„Komorku serbskeje drasty“ su w hornim poschodźe Jakubecec wustawa w Kulowje zarjadowali. Wot decembra 2024 je w małej rumnosći wupožčowarnja narodneje drasty za Kulow a wokolinu zaměstnjena. Wo nju so towarstwo Bratrowstwo z.t. stara. Ze Serbskeho komunalneho programa Swobodneho stata Sakskeje dóstawa srědki za zhotowjenje abo zwuporjedźenje dźělow drasty. „Chcemy na tute wašnje tež lubosć a česćownosć za narodnu drastu zachować. Tohodla sposrědkujemy tež nadrobnu wědu wo njej. Ideelna hódnota je nam wažna. A tež narodna drasta je wuraz serbskosće a wuznaće k ródnym korjenjam“, měnitej iniciatorce Kristin Belkotowa a Sonja Hrjehorjowa.
Marta Zahrodnikec z Ćiska w Serbskim folklornym ansamblu Slepo dudy hraje. Spočatk lěta je 26lětna Serbowka za wólby do 2. Serbskeho sejma kandidowała – a bu wolena. Što ju pohnuwa, so za serbsku politiku, kulturu a serbske žiwjenje angažować, wo tym je so Milan Pawlik z njej rozmołwjał.
Sy lětsa prěni raz za wólby 2. Serbskeho sejma kandidowała a to hnydom wuspěšnje. Što je će k tomu pohnuło?
M. Zahrodnikec: Na politiske a towaršnostne wobstejnosće swarjeć móže kóždy. Štóž pak chce, zo so něšto změni, njech so sam angažuje. Pozitiwnej přikładaj w tutym zmysle wšak mam w swójbje: Mać hižo wot prěnich wólbow w lěće 2018 Serbskemu sejmej přisłuša, nan je wjesny předstejićel w Ćisku. Zo sym za wólby 2. Serbskeho sejma kandidowała, pak zwisuje tež z tym, zo chcych, zo tež młodźi ludźo w tutym cyłku skutkuja. Chcych prosće, zo maja młodźi Serbja w tutym parlamenće jasny hłós, kotryž jich specifiske naležnosće zastupuje.
„Štó da sym?“ rěka druha knižka žiwjenskich dopomnjenkow z pjera Bjarnata Nowaka (1925– 2022). Jeho syn Handrij Nowak je wone zapiski składnostnje stotych posmjertnych narodnin nana – 20. awgusta 2025 – nětko w swójskim nakładźe wudał. W titlu edicije zakótwjene prašenje zwobraznja nutřkowny konflikt, kotryž Bjarnata Nowaka do skutkowanja za swój lud, za serbsku rěč a kulturu pohonjowaše: jako wučerja, jako načolneho a 1964 wotsadźeneho funkcionara Domowiny, jako intendanta Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła abo jako nawodu Folklorneho centruma w Domje za serbske ludowe wuměłstwo.
Serbske Nowiny poskićeja čitarjam tule wurězki z někotrych kapitlow jako nastork a přeprošenje na premjeru knižki, kotraž budźe 21. awgusta w Smolerjec kniharni.
Łódź „Wilhelm Gustloff“
Zelderec firma, za amfibiske jězdźidła a mašiny, zastaruje dźensa kupcow po cyłym swěće z dźělemi specielnych mašinow. Truxor je mjeno jězdźidła, kiž je žiwjenje Siegmunda Zeldera a jeho žony Raphaele na přeco změniła.
Skedźbnje jězdźi Truxor – to je multifunkcionalna amfibiska mašina - po kraju a płuwa po wodźe. „Nastroj wukonja na zemju jeničce 40 gramow ćišća, to je mjenje hač čłowjek“, rozkładuje Siegmund Zelder, jednaćel Kulowskeho zawoda Zelder amfibijowe jězdźidła tzwr ze sydłom we Wojerecach. Truxor waži jeno 1,4 tony. Ze swojimi 20 aplikacijemi wukonja wón wšě dźěła, kiž su při hladanju wodźiznow trěbne. W rěkach, hrjebjach, hatach, jězorach a samo w bahnach a na mokrych łukach jón zasadźuja. Truxor mjez druhim wódne rostliny w zarosćenych wodźiznach syće a błóto z nich srěba. Při tym přirodu na jónkrótne wašnje škita. Dokelž je mašina jara lochka, móža ju jednorje na připowěšak nakładować a dowjezć, hdźežkuli ma so zasadźić. Tole redukuje kóšty.
Citat ze znateje serije Game of Thrones rěka: „Ženje njezabudź, štó sy. Zbytk swěta to tež nječini. Noš to kaž brónidło, potom njemóže će nichtó z tym zranić.“
Mnozy fanojo wědźa: Sławne sceny z Königsmunda njebuchu w studiju wjerćane, ale w chorwatskim měsće Dubrovniku. Štóž tam po wuskich hasach chodźi, hnydom spóznawa: To njeje jenož kulisa – to je woprawdźity, žiwy srjedźowěk.
Za tych, kotřiž prěni raz wo tym słyša: Game of Thrones je episka fantasy-serija, bazěrowaca na knižnym rjedźe „A Song of Ice and Fire“ Georgea R. R. Martina. Wona hraje w fiktiwnym srjedźowěkowskim chudym swěće, wosebje na kontinentomaj Westeros a Essos. W srjedźišću jednanja steja wojowanja mócnych zemjanskich swójbow wo železny trón – symbola knjejstwa nad kralestwom Westerosa.
W lěće 1995 sće šulu zakónčił. Kak so na tutón čas dopominaće?
H.Bulank: Za mnje njebě to lochki čas, dokelž běch tehdy ćežko chory. Lěkarjo dołho njewědźachu, što ze mnu je. Wot 5. lětnika sym po šuli domoj přišoł a so lehnył a spał, dokelž běch wučerpany. Na gymnazij njejsym chodźił, byrnjež w šuli dosć dobre wukony měł. Po šuli rěkaše: Što budźeš wuknyć? Započach wukubłanje na elektrikarja pola Špitankec w Zejicach. 1996 lěkarjo skónčnje wědźachu, što mam a su mje operowali. Po tym sym skoro lěto wupadnył. 1999 sym wuwuknył.
Kak je po wukubłanju dale šło?
Wšudźebył a žurnalist Jurij Wićaz (1899-1974) słuša do najswobodnišich serbskich duchow w nowowěku. Nowowudaće putaceje lektury z jeho pjera lubi wjele wosebitych hodźin čitanja.
Dobry žołdk – to běše po měnjenju Jurja Wićaza za jeho čas na Balkanje jedne z hłownych wuměnjenjow wuspěšneho dźěła jako korespondent. Redakcija Praskeje agentury Centropress bě młodeho serbskeho žurnalista kónc lěta 1927 do Běłohroda pósłała, a tam słušeše „nowinarska bursa“ w kofejowni „Moskwa“ prawidłownje do wšědneho dnjoweho porjada, hdźež sej žurnalisća při škleńčce rakije politiske nowinki a anekdoty wuměnjachu. Tomu so w bliskej pinčnej korčmje zhromadny aperitif přizamkny: połon. Potom chwatachu ženjeni na wobjed domoj, nježenjency kaž Wićaz do hosćencow. Tam su balkanske jědźe z winom poliwali.
Dźiwadło studować njeje spontana ideja, ale wědomy rozsud. Dyrbiš wědźeć, zo sej tute powołanje wjele žada – ćělnje, emocionalnje
a časowje. Ja sym so za swój čas w Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle za tutón puć rozsudźiła. Štóž hraje z mysličku, dźiwadźelenje studować, měł sej to derje přemyslić, ale sej tež zwěrić. Mój pokiw:
Wopytajće Němsko-Serbske ludowe dźiwadło
a hromadźće tam prěnje nazhonjenja. A jeli
pytnjeće, zo je dźiwadźelenje waš puć, potom so tež dalša kročel wupłaći.
Serbski pochad hraje za mnje wažnu rólu - to je so mi hnydom na spočatku swojeho wukubłanja wuwědomiło. Při pruwowanju dyrbjachmy w skupinskim dźěle předstajić, što nas wučinja. Njedyrbjach wulce přemyslować a sym hnydom wotewrjenje prajiła, zo je to mjez druhim mój serbski pochad. Mějach strach, zo Łužicu zdalenosće dla z wočow zhubju. Myslička, zo poćah ke kulturje, swjedźenjam a rěči zhubju, mje zrudźeše.
Powšitkownowužitnym
organizacijam darować
Derje zdźeržanu drastu móžeš organizacijam kaž Čerwjenemu křižej, Cariće abo lokalnym komoram za drastu darować. Z tym podpěraš ludźi, kotřiž nuzu ćerpja, kaž bjezdomnych,
ćěkancow abo potrěbne swójby. Wažne je,
zo je drasta čista a w porjadku. Mnohe města
a wsy maja kontejnery za staru drastu.
Tam móžeš tajku porjadnje zapakowanu
wotedać.
Na klasiskich čaporowych wikach móžeš
trjebanu drastu wulkotnje a direktnje
na zajimowanych kupcow předawać. Za to pak
dyrbiš hižo do wikow wjacore wěcy wobkedźbować: Trjebaš najčasćišo dowolnosć za předawanje, budku
za předawanje a wězo wotpowědnu drastu. We wjetšich městach, kaž Drježdźanach abo Lipsku
maja w prawidłownych wotstawkach čaporowe wiki
na wšelkich městnach. Tuž: Do předawanja zdar!
Nětko raz něšto
noweho
wuspytam!
Androgyny (bjezsplažny)
stil zdrasćenja
Wosebje generacija Z je tutón trend wulce sformowała, kotryž wosobinske wuwiće do srjedźišća staja. Při tym wužiwaja ludźo drastu po tym, kak so jim lubja, nic po tym, hač je klasisce mužaca abo žonjaca. Wažne je sej wuwědomić, zo drasta per se splah nima, tohodla směmy ju tež nosyć, kaž so nam lubi. Prominentne přikłady za tónle stil zdrasćenja staj na přikład
Billie Eilish abo Harry Styles.
Athleisurewear