim to wustajeć, zo je so kwalita powětra w kraju pohubjeńšiła a zo njedodźerža so limity wudobywanja brunicy. Wona naspomnja tež njewěstosć w Čěskej nastupajo dalše rozwiće atomoweje energije. IEA je awtonomna organizacija, kotraž prócuje so wo spušćomnu, plaćiznowje zapłaćomnu a čistu energiju we swojich 29 čłonskich a někotrych dalšich statach. Jeje skutkowanje je zaměrjene hłownje na energijowu wěstotu a nic naposledk na spomóžne hospodarske rozwiće.
