Politikarjo maja sopřed nadběhowanych stupić
Berlin (ML/SN). „Zetkam-li w Sakskej zmužitych ludźi, kotřiž so za demokratiju a čłowjeske prawa zasadźeja, da so stajnje wjeselu.“ Takle wotmołwi wiceprezidentka Němskeho zwjazkoweho sejma Claudia Roth (Zeleni) na prašenje redaktorki Berlinskeje nowiny Die Welt Claudije Kade, „hač so wona hižo na swój přichodny wopyt w Sakskej wjeseli?“ Pod nadpismom „Sym drje projektowa płonina za prawicarsku hidu“ wotmołwja znata politikarka Zelenych w interviewje cyłoněmskeho dźenika na prašenja w zwisku ze šćuwańcu na reprezentantow zjawnosće we wobłuku swjatka němskeje jednoty w Drježdźanach.
Po faktach smjerć- nahladny fundus
Z knihami wo politiskim systemje Němskeje demokratiskeje republiki (NDR) so w Němskej mjerwi. Špatne to z wjacorych přičin njeje: Naši potomnicy budu so prašeć chcyć a dyrbjeć, čehodla je NDRska opcija „noweje towaršnosće“ zwrěšćiła, kotre faktory su za to byli a čehodla je system, kotryž pječa hižo wot swojeho poroda we sebi kaž bolaca a njelěkujomna chorosć wirusa rozpadowaše, implozije měješe, přiwšěm štyrceći lět přežiwił. Jedna z najbóle rozrostłych hałužkow běše statna bjezstrašnosć. Ćim bóle, dokelž so jako tarč a mječ strony – knježaceje Socialistiskeje zjednoćeneje strony Němskeje (SED) – rozumješe. Čitajo wšo móžne wo tajnej słužbje ministerstwa za statnu bjezstrašnosć (MfS) a znajo přez mnohe lětdźesatki reelne žiwjenje w realnje eksistowacym socializmje NDRskeje barby so dźiwaš, čehodla so poprawny nadawkidawar wo wjele mjenje přeslědźa, analyzuje abo atakuje. Tole so tež prašach, čitajo nowu knihu Tima Meškanka wo „Serbach we woku statneje bjezstrašnosće“. Njech je, kaž je, kniha skići dosć maćizny, so ze stawiznami NDR a w njej serbskeho ludu zaběrać.
Hórka wěrnosć
Jako w lěće 2010 Thila Sarrazinowa prěnja a bjezmała profetiska kniha wuńdźe a telewizijny moderator so kanclerki Angele Merkel za jeje měnjenjom prašeše, wona wotmołwi: „Ja njejsym knihu čitała a njebudu ju tež čitać!“ (Dźens móhli rjec: Hdy nož by ju čitała!). Móžno, zo budźe reakcija na najnowšu Tima Meškankowu knihu „Sorben im Blick der Staatssicherheit – Die Akten der K5 und des MfS 1949–1989“ podobna abo znajmjeńša tajka a wonajka mjez Serbami.
Z rjadu tych Serbow abo w serbskich institucijach skutkowacych ludźi, kotřiž za statnu bjezstrašnosć NDR dźěłachu, je so wjetšina dawno hižo ze zemskeho byća zminyła. 132 inoficialnych sobudźěłaćerjow stasi (IM) předstaja Meškank w přehledźe na stronach 185–195 z mjenom a skrytnym mjenom.
Budu knihu starym kolegam a znatym poručeć
Do dalokeje měry Serbja wědźa, zo je dr. Timo Meškank sorabist, stawiznar a stasi-eksperta. Hižo wjele lět wón bojownisce a wuspěšnje skutkowanje statneje bjezstrašnosće w Serbach wotkrywa, byrnjež znate było, zo so to někotremužkuli Serbej njespodoba. Nazymu je w LND jeho druha studija na tym polu wušła „Sorben im Blick der Staatssicherheit“.
Z předsłowa wučitach, zo je awtor přećiwo stawiznarjam, kotřiž stawizny w datych wobstejnosćach na najnowši staw łžě přinjesu. Wón interpretuje połoženje Serbow w druhej diktaturje na zakładźe žórłow. Jeho zapis žórłow přeradźa, zo je zaso w archiwach za aktami honił. Što je tam z nich zhonił a nazhonił? Što po- srědkuje wobhonjeny fachowc w nowej knize němskim a serbskim čitarjam?
A što měniće Wy?
Sće knihu Tima Meškanka hižo čitali? Što Was jima, kak tule jara wobšěrnu ediciju přijimujeće? Redaktorojo našeho wječornika wjesela so nad Wašimi myslemi-dopisami, zo by so wuměna wo knize a wo w njej načatej maćiznje na tymle městnje dale wjedła.
Redakcija Serbskich Nowin
„Skoro wšitcy Serbja su muzikanća“
W čěskim Liberecu bě hač do kónca septembra wustajeńca serbskeje narodneje drasty k wobłukej „Kwas we Łužicy“. Eksponaty pochadźachu z Róžeńčanskeho drastoweho fundusa. Sobuawtorka wustajeńcy Monika Cyžowa měješe interview z Liberecskej nowinu, kotryž je nětko w najnowšim wudaću měsačnika Česko-lužický věstník wozjewjeny. Knjeni Cyžowa w čěskej rěči powědaše, kak běchu spočatk 1990tych lět z natwarom fundusa započeli. Wustaji, zo serbscy młodostni a dźěći rady narodnu drastu noša, k tomu rejuja. Měnješe, „zo su skoro wšitcy Łužiscy Serbja muzikanća abo w někajkim ansamblu spěwaja“.
Zapósłane (14.10.16)
Cyril Pjech z Berlina wupraji so k přinoškej w Serbskich Nowinach wo rotundźe w Praze:
Serbske Nowiny rozprawjachu 10. oktobra pod nadpismom „Maćica Serbska podpěruje rekonstrukciju rotundy“ wo tym, zo je Maćica Serbska pjenježnje podpěrała po namołwje Karloweje uniwersity rekonstrukciju cyrkwički swjateho Václava w Praze. W nowinje bě widźeć model rotundy, wot kotrejež su po wšěm zdaću jenož archeologiske zbytki wostali.
Jako to widźach, dopomnich so hnydom na rotundu, kotraž je hač k wysokosći třěchi zdźeržana a zwisuje tež z Čěskej, ale steji w Němskej a to na kromje městačka Groitsch njedaloko Lipska. Rotunda steji na hórce, na kotrejž bě něhdy korčma, pod kotrejž nańdźechu tutu rotundu. Wězo praji nam mjeno města, zo bě tam hrodźišćo, słowjanske, serbske (nic milčanske!), na kotrež natwari sej němski knjez hród.
Zapósłane (13.10.16)
W Serbskich Nowinach z dnja 11. oktobra steješe pod nadpismom „Załožba spěchuje wosom projektow ...“. Lubina Hajduk-Veljkovićowa z Lipska k tomu přispomnja:
Sylnu wolu zbudźić
Mjez gratulantami k 70ćinam Romanija Rosy w Berlinje běchu zastupjerjo w Němskej bydlacych Židow, Muslimow a afriskich narodow. Wosebje witaše wón Serbow a zastupjerjow w Němskej připóznatych awtochtonych mjeńšinow. Milenka Rječcyna je so někotrych přitomnych za wuznamom skutkowanja Rosy prašała.
Dawid Statnik, předsyda Domowiny: Romani Rose je prócowar wo prawa mjeńšinow a tež prócowar wo prawa čłowjestwa. Wězo multiplikuje wón zajimy Sintow a Romow, hdyž wón zjawnosć na problemy jedneje, swojeje mjeńšiny pokazuje. To so politisce hódnoći a to ma wuskutki za wšitke dalše mjeńšiny. To sam tež přeco zaso w mjeńšinowej radźe zwěsćam. Jeho postupowanje ma swoje dobro. Přetož, hdyž sej jedna tam zastupjena mjeńšina něšto wudobudźe, ma to tež lěpšiny za wšitke druhe.
Zapósłane (07.10.16)
Nastupajo nowu knihu dr. Tima Meškanka wo sobudźěle Serbow w statnej bjezstrašnosći NDR a njedawne předstajenje publikacije w Budyšinje měni Hinc Cuška z Budyšina: „Cyle tak to njebě.“
W telewizijnej rozprawje wo předstajenju knihi dr. Tima Meškanka słyšach předsydu Domowiny Dawida Statnika rjec, zo su tehdy wšitkich donošowarjow statnej bjezstrašnosći na Domowinje pušćili. Dźiwach so, dokelž jako tehdyši naměstnik jednaćela a předsyda zawodneje rady ničo wo tym njewědźach. Wěrno je, zo bu po přizamknjenju k zwjazkowej republice hač na horstku nimale wšěm wupowědźene, nic pak, dokelž mějachu někajke kontakty k wěstotnym organam NDR. Dyrbjachu hić, dokelž njemóžeše jich Domowina cyle jednorje wjace zapłaćić.
