Čerstwy wuměłski wětřik
Zetkanje z nowej intendantku Serbskeho ludoweho ansambla w Budyšinje Judith Kubicec
„Knjeni Judith Kubicec je w domje. Wona hnydom přińdźe“, zdźěli mi sekretarka w Serbskim ludowym ansamblu. Dypkownje wona do sekretariata zastupi, prosy mje zdwórliwje do swojeje pódlanskeje dźěłoweje stwy. Šwižna žona wuprudźa energiju a kreatiwnosć. „Mam jenož hodźinku za rozmołwu. Druhi dalši wažny termin na mnje čaka“, wona připódla praji.
Planować a organizować proby a wustupy ansambla, zdobywać režiserow za nowe kulturne projekty kaž tež dalše běžne wuměłstwowe dźěła w domje SLA leža wot 1. awgusta 2018 w zamołwitymaj rukomaj Judith Kubicec. „Sym za wšitke wuměłske naležnosće orchestra, chóra a baleta zamołwita. Z tutymi třomi ćělesami so za mnje nětko wšitko komprimuje, štož sym w 30 lětach na wuměłskim polu nazhoniła. To je za mnje rjane a zajimawe wužadanje, byrnjež často napinace było. Ale trjebam to.“
Nowe napjate powědančko za dźěći
Zajimawe pokročowanje Jurja Kochoweje kriminalki z hólcomaj Golom a Logom
Módro-čerwjeny cover Jurja Kochoweje stawiznički „Golo a Logo. Nětko je Abezinka fuk“ pyši znowa knižne regale. Wotpohladnje praju znowa, dokelž wuwabja titul „Golo a Logo“ zawěsće někotrežkuli asociacije. Serbska stawiznička bě hižo w lěće 1990 prěni raz wušła. Nowe napjate kriminalne powědančko wo zhubjenej wowce Abezince, wudate wot Ludoweho nakładnistwa Domowina, měri so na dźěći wot dźewjeć lět.
Přinošuja k rewitalizaciji delnjoserbšćiny
Rozmołwa z nawodu delnjoserbskeho wotrjada RCW w Choćebuzu dr. Viktorom Zakarom
Choćebuski wotrjad Rěčneho centruma WITAJ zdźěłuje za wučerki a wučerjow, kubłarki, pěstowarske dźěći a šulerjow – wučacych a wuknjacych w pěstowarnjach a šulach w delnjoserbšćinje – materialije a organizuje projekty. Z nawodu wotrjada dr. Viktorom Zakarom je so Alfons Wićaz rozmołwjał.
Kak hódnoćiće w swojim wotrjedźe RCW rěčne kmanosće w delnjoserbskorěčnym kubłanju pěstowarskich dźěći kaž tež šulerjow?
Klišej w nanajlěpšim zmysle spjelnili: Ruski balet na polu ...
We wobłuku rjada „Ruski baletny festiwal Moskwa“ bě Ruske statne dźiwadło za operu a balet Komi loni na wulkej turneji po Němskej a 23. hodownika z hosćom w Budyskim Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle. Po lětomaj přestawki mějachu zajimcy tuž přiležnosć, sej zaso raz mjezynarodny klasiski balet we Łužicy wobhladać. Renoměrowany ansambl ze Syktywkara pokaza w času wokoło hód woblubowane kruchi „Łuskač“, „Ćernjawka“ a „Kołpjowy jězor“ ze swětosławnej hudźbu Pjotra Iljiča Čajkowskeho. Zastupne kartki běchu jara požadane a tak spěšnje wupředate.
Zdźědźena hidaa začuće mjenjehódnoty
Na stawizny Wendlanda zhladowane
Kaž w Serbach, tak su něhdy tež we Wendlandźe zdokonjeli, zo Drjewjenjo sami swoju słowjansku narodnosć a rěč z wulkim wotchilenjom zacpěwachu. Hinak hač pola nas pak njejsu so w Delnjej Sakskej našli duchowni, kotřiž bychu po cyrkwinskej reformaciji domoródnu słowjanšćinu na spisownu rěč wuwili. Ewangelski farar Christian Hennig (1649–1719) z Wustrowa zapisa 1711: „Die nachher den Studiis sich gewidmet, und entweder von Väterlicher oder Mütterlicher Seiten, oder auch von beyden, wendisches Herkommens gewesen, haben sich deßen mit Fleiß enthalten, um sich nicht zu verrathen, daß sie Wendisches Geblüts, welches sie, ihnen schimpfflich haltend, bey Frembden möglichster maßen verhelet.“(Christian Hennig von Jessen „Vocabularium Venedicum“ nowowudaće, Köln, Graz, 1959, str. 33)
Za regionalne kołoběhi
Smy žiwi w zamóžitej a liberalnej demokratiji. Kóždy smě wěrić a myslić, štož chce. Nikomu njeje zakazane swobodnje rěčeć. Naše wsy, domy a puće su picobello. Njedawno dźěch po wsy, jako bě runje wotpadkowe awto po puću. Tónraz ležachu wšelake krosna, meble, graty abo přestrjency před domami při dróze. Dźiwaš so, što ludźo wšo preč mjetaja, tež rentnarjo abo tajcy, kotřiž njejsu tak zamóžni. Hišće před lětdźesatkami smy wjele na łubju stajeli, snano móhli to abo tamne hišće wužić. Smy reparowali, paslili, lěpili, šili a znowa wobarbili. Ale tajke powołanja kaž šewc, šwalča abo kowar –, kotřiž su wuporjedźeli abo sporjadkowali – su so nimale wšitke pominyli. Kupujemy wšo to najnowše. K jědźi a piću mamy dosć a nadosć a kóžde lěto abo husćišo jězdźimy do dowola. Hospodarstwo prosperěruje a bjezdźěłnosć je mała kaž hižo dołho nic. Lěpje so čłowjekam hić njemóže.
Stawizniska hodźinka ze słuchoknihu
Na Alfonsa Frencla poskać
Tajke susodźinske skedźbnjenje hodźi so zawěrno za nowu słuchoknihu serbskeho nakładnistwa. Alfons Frencl je dźě wjac hač połtysaca króć na serbskich wsach přednošował, započejo ze swětłowobrazowym brodźenjom „Podłu Klóšterskeje wody“, pokročujo z krokami po „Praze z wočomaj Serba“ a rozhladujo so naposledk daloko za „wuwróćemi Europy“. W lěće 1978 skedźbni wón na knihu Vladimíra Kováříka „Literarní toulky po Čechach“, dokelž bě w njej namakał njeparujomneho pućowanskeho pomocnika, „kajkehož njesměli w podobnej formje dlěje w Serbach parować“. Z kopu knihow je tute wočakowanje za kulturnostawizniskimi dundanjemi skónčnje sam spjelnił. Pola Frencla w hodźinje stawiznow šuler być bě zawěsće dožiwjenje, hdyž so žiwje do zańdźenych časow zanuri, zo zajaty słuchaš jeho wobrazliwej literarnej rěči.
Kulowske piwo a socialne projekty
„Naša domizna, naše piwo!“ Takle wabja we Łužicy za Kulowske piwo. Slogan je po wšej Němskej znaty. Mnohe pječata pokazuja, zo maja w Glaabec předewzaću warjene družiny piwa wysoku kwalitu.
Dobra woda, wot słónca zapleńčeny chmjel, zrałe droždźe a słód (Malz) – přidawki to wudźěłka, kotryž miliardy šijow wšědnje zwjesela. Ći jedni chwala sej produkty, poskićene wot wulkich koncernow. Druzy zaso lubuja skerje napoj, pochadźacy z mjeńšich piwarnjow, hdźež woprawdźitu regionalitu pěstuja. Bjezdwěla ma kóžda bleška, kotruž sej mužojo a žony rady jako tak mjenowanu „chłódnu blondinku“ popřeja, swoju kwalitu. Tola dźeń a bóle chwala přetrjebarjo produkty, kiž njemóža jenož „wokoło róžka“ kupować, ale kotrež tež wottam su. Tak tohorunja we Łužicy cyła ličba piwarnjow swoje piwo poruča. Jednu pak wjetšina Serbow jako swoju znaje – Kulowsku. Wědźa, sej dobry lunk z centruma Serbow mjez Wojerecami a Róžantom wažić.
Njewočakowana překwapjenka
Takle pola nas camprujemy
Redakcija SN je młode awtorki prosyła, zo bychu sej starše rysowanki abo mólby wobhladali a na to stawizničku napisali. Za spočatk noweho lěta podawa Alena Belkotec slědowacy wupłód.
Druhim wokřewjenje zaručić
W poolu ze Sernjan čuješ so kaž w dowolu
Sernjanski rězak je w swojich stawiznach hižo najwšelakoriše formy wužiwanja dožiwił. Hłownje drje su w delanskej wsy z drjewom dźěłali, minjene lěta pak zaćahny tam dospołnje nowy duch z flairom našeho časa. Wobydlerjo so často prašachu, što so w rězaku stawa? Štó drje mysli runje nětko w zymnym počasu na přichodne lěćo? W Sernjanskim rězaku hotuja so mjeztym na přichodnu kupansku sezonu.
