Čeho so w serbskej Łužicy boju?
Bě ćmowy septemberski podwječor. Pola wobswětlowaše nimale połny, čerwjenojće zabarbjeny měsačk. Z polow, hišće ćopłych po miłym włóžnym dnju, započinaše stupać mła. Teptach ze swojim nowym e-kolesom z Dobrošic směr starosławnu stolicu Hornjoserbow, Budyšin. Putniske kemše na česć narodninow maćerje Božeje běchu so před krótkim skónčili a měšćanscy putnicy z Budyskeje wosady so na dompuć podachu.
Najprjedy raz běch jara pozitiwnje zmysleny. Kemše běchu (kaž přeco) jara dostojne. Budyska wosada měješe po dołhim času dosć družkow, zo móžeše samo ze swjatej Marku putnikować. Dokelž pak družki po puću kusk womučnichu, mějach prěni raz w žiwjenju móžnosć, jako „ersatzdružka“ (w rjanej serbšćinje wězo jako „narunanska družka“) skutkować a postawu sobu njesć. Kajke zbožo, kajka česć!
Znowa čitała ... „Čorny młyn“
W serbskej literaturje chowaja so mnohe drohoćinki, na kotrež je trjeba znowa skedźbnić, zo njebychu so pozabyli. Wotpowědne impulsy chce awtorka serbskim čitarkam a čitarjam dawać.
„Dźensa so kónči wójna, nóžnje mječow su prózdne“, woła markhrabja a wita třiceći wjerchow na swój hród. Woni su do toho wuradźowali, kak na jeho přeprošenje reagować. Jenož jedyn z nich je před markhrabju warnował – Krabat-Želibor. Wón budźe jenički, kiž přežiwi.
W lěće 1968 stej serbska a němska wersija „Čorneho młyna“ wot Jurja Brězana paralelnje w Ludowym nakładnistwje Domowina a w němskim nakładnistwje Neues Leben wušłoj. Zhromadna kooperacija so tež na wuhotowanje knihi poćahowaše. Wšostronski ilustrator Werner Klemke, kotrehož sej jara česću, je bjezčasne wobrazy w zdźeržliwych barbach stworił, kiž hišće dźensa, po nimale 60 lětach, přeswědčeja.
Pěskecy su swjećili
Wulka radosć na 800lětnym jubileju a na wjacorych premjerach
Před dwěmaj tydźenjomaj su w Pěskecach jubilej 800. róčnicy prěnjeho naspomnjenja wsy woswjećili. Milenka Rječcyna je so ze Sabinu Žurowej, kotraž słuša do kruha přihotowarjow swjedźenja, rozmołwjała.
Kotry woznam ma za Was lětuši swjedźeń k jubilejej prěnjeho naspomnjenja wsy Pěskecy před 800 lětami?
S. Žurowa: Tónle wjesny swjedźeń bě jubileja dla cyle wosebity. A tež městnosć swjedźenišća wosrjedź wsy bě hinaša. Smy dźakowni za zmištrowanje wužadanjow kaž tež za premjerne překwapjenki. Tak smy z wjesnjanami a hosćimi na wurjadne wašnje swjećić móhli. Naši wobydlerjo su dopokazali, zo móžemy so jedyn na druheho spušćeć. Nichtó njeda so dołho prosyć, hdyž dźěło do rukow hlada. Myslu, zo tale dobra zhromadnosć našu wjesku wučinja a to přez wšitke generacije. Naš recept je, zo za jedyn postronk ćehnjemy. Nam je so tójšto radźiło, dokelž běchu wšitcy wobdźěleni a to w přihotach na swjedźeń a tež při swjedźenju samym.
Je so woprawdźe wšitko po přećach Pěskečanow radźiło?
Błóto a wjeselo
376 sportowcow na wubědźowanju blackbird-run
Štóž bě 7. septembra připadnje něhdźe blisko Hózka, Koćiny abo Rachlowa po puću, je tójšto widźał: Sta sportowčow a sportowcow, kotřiž so přez błóto a wodu bědźachu. Přiležnosć bě 7. blackbird-run-wubědźowanje, na kotrymž dyrbješe 376 wobdźělenych swoje zamóžnosće na dwanaće kilometrach z 15 zadźěwkami dopokazać. Wosrjedź podawka běchu sobustawojo serbskeje rejowanskeje skupiny Smjerdźaceje, kotřiž so wospjet na wubědźowanju wobdźělachu, a ja.
Po zhromadnym woćoplenju so wubědźowanje dypkownje w 16 hodź. započa. Hižo po někotrych metrach bě jasnje, zo njejedna so wo wuchodźowanje. Prěni wotrězk wjedźeše do Čorneho Halštrowa. Něhdźe dźesać mjeńšinow stupachmy we wodźe. Woda sahaše hač k bjedromaj. A runje, hdyž sej myslachmy, zo mamy najhórše za sobu, wočakowaše nas překwapjenka. Krótko do toho, zo z wody stupichmy, čakaše na wšitkich wobdźělnikow hłuboke městno, tak zo běchu wšitcy mokri hač do šije.
Jubilejna zběrka „Chrósćicy“ je wo wjele wjace hač ...
