Iran hrozy susodam z wjećbu

pjatk, 11. oktobera 2024 spisane wot:

Washington (dpa/SN). Jordaniska, Zjednoćene arabske emiraty, Sawdi-Arabska a Katar nochcedźa USA při móžnej wojerskej wjećbje přećiwo Iranej podpěrować. Tole rozprawjeja medije w USA. Štyri kraje, w kotrychž maja USA wojerske zepěranišća, su knježerstwu we Washingtonje zdźělili, zo njesmědźa USA a Israel jich powětrowy rum za ofensiwne operacije přećiwo Iranej wužiwać. Iran hrozy wšitkim arabskim krajam nimo toho z wjećbu, kotrež nadpad Israela podpěruja.

Wjace podpěry pěstowarnjam

Berlin (dpa/SN). Kwalitu pěstowarnjow w Němskej chcedźa polěpšić. Zwjazkowy sejm je za to wčera nowy zakoń wobzamknył, kotryž wot januara płaći. W nim je rjadowane, zo Zwjazk krajam přichodnej lěće stajnje dwě miliardźe eurow za lěpše zastaranje w pěstowarnjach přewostaji. Tak chcedźa wjace kubłarkow a kubłarjow přistajić, wosebje na zapadźe Němskeje. Tam trjebaja hač do lěta 2030 něhdźe 90 000 nowych sobudźěłaćerjow.

Zelenskyj po puću w Europje

Hurrikan „Milton“ je w zwjazkowym staće USA Floridźe znajmjeńša jědnaće ludźi morił a wulke škody zawostajił. Sobu najwjetši problem su škody na milinowej syći, kaž tule w Fort Myers. W dalokich dźělach kraja wužiwaja přeco hišće drjewjane sćežory, kotrež při sylnych wichorach najbóle ćerpja. Něhdźe tři miliony ludźi je tam bjez miliny. Foto: dpa/Ricardo Arduengo

Starosća so wo wěstotu wojakow

pjatk, 11. oktobera 2024 spisane wot:

Tel Aviv/New York (dpa/SN). Po wobtřělenju hłowneho zepěranišća misije UNO w Libanonje starosća so přiběrajcy wo wěstotu wojakow UNO, kotřiž noša módre nahłowniki. Tole rjekny nawoda měroweje misije Jean-Pierre Lacroix w Bjezstrašnostnej radźe UNO w New Yorku.

Israelscy wojacy běchu po informacijach UNO zepěranišćo wobtřěleli. Při tym so wojakaj zraništaj. Israelske wójsko milicy šiitow Hisbollah wumjetuje, zo wokolinu zepěranišća za swoje zaměry znjewužiwa. Najebać strach chcedźa wojacy UNO w Libanonje wostać. Misija UNO dohladuje pomjeznu kónčinu mjez Israelom a Libanonom hižo lětdźesatki dołho. Wjace hač 10 000 wojakow z 50 krajow so na tym wobdźěli.

Zakaz AfD skerje dwělomny

pjatk, 11. oktobera 2024 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Wobydlerjo Němskeje su w prašenju móžneho zakaza AfD přez Zwjazkowe wustawowe sudnistwo pačeni. Skupina zapósłancow zwjazkoweho sejma je wotpowědnu próstwu zestajała, kotruž chcedźa na sudnistwje w Karls­ruhe zapodać. 42 procentow wot sćelaka ARD woprašanych ludźi maja zahajenje procesa k zakazej AfD za přiměrne, 46 procentow tole wotpokazuje. Přiru­nujo z februarom je podźěl přiwisnikow zakaza wo pjeć procentow přiběrał.

