„Pawki su fascinowace zwěrjata“
Z pućowanjemi po přirodźe chcetaj ludźi pozbudźować, so z mnohostronskim žiwjenjom rozestajeć
Štóž rano zahe stawa, móže sej we Wulkich Zdźarach přirodu wotkrywać, kotraž je jara wšelakora. „Narano – hdyž rosa trawu hišće pokrywa – je tu łuka drohoćinka“, Reinhard Robel wopisa, jako zhladuje na přirodu wokoło Wojerowskeje Čornicy. Wot lěta 2016 je wón čestnohamtski přewodnik po přirodźe w Biosferowym rezerwaće Hornjołužiska hola a haty. Hojata, dźiwje swinje, skopčki, žorawje, kołpje, šědźiwe husycy a samo hupaka je tam hižo wuhladał. Njedawno je wón zajimcam „tajny swět pawkow w swojim žiwjenskim rumje“ zbližił. Tak rěkaše prózdninski poskitk biosferoweho rezerwata. Wot lěta 1998 čestnohamtska přewodnica po přirodźe Kerstin Robel zhromadnje z mandźelskim Reinhardom zajimawe fakty wobdźělnikam rozłožuje.
„UNESCO-titul njeje instrument turistiskeho marketinga, ale program ...
Wot 26. julija słuša městačko Ochranow jako dźěl sydlišćow Ochranowskeje bratrowskeje wosady, hromadźe ze městomaj Betlehem w US-staće Pennsylvania a Gracehill w Sewjernej Irskej, do swětoweho kulturneho namrěwstwa UNESCO. Milan Pawlik je so z měšćanostu Ochranowa Willemom Riecke rozmołwjał. 51lětny wukonja zastojnstwo hižo 16 lět a je z aktiwny čłon tamnišeje Ochranowskeje wosady.
Štó běše iniciator požadanja Ochranowa wo přiwzaće do swětoweho kulturneho namrěwstwa UNESCO? Kak dołho je cyłkowny proces připóznaća trał?
W. Riecke: Zamołwitosć za požadanje kaž tež koordinowanje požadanskeho procesa ležeše dospołnje w našimaj rukomaj, w rukomaj komuny. Ochranow je jako město próstwu stajiło a je nětko tež nošer UNESCO-titula. Wo požadanju přemyslować započinali smy hižo před 30 lětami. Wot lěta 2018 smy potom cyle konkretnje do tutoho směra kročili. Nastork za to běše iniciatiwa Ochranowskeho sydlišća Betlehem w USA, kotrež bu na tamnišu narodnu lisćinu požadarjow wo UNESCO-titul přiwzate a kotrež běše same hižo požadanski proces zahajiło.
Delnjoserbscy maćernorěčni hižodlěje akterojo w serbskim radiju
Serbska redakcija rbb a župa Delnja Łužica stej jich njedawno w Groźišću počesćiłoj
Tež w Hornjej Łužicy ma Bramborske serbske radijo Rozhłosa Berlin-Braniborska (rbb) swěrnych připosłucharjow a připosłucharki. To runje tak za delnjoserbski telewizijny magacin „Łužyca“ płaći. Tak cuza jim delnjoserbšćina njeje. Štóž so při tym jeno za to njezajimuje, štož so w Delnjej Łužicy předewšěm na serbskim polu stawa, ale chce rjanosć a bohatosć delnjoserbskeje rěče a jeje dialektow w połdrahodźinskim serbskim postrowje z Delnjeje Łužicy dožiwić a wužiwać, ma w delnjoserbskim rozhłosu we wosebitym programowym dypku rjanu składnosć. Kóždy druhi tydźeń pjatk wusyła něhdźe štyri mjeńšiny dołhi přinošk pod nadpismom „Naša serbska rěč“. Hižo wot lěta 2017 su słyšeć. Z nim wjedu wusyłanje „Dobra delnjoserbšćina“ dale, kotrež měješe znaty delnjoserbski wučer a słownikar Erwin Hanuš něšto lět na starosći.
Znowa čitała ... „Dźens sym połsta dubow sadźił“
W serbskej literaturje chowaja so mnohe drohoćinki, na kotrež znowa skedźbnić je trjeba, zo njebychu so pozabyli. Wotpowědne impulsy chce awtorka
serbskim čitarkam a čitarjam z rjadom „Znowa čitała“ dawać.
Štóž ma w swojej polcy knihi Bena Budarja, ma wulki wuběr, chce-li raz znowa w nich počitać – basniske zběrki, powědki, antologije, protokolowe zwjazki, dźěćace knihi, k tomu přełožki. Rozsudźich so za zběrku „Dźens sym połsta dubow sadźił“. Wona je w lěće 2011 składnostnje 65. narodnin awtora w Ludowym nakładnistwje Domowina wušła a twori wěsty rezimej jeho dźěła. Měrana Cušcyna je jara poradźeny wěnc hižo wozjewjenych basnjow a powědkow zestajiła, kotrež su tež mi z Budarjoweho tworjenja najlubše. Su nawoblečene po jeho žiwjenskich stacijach, ale tež po temach, kotrež jeho čas žiwjenja njepušćichu: narodźenje, pochad, serbska zhromadnosć, přiroda, smjerć.
Siggiko: „Dawny són – we Łužicy bu naraz realny“
Dnja 28. meje je pytanska mašina Google składnostnje narodnin Miny Witkojc grafiku wozjewiła, kotruž je wuměłča Siggiko zhotowiła. Tutón tak mjenowany doodle je k tomu wjedł, zo je sej wideja z recitacijemi basnjow Witkojc na digitalnym kanalu Zwjazka serbskich wuměłcow „Serbski TV“ tójšto zajimcow wobhladało. Na tutym dnju mějachu njejapcy 1 500 klikow. Pohladaš-li na instagram-kanal Choćebuskeje wuměłče – z byrgarskim mjenom rěka wona Emily Barthold – namakaš tam kopicu digitalnych grafikow wšelakorych stilow, w kotrychž wona tematisce a tworićelsce ze „serbskeho kosmosa“ čerpa. Milan Pawlik běše wćipny a je so z njej rozmołwjał.
Kak je k tomu dóšło, zo sće doodle-grafiku za platformu Google zhotowiła?
fota: Matej WjenkaPóndźelu rano podachmy so młodostni w starobje ...
Póndźelu rano podachmy so młodostni w starobje mjez 13 a 15 lětami na rěčne lěhwo do Harrachova (Harrachsdorf), w sewjernej Čěskej blisko Pólskeje hranicy, kotrež je Serbske šulske towarstwo zarjadowało. Bus wotewza najprjedy dźěći w Radworju a poda so potom do Chrósćic. 9.30 hodź. wotjědźechu skónčnje wšitcy zhromadnje wot tam do Čěskeje. 20 młodostnych z kubłarjomaj běše tři hodźiny po puću. Potom rěkaše so do stwow zarjadować a mały wotpočink dźeržeć. Pozdźišo wopytachmy prěni raz město. Wječor hrajachmy kniffel, wizard abo wolejbul. Wutoru podachmy so na prěnje pućowanje k Mumlavskim wodopadam. Je to jara znaty turistiski cil. Poprawom běchu wodopady jenož dwaj kilometraj wot našeho nóclěha zdalene, kubłarjej pak běštaj so za 16 kilometerski wokołopuć dojednałoj. Dokelž woda w rěce stajne běži, je jara zymna. Někotři zmužići turisća kaž tež někotři z našeje skupinje so najebać toho w rěce pod wodopadami kupachu.
Na přichodnym dnju wopytachmy krosnowanski park a znowa wodopady. Wopyt wodopadow k wočerstwjenju sta so
fota: Maks BagańcPřełožk z delnjoserbšćiny: M.GruberWitaj Jano! ...
Přełožk z delnjoserbšćiny: M.Gruber
Witaj Jano! Wot oktobra 2023 sy so dobrowólnje w Pólskej angažował, nětko so bórze zaso do Łužicy nawróćiš. Štó da poprawom sy a što je tebje do Wrócławja wjedło?
Jan Mička: Pochadźam z Worklec a sym 19 lět stary. Loni sym swoju maturu na Budyskim serbskim gymnaziju złožił a hižo do toho bě mi jasne, zo chcu so jedne lěto do wukraja podać. Jednore pućowanje abo “Work & Travel” pak mje wabiłoj njejstej, dokelž chcych něšto dobreho za towaršnosć zeskutkownić. Tuž so za dobrowólnu słužbu w šulskim wobłuku rozsudźich, tež dokelž je ta derje zawěsćena. Požadach so za wjace hač 30 projektow, naposledk pak je mi němska Diakonija městno jako dobrowólny we Wrócławskej załožbje “Fundacja Ewangelickie Centrum Diakonii i
Edukacji im. ks. Marcina Lutra” sposrědkowała.
Dyrbju přidać, zo bě Wrócław skerje připad, ale z tutym sym jara spokojom. Alternatiwnje bych sej słužbu w Čěskej abo
fota: konstantin HrjehorBeachtura radija satkule 2024Hižo štyri ...
Beachtura radija satkule 2024
Hižo štyri stacije su zašłe. Hraješe so w Ralbicach, Jaseńcy, Róženče a w Kulowje. Nowostka běše lětsa Jasčanska stacija, dokelž tam dołho hižo njehrajachu a dwanatki Serbskeho gymnazija ju wuhotowachu. Tuž přichwata něhdźe 300 přihladowarjow, zo bychu sej spektakl wobhladali. Tak so pohonjowachu a bjesadowachu. Naš młodźinski redaktor Julius Paška je so ze zamołwitej dwanatkarjow Celinu Knopec, kotraž měješe wotežce w rukomaj, rozmołwjał. Na prašenje čehodla su so za beachturu požadali, wotmołwi, zo trjebachu pjenjezy za maturowu kasu, z kotrejž dyrbja cyłe ewenty a swjedźenje sami zapłaćić. Chcychu pak tež zaso serbsku młodźinu zhromadźić a tak z druhimi młodostnymi bjesadować. Požadanje běše spěšnje wotpósłane. Su e-mejlku na młodźinsku redakciju pisali a so na přiwzaće nadźijeli. Z wuspěchom. Wobrubichu druhu staciju z wurjadnym wukóncom. Próstwu wo wobdźělenje wupósłachu před měsacom a krótko po tym dóstachu zelenu swěcu. Potom započachu zarjadowanje organizować.
Za zwukom Łužicy a jeje statokow pytali
Mjezymedialny slědźerski projekt zaběra so ze zwukami we wšelkich rumach
Wuslědk jednolětneho poskitka za studowacych architektury w studiju New Lusatia/Nowa Łužica na Braniborskej techniskej uniwersiće Choćebuz/Zły komorow je njewšědny. Hóstny profesor Adrian Dorschner rozłožuje: „Za kónčnu prezentaciju lětsa w lěću přihotuja studenća naćiski za statoki, kotrež su woni w běhu zašłeju semestrow zeznali a wopytali. Njeńdźe pak při tym wo to, zo sej sami něšto za objekt wumysla. Wjele bóle maja ideje jako inspiraciju wuwić, kotrež su w zašłych měsacach při rozmołwach z domoródnymi zběrali.“ Wot studentow zestajene soundscapes (zwukowe krajiny) ze wšelkich wsow so z pomocu jónkrótneje zwukoweje 3D- kupole ze 36 wótřerěčakami w ateljejowych rumnosćach uniwersity w Choćebuzu předstaja. Na te wašnje hodźi so wědomosć na awdijo-wizuelne wašnje dožiwić. Studijny poskitk słuša do fachoweho wobłuka naćisnjenje a twarjenje z wobstatkom.
Kóždy statok ma druhi zwuk
Z hudźbu kładźeše sej hłowny zakład žiwjenja
Ulrich Pogoda słuša k serbskim komponistam, kotřiž su hač dotal zawostajili wulkotne orchestralne, komornohudźbne a chórowe twórby. Tute njezaklinča jenož we Łužicy, ale tež zwonka njeje. Nětko woswjeći rodźeny Kulowčan doma w Choćebuzu dnja 31. julija swoje 70. narodniny. Alfons Wićaz je so z jubilarom rozmołwjał.
Kak so čujeće, zo sće docpěł wysoku žiwjensku starobu?
U. Pogoda: Njehladajo na wšelake strowotniske problemy so tak nječuju, zo budźe mi nětko hižo 70 lět. We hłowje čuju so młódši. Wězo je to nětko wěsta cezura w mojim žiwjenju. Počinaš wo tym rozmyslować, što měł hišće wšitko wobstarać, što wšitko je hišće wotewrjene. Wulke zaměry kaž prjedy hižo nimam. Nětko mysliš na swoje žiwjenje wróćo a ćehnješ tu abo tam wěsty rezimej. Haj, to maš hišće tójšto činić. Tuž njeje tak, zo by so móhł sydnyć a wotpočować, scyła hižo ničo wjace činić, do njebja hladać a prosće sonić.
Potajkim chceće hišće něšto docpěć, dalše hudźbne twórby tworić?