Jubilej 800. róčnicy prěnjeho naspomnjenja Chrósćic bě Ludowemu nakładnistwu Domowina z přiležnosću, wudać wosebitu knihu. Prosće „Chrósćicy“ pomjenowana publikacija wopřijima nastawki, portrety, statistiki a historiske kaž tež aktualne fotografije a karty.
Pisana a wjesoła kaž žana druha
Günter Hoffmann je hižo za čas młodosće Wojerowsku narodnu drastu zběrał
Hižo z časa młodosće zběra Günter Hoffmann serbske Wojerowske narodne drasty. Wón je hlada, chowa a sej je česći. Kaž něhdy Helmut Kurjo so tež wón detailěrowanje z tutej narodnej drastu wuznawa. Dźensa tydźenja swjećeše wón swoje 90. narodniny. Andreas Kirschke je so z nim wo jeho žiwjenskim nadawku, jeho krutej wěrje a hłubokej zwjazanosći z rěču rozmołwjał.
Kajki wuznam za was ma, drasty zběrać?
G. Hoffmann: Serbska narodna drasta je za mnje originalne, awtentiske, žiwe herbstwo. Runje to ma so wobchować a přichodnym generacijam dale dawać. Narodna drasta njesmě so chować a do křinje skłasć, wona měła so wědomje wužiwać. Tež wěda wo narodnej drasće njesmě so nam zhubić. Mi je to česć, narodne drasty zběrać.
Wy pokazašće runje historiski wobraz. Kak rozeznawa so kmótra, kiž prěni raz kmótři, wot kmótry, kiž je hižo wospjet kmótřiła, hladajo na drastu?
Pasion, kotryž kóžde dźesać lět w Chrósćicach předstajeja, je ...
Matheo Gruber (14) z worklec
1
Sym rejowar a hraju nimo toho židowskeho wojaka. Rejuju hižo dlěje w rejwanskej skupinje Łužiska rapsodija. Wona so naprašowaše, hač chcemy při pasionje sobu rejować. To klinčeše za mnje hnydom napjate a zajimawe. Pozdźišo je so mje tež hišće naš susod a organizator pasiona Marcel Hoza prašał, hač nochcu přidatnje rólu židowskeho wojaka přewzać.
2
Cyle jasne: zhromadnosć. Znaju tu nimale wšitkich. Wosebje mje wjeseli, zo je so telko rejwarjow přizjewiło. Njejsu so jenož zajimcy našeje skupiny přizjewili. Dohromady smy něhdźe 30 do 40 rejwarkow a rejwarjow.
3
Wosobinske wužadanje tak prawje njezačuwach. Mojeho nazhonjenja w rejowanju dla mam koordinaciju a wutrajnosć. Ćešo skerje je, zo přebywa na jewišću jara wjele ludźi runočasnje – rejwarjo, statisća a druzy. Dyrbiš dokładnje na hudźbu słuchać a wědźeć, hdy dyrbiš što činić.
4
Za mnje je to wulka česć, zo směm tu sobu rejować a sobu hrać. Sym přeco hižo wo tym sonił, zo jónu při wulkim projekće sobu skutkuju. Nětko so tutón són spjelni.
fota: Lausitz Kultur/Iona DutzWITAJ 2025Areal „Při ...
fota: Lausitz Kultur/Iona Dutz
WITAJ
2025
Rědke chłóšćenki za wuši, woči a žołdk
Lětuši Smochčanski hudźbny swjedźeń je wopytowarjam potajnstwa kulturow na juhowuchodźe Europy spřistupnił
Moderatorka Kristina Nerád z drastu ludoweje skupiny madźarskich Széklerow.Lětuši Smochčanski hudźbny swjedźeń wuhotowaštej tamniše kubłanišćo swj. Bena a Serbski ludowy ansambl pod hesłom „Rumunskej nocy“. Program wotbłyšćowaše wjelorake fasety wuměłstwa kraja, kotrež słušeja skerje k potajnstwam dyžli swětoznatym zastupjerjam kultury Europy. Rozrjadowanje bě tónraz cyle jasne. Sinfoniku rumunskich komponistow – drje najznaćišej staj George Enescu a Constantin Dimitrescu – kaž tež twórby z krajom zwjazanych resp. na njón so złožowacych hudźbutwórcow předstaji orchester SLA. Mjez wjerškami tohole wobłuka bě fulminantna interpretacija „Burleski, op. 18 za trompetu a klawěr“ z pjera Liany Bertók, z kotrejž zamó 15lětny Elias Schwientek publikum zahorić, tak zo slědowace „brawo!“ njezadźiwa.
Serbska domizna – stajne žórło inspiracije
Wospjet wustaja wučer Mario Ošika swoje twórby w Chrósćicach, tónraz wosebje z křesćanskimi temami
Hižo z časa młodosće ma molowanje a rysowanje krute městno w žiwjenju Worklečana Marija Ošiki. Lětsa je prěnju wobšěrnu knižnu přehladku swojeho wuměłskeho tworjenja minjenych 30 lět wudał. W jubilejnym tydźenju 800. róčnicy prěnjeho naspomnjenja wosady a gmejny Chrósćic lětsa w juniju je 55lětny swoje twórby tež we wosebitej wustajeńcy w tamnišim gmejnskim zarjedźe zjawnosći předstajił. Składnostnje lětušeho Europasiona maja zajimcy dalšu składnosć, sej tam wustajeńcu w tróšku hinašej zestawje wobhladać.