W jednotliwych politiskich stronach je wobraz rozdźělny: 69 procentow přiwisnikow Zelenych a 58 procentow sympatizantow SPD by zakaz AfD witało. Mjez přiwisnikami CDU/CSU je podźěl ze stajnje 46 procentami wurunany. Mjez přiwisnikami BSW (55 procentow) a AfD (95 procentow) přesahuje měnjenje, zo njeje zakaz AfD scyła trjeba. Politisku stronu w Němskej zakazać je přewšo wobćežne. Prawniske zadźěwki su chětro wulke.

Israelske lětadła Beirut atakowali

pjatk, 11. oktobera 2024 spisane wot:
Beirut (dpa/SN). Při israelskich nalětach w centrumje libanonskeje stolicy Beirut je po informacijach zamołwitych znajmjeńša 22 ludźi žiwjenje přisadźiło. Na wšěch 117 dalšich ludźi poćerpje zranjenja, libanonske strowotniske ministerstwo zdźěla. Potrjechenej běštej wusko wobsydlenej bydlenskej štwórći Nueira a Basta w centrumje města. Pječa měrjachu so israelske lětadła na bydlenja wažnych nawodow milicy šiitow Hisbollah. Mjez nimi je Wafik Safa, šef eksterneje a interneje komunikacije Hisbollah. Israelske wójsko so k tomu njewupraji. Do nalěta bě Israel wobydlerjow namołwjał, kónčinu wopušćić. Bě to mjeztym třeći wojerski nadpad israelskeho wójska na centrum Beiruta.

Nobelowe myto japanskej organizaciji

pjatk, 11. oktobera 2024 spisane wot:

Oslo (dpa/SN). Japansku měrowu organizaciju Nihon Hidankyo wuznamjenjeja lětsa z Měrowym Nobelowym mytom. Organizaciju počesća z tym tež za jeje zasadźenje na dobro swěta bjez atomowych brónjow a za to, zo z pomocu swědkow časa stajnje zaso demonstruje, zo njesmědźa so tajke brónje nihdy wjace zasadźić. Tole je norwegski Nobelowy komitej dźensa w Oslu zdźělił. Dotal njejsu organizaciju hišće docpěli, zo móhli ju wo wuznamjenjenju informować, komitej při wozjewjenju lětušeho lawreata zdźěli.

W času konflikta na Bliskim wuchodźe, wójny w Ukrainje a dźesatkow dalšich ­namócnych konfliktow na swěće njebě so lětsa jasny faworit za Měrowe Nobelowe myto wotbłyšćował. Nominowali běchu 286 kandidatow, mjez nimi 197 wosobinow a 89 organizacijow. To bě jasnje mjenje hač minjene lěta. Mjena nomino­wanych Nobelowy komitej hižo 50 lět tradicionalnje jako potajnstwo chowa.

Loni bě w Iranje zajata wojowarka ­za prawa a runoprawosć žonow Narges ­Mohammadi myto dóstała.

Kritizuja rentowe plany

pjatk, 11. oktobera 2024 spisane wot:

Zwjazkowy zličbowanski zarjad starosća so wyšich wudawkow stata dla

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy zličbowanski zarjad rentowe plany zwjazkoweho knježerstwa raznje kritizuje. Wosebje postorkuje so zarjad na trěbnych připłatkach ze zwjazkoweho etata. „Tutón wulki přidatny engagement Zwjazka chowa w sebi wulke strachi. Zwjazkowy zličbowanski zarjad warnuje w tym zwisku znowa před pjenježnym přećeženjom Zwjazka wulkeje financneje potrjeby rentoweho zawěsćenja dla“, pisaja pruwowarjo zličbowankow w stejišću za słyšenje fachowcow w zwjazkowym sejmje přichodny tydźeń, kiž nowinarjam předleži.

Plany zwjazkoweho knježerstwa su w prěnim rjedźe na dobro nětčišich rentnarjow a lětnikow, kotrež bórze na wuměnk woteńdu. Młodźi ludźo maja widźomne njelěpšiny. Sprawnosć mjez generacijemi njeje tak hižo data“, zarjad kritizuje.

Knježerstwo spěšnje wutworić

pjatk, 11. oktobera 2024 spisane wot:
Podstupim/Drježdźany (dpa/SN). Wuchodoněmski zwjazk twarskeje industrije žada sej spěšny rozsud hladajo na wu­tworjenje knježerstwa w Sakskej a wobkrući to z ćežkej situaciju twarskeje branše. ,,Je trjeba spěšnje jednać. Twarska branša w Sakskej měješe lětsa w prěnich sydom měsacach mjenje nadawkow hač lěto do toho“, zwurazni jednaćel zwjazka Robert Momberg. Skóncowane dróhi a mosty so na wubědźowanje negatiwnje wuskutkuja, njeměli so dlěje igno­rować. Hladajo na wulke wužadanja je trěbne, politisku zamołwitosć přewzać a stabilne kompromisy hladajo na wu­tworjenje knježerstwa namakać. Trěbny je etat, zo móhli so srědki spěšnje wužiwać. ,,Kraj trjeba zapłaćomne bydlenja, stabilnu infrastrukturu a perspektiwu za přistajenych twarskeje branše. Tohorunja njeměli so předewzaća z telko běrokratiju bědźić. ,,To so jenož poradźi, jelizo je knježerstwo chutnje zwólniwe, běro­kratiju a njetrjebawše rjadowanja wotstronić“, Momberg rozkładźe. Jednoriše postupowanja rozdawanja nadawkow, wjace transparency a spěšniše płaćenje móhli twarstwu w Sakskej tyć.

Sypnjeny dźěl mosta dale rumuja

pjatk, 11. oktobera 2024 spisane wot:
Sypnjeny Caroliny móst přichodne dny dale rumuja, po tym zo je so staw Łobja normalizował. Z ćežkej techniku chcedźa we wodźe ležace dźěle rozkuskować a wotwjesć. Dźěła traja drje hišće hač do kónca lěta. Wot póndźele natwarja na susodnym Augustusowym mosće nimo toho prowizorisku syć k zastaranju ludźi z ćopłotu. Roła bě so při sypnjenju mosta 11. septembra wotłamała. Fachowcy mjeztym dale za přičinami njezboža pytaja. Nimale wěste je, zo su zerzawe železne elementy w mosće sobu wina. Hač móža zbytny dźěl mosta zaso wužiwać abo hač dyrbja jón wottorhać, njeje hišće znate. Foto: dpa/Robert Michael

Šmóratka na šulach zakazali

pjatk, 11. oktobera 2024 spisane wot:
Riga (dpa/SN). W Letiskej su šmóratka za młodych šulerjow w šuli a zwonka wučby zakazane. Parlament w Riga wobzamkny změny w kubłanskim zakonju, šmóratko hač do 6. lětnika zakazać. Hač do klětu 31. meje, hdyž zakoń potom płaći, dyrbja šule swoje postajenja k wužiwanju šmóratkow přiměrić. ,,Tute ­změny su jako jasny signal nawodam ­kubłanišćow trěbne, zo móhli wužiwanje šmóratkow wobmjezować“, wuswětli předsydka parlamentneho wuběrka za kubłanje, kulturu a wědomosć Agita ­Zarina-Sture. Šmóratka móža kognitiwne zamóžnosće čłowjeka wob­wliwować a riziko digitalneje namocy powyšić. Njejasne najprjedy raz wostanje, hač smědźa so šmóratka přichodnje scyła ­hišće sobu do šule wzać. Najskerje pak budźe to dale dowolene, dyrbja pak hasnjene być. Wobzamknjene změny zmóžnja šulam tohorunja, swójstwo šulerjow přepytować, hdyž wobsteji strach wěstoty, strowoty abo žiwjenja druhich wo­sobow. Před Letiskej su hižo wjacore ­europske kraje handyje w rjadowniskich rumnosćach zakazali. W Němskej so hižo dlěje wo tym diskutuje.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND