Jonathan Bernaertes z Belgiskeje přewjeduje na Maxa Planckowym insti­tuće za etnologiske slědźenje w Halle disertaciski projekt wo tym, kak na zarjadach z rěčnej mnohotnosću wob­chadźeja. Mjez druhim slědźi tež w dwurěčnej Łužicy. Cordula Ratajczakowa je so z doktorandom rozmołwjała.

Što je zaměr Wašeho slědźenja?

J. Bernaertes: Chcu wědźeć, kak rěčna praksa na zarjadach wjacerěčnych městow a gmejnow wupada. W Belgiskej mamy oficialnje štyri rěčne teritorije, za kotrež je juristisce předpisane, hač maja zarjady nižozemšćinu, francošćinu abo němčinu nałožować. Kak pak wupada we woprawdźitosći? Kak zadźerža so zarjady w situaciji, hdyž dyrbi zaručene być, zo kóždy informaciju rozumi? W kotrej rě­či informuješ wobydlerjow na přikład w padźe njezboža w atomowej milinarni? Rěč bě w stawiznach Belgiskeje přeco hižo sensibelna tema. A dokelž su ludźo dźensa mobilniši hač prjedy, so prašam, hač w praksy hinak wupada, hač je oficialnje předpisane.

Njeslědźiće jenož w Belgiskej, ale runje tak w Serbach. Čehodla?

Po wólbach loni w juniju je Wulkodubrawski wjesnjanosta Lutz Mörbe (njestronjan) mjeztym nimale połdra lěta w zastojnstwje. Heinz Noack je so z 45lětnym wo jeho bilancy w tymle času­ rozmołwjał.

Kajki bě waš start we Wulkodubrawskej gmejnje a kotry zaćišć sće tehdy měł?

L. Mörbe: Nó haj, cyle z wotewrjenymi rukami mje witali njejsu. Znajemy wšak to z tymi „nowymi chošćemi“. Poněčim pak smy so w zarjadnistwje hromadźe namakali. Dokelž chcych do wšelakich wobłukow trochu hłubši dohlad měć, bě tón abo tamny tola skeptiski. To pak je nimo. Mějach jeničce 14 dnjow chwile so zadźěłać, dokelž je mój předchadnik na wuměnk šoł. Dyrbju pak rjec, zo sym po infrastrukturje jara strowu gmejnu přewzał, kotraž na wěstym pjenježnym fundamenće steji.

To rěka, zo je Wulka Dubrawa tež za tych atraktiwna, kotřiž chcedźa tule twarić?

L. Mörbe: Mamy dla toho kóždy tydźeń naprašowanja. Ale we Wulkej Dubrawje je prosće přemało twarskich ležownosćow. Na jednym boku smy na plan wužiwanja ležownosćow wjazani. Na tamnym boku su móžne ležownosće zwjetša w priwatnych rukach.

To wšak njebě runjewon dostojne, štož smy w Němskej dožiwili, jako tele dny za kmanym kandidatom za zastojnstwo zwjazkoweho prezidenta pytachu. Kaž na hermanku z mjenami wikowachu a je zaso zaćisnychu, chibazo potrjecheni sami wotkiwnychu. Prawdźepodobnje so nichtó wo dźěło njetorha, kotrež je Joachim Gauck minjene dobre štyri lěta wukonjał.

Nětko je so Frank-Walter Steinmeier zwólniwy wuprajił, klětu do hrodu Bellevue zaćahnyć. Při tym je politikar SPD hnydom rjekł, što ma za to sobu najwažniše w swojim zastojnstwje: So wo to prócować, wobydlerstwo Němskeje jednoćić. Hdyž aktualne wuwiće w našim kraju widźu, sym sej wěsty: To změje Steinmeier dźěła dosć. Snano jemu nazhonjenja pomhaja, kotrež je mjezynarodnje jako wonkowny minister zezběrał, wšako dyrbješe mjez najwšelakorišimi nastajenjemi stajnje zaso posrědkować.

„Poezija napřećiwka“ rěkaše režiserej Konradej Herrmannej na Choćebuskim filmowym festiwalu wěnowany wosebity rjad – „Filmaj napřećiwka“ by było hodźace so nadpismo za serbskej paskaj, kotrajž stej minjenu sobotu swoju premjeru dožiwiłoj: hudźbne widejo „Je to dosć?“, nastate we wobłuku seminaroweje wučby na Choćebuskim Delnjoserbskim gymnaziju, a dokumentacija „Fastnachtsstrauss und Erntekranz – Wendische Bräuche der Niederlausitz“, kotruž bě Załožba za serbski lud do nadawka dała. Serbska tradicija je tema wobeju filmow, intencija pak je cyle rozdźělna.

„Sym jeničce jejko molowace dźěćo?“, praša so młoda holca w delnjoserbskej drasće w spěwje wideja. „Njewěm, hač mi to dosaha, chcu wjace“, wotmołwi wona sebi sama, pytajo nowe horiconty swojeje identity. Stereotypy chce přewinyć – „Słyšiće mje?“, so wona praša.