Atraktiwny dowol w regionje zaručić
Turistiska informacija w Złym Komorowje ma nowu nawodnicu. 1. junija je 35lětna Diana Lesche, pochadźaca z Łuchowa (Lauchhammer), ceptar zarjadnišća přewzała. Bianca Šeferowa je so z njej wo nowym wužadanju rozmołwjała.
Kotre nazhonjenja Wam jako nowej nawodnicy Złokomorowskeje turistiskeje informacije pomhaja?
D. Lesche: Studowach wobchadne hospodarstwo ze specializowanjom turizma na Drježdźanskej techniskej uniwersiće. Po studiju dźěłach w marketingowym wotdźělu Braniborskeje krajneje towaršnosće w Podstupimje. Dalše stacije dźěła wjedźechu mje do Błótowskeho muzeja na Lědach a do turistiskeho předewzaća w Sakskej Šwicy, hdźež starach so tohorunja wo marketing.
Što su Waše hłowne nadawki?
Nóc kultury bjez serbskeje?
„To je prosće křiwje běžało“, bě prěni inoficialny komentar, kotryž sym ze stron Muzeja Budyšin na swoje prašenje słyšała, čehodla njejsu za Budysku Dołhu nóc kultury termin namakali, na kotrejž móhł so tež Serbski muzej wobdźělić. Haj, druhdy so něšto nimokuli, štož płaći wosebje tež za terminy kulturnych zarjadowanjow. Kak často so mjerzamy, zo samo ani serbske institucije kmane njejsu terminy za wjetše podawki mjez sobu tak wotrěčeć, zo so wone njekryja a zo njetrjeba so zwjetša samsny wobmjezowany kruh zajimcow roztorhać, zo by so na dwěmaj městnomaj wobdźělił – kaž na přikład loni nazymu, jako wotmě so w dźiwadle na Budyskim hrodźe serbska premjera a napřećo w Serbskim muzeju bě zdobom hudźbna prapremjera komponista Jura Mětška.
Próca Serbow připóznata
70. serbski ewangelski cyrkwinski dźeń je nimo. Marko Wjeńka je po tym z předsydu Serbskeho ewangelskeho towarstwa Měrćinom Wirthom rěčał.
Kak hódnoćiće wotběh a wobsah cyrkwinskeho dnja?
M. Wirth: W Slepjanskej wosadźe drje mamy najsylniši serbski zdónk mjez ewangelskimi wosadami. To wotbłyšćuje so tež w pisanym programje a na wobdźělenju wosadnych. Sym jim jara dźakowny za angažement a sym wjesoły, zo je so cyrkwinski dźeń tak derje radźił.
Prezenca oficialnych cyrkwinskich zastupnikow w Slepom je pokazała, zo maja Serbja w krajnymaj cyrkwjomaj Sakskeje a Braniborskeje dobre mjeno. Što za to činiće?
M. Wirth: My jich prosće přeprošujemy. Serbja w Ewangelskej cyrkwi Berlin-Braniborska-šleska Hornja Łužica su so minjene lěta jara wo připóznaće serbskeho wosadneho dźěła prócowali. To je tež w tamnišim cyrkwinskim wjednistwu zaćišć zawostajiło. Zo běše zