Hižo dołho wabjachu mje hory Kawkaza na wuchodźe Europy. Tutón cil sej we lěćnych prózdninach spjelnich. Prjedy pak hač k tomu dóńdźe, dyrbjach krosnowanskeho přećela namakać, kiž ma tohorunja chwile a lóšt, strapacy w dowolu na so wzać. Tuž wottelefonowach dołhu lisćinu a skónčnje mi přećel z Francoskeje připraji.
Z jasnym cilom před wočomaj trenowach na kolesu swoju kondiciju a na kamjenju krosnowanje. Wulke běše to wjeselo, jako so termin bližeše. Ale tež přihot za ličakom mi čas rubješe. Knihowachmoj jeničce lět do hłowneho města Georgiskeje do Tbilissi. Tamne předewzaća kaž nóclěh, transport do wokoliny abo čary, kotrež na wjerški Kawkaza wjedu, sej wšitko samaj organizowachmoj. A runje to njebě cyle tak lochko. Wšako njenamakaš za naju cile kopicu informacijow kaž na př. za tury w Alpach.
Wjele dźěła a prócy su wjesna rada, młodźinski klub a čłonojo wohnjoweje wobory w minjenymaj měsacomaj měli, zo bychmy kónc tutoho tydźenja 650lětny jubilej našeje wsy hódnje woswjećili. Jich namołwa, zo njech wjesnjenjo swoje statoki a předzahrodki swjedźensce wupyša, nańdźe přemóžacu rezonancu. A nimale bjez wuwzaća su so wšitcy za namjet zahorili, z dobrymi idejemi na zašłosć delanskeje wsy pokazać. Tak předstaja na dworach stare rjemjesła, trjebane ratarske graty a wězo tež někotrych bywšich wjesnjanow. Na tute wašnje stanje so cyła naša wjes z muzejom. Tole sej wobhladać so zadani, a štóž njeje hižo tak derje na nohomaj po puću, móže so po wsy wozyć dać. Sobotu kaž tež njedźelu Adelbert Bulank mjenujcy kóždeho rady ze swojimaj do kuče zapřehnjenymaj konjomaj po wsy wozy. Na tute wašnje móže sej kóždy wšo wobhladać a informacije pohonča su witane. Štóž chce so wo stawiznach wsy wobšěrnišo informować, njech sej wustajeńcu w kulturnym domje wobhlada.
Sedźu w zymskej zahrodźe jednoswójbneho domskeho na kromje Worklec pola Wałdźic. Worklečanski zubny lěkar na wuměnku a wjesny chronikar dr. Beno Wałda mi na sowje měrne, přećelne, wědypołne wašnje powěda.
Són wo swójskej praksy sej spjelnił
Florian Kindermann z Radworja so za skót zahorja, a to we wólnym času a powołanju. Zwěrjata jeho žiwjenje postajeja. Jako manager stadła je za derjeměće dejkow zamołwity. Zbytny čas wón konjam wěnuje.
31lětny pochadźa z rjemjeslniskeje swójby. Nan je moler a tež bratr Fabian rjemjesło wukonja. Florian Kindermann pak rozsudźi so po złoženju matury w lěće 2012 na Budyskim Serbskim gymnaziju za hinaši směr. „Mějach dwě opciji. Jónu zajimowach so za weterinarnu medicinu. W Němskej pak je jenož pjeć uniwersitow, na kotrychž skótnych lěkarjow wukubłaja. Městnow je mało a chětro požadanych“, Radworčan powěda. Druha móžnosć swoje powołanje zwěrjatam wěnować, je studij ratarskich wědomosćow. W nim dźě móžeš so po zakładnym studiju na wobłuk wo zwěrjatach orientować. Składnosć wuži a započa na uniwersiće w Hale studować.
Dokelž chce sama bjezčasna a anonymna wostać, bě naležnosć jeje mandźelskeho a medijoweho wuměłca Wolfa Kahlena, w Europje mjenje znatu čajowu kulturu šěrić. Z lubosću instalowany je pohlad do cyłkowneho tworjenja wuměłče, kotraž je so wjele lět swojeho žiwjenja aziskemu wuměłstwu zhotowjenja keramiki wěnowała. Čajowe šalki, něhdźe wosom centimetrow wysoke a 14 centimetrow w přeměrje, ani jedna kaž druha a kóžda kaž jězba do dalokeho abo njeznateho kraja.
Muzej za wuměłstwowe rjemjesło w Pillnitzu bě na wotewrjenje přeprosył, kruh přećelow Statnych wuměłstwowych zběrkow bě přišoł, a wšitkim so bórze wuwědomi, zo wotměwa so tu něšto cyle wosebite. Njeńdźe jenož wo wustajane sudobja-objekty, ale tež wo filozofiju, wo estetiku, wo njeznate a znate. A wo lubosć.
Wo zmysle a njezmysle tak mjenowaneho remake hodźi so wuběrnje diskutować. Na praksy, staru maćiznu takrjec zas a zaso wožiwić, wšak tajkale debata ničo njezměni. Nastupajo film je samo někotryžkuli radźeny pospyt – hlej na přikład „Ben Hur“ abo „Fabian oder Der Gang vor die Hunde“. W (popularnej) hudźbje je přiběrajcy z wašnjom, cyłe albumy znowa nahrawać – z dosć rozdźělnym wuslědkom. W literaturje pak je (dotal) skerje wuwzaće, samsnu stawiznu hišće raz napisać, chibazo słušeš k lózym jazykam, kotřiž tole mjez druhim Fjodorej Dostojewskemu wumjetuja. Tón abo tamny awtor by w tym zwisku snano rjekł, zo cyłe žiwjenje po kapitlach na jeničkim teksće filuje. Jurjej Kochej bě jeho debit „drje čitajomny, ale překisany a chětro słódki“, tak zo so něhdźe 60 lět po noweli „Židowka Hana“ znowa pjera jimaše, zo by wo Hance Šěrcec pisał. Rezultat jeho dźěła je njedawno pod titulom „Hana z Hórkow“ w Ludowym nakładnistwje Domowina wušoł.
„Njebočička knjeni Simonowa, kotraž je sebi w prusko-awstriskej a potom tež w němsko-francoskej wójnje w nastupanju dobreho wothladanja ranjenych a chorych wojakow wulku chwalbu dobyła, bu 23. februara w Drježdźanach z wulkej a wosebnej česću chowana, přewodźana wot wulkeje syły přewodźerjow, mjez kotrymiž běše tež wjele wojerskich wyškow a druhich wojerskich mustwow. Kašć, kotryž šěsć koni ćehnješe, běše nanajrjeńšo wupyšeny, a před nim dźěštej dwě Albertince (wothladowarce chorych), kiž na dwěmaj židźanymaj zawčkomaj wšitke te wšelake rjady a čestne znamjenja njeseštej, kotrež běše njeboha Simonowa wot němskich a wukrajnych wjerchow dóstała. Němska kejžorka bě jara rjany wěnc pósłała, tohorunja běše kralowna Carola wulki ławrjencowy wěnc na běłožidźanym zawčku spožčiła.
Ducy po Koslowje k dundanju přišła njejsym. Abo tola? Je-li słuša k tomu, zo tu a tam pozastanu a so z ludźimi rozmołwjam – haj, potom je to cyle wosebite a přijomne dundanje było.
[...] Naš lud začuwa předwječor orgijow němskeho nacionalizma. Lěto 1933 by nas zabiło, jeli bychmy tež hišće při najčilišich mocach byli.
Dźensa dopołdnja přińdźeštaj žandarmaj ke mni, zo byštaj mój dom za strašnymi pismami přepytowałoj. Staj pytałoj přez hodźinu a staj zešiwk z listami a wurězkami sobu wzałoj. Najbóle zajimowaštej so za naše towarstwo „Swěrnosć“, hač so schadźujemy, hač smy Sokoljo, a štó je předsyda, hdźe so schadźujemy. Jenož to, zo hižo tři lěta spimy je nas před dalšimi wobužnosćemi wuchowało. [...]