Najwjetši reformaciski pomnik Němskeje bě w Połčnicy rodźeny wuznamny sakski rězbar Ernst Rietschel (1804–1861) w nadawku pomnikoweho wuběrka města Wormsa wot lěta 1858 tworił. Dwě postawje – Martina Luthera a Johna Wyclifa – mišter sam zdźěła. Smjerć wšak storhny jeho w februarje 1861 z płódneho dźěła.
Protestanća w juhozapadnej Němskej rozmyslowachu srjedź 19. lětstotka wo tym, na reformaciskej reichstagaj we Wormsu 1521 a w Speyeru 1529 z naročnymaj wuměłskimaj twórbomaj spominać.
Lěta 1856 skonstituowa so we Wormsu towarstwo za Lutherowy pomnik. Stajić chcyli jón na městno zwonka měšćanskeje murje, z kotrehož sy tamnišu tachantsku cyrkej hišće widźał. To bě potajkim blisko podawiznow reichstaga 1521, hdźež njebě so Martin Luther před kejžorom Korlu V. swojeje kritiki na romsko-katolskej cyrkwi wotrjekł, wědźo, zo hrožeše jemu smjertny dóńt kecarja.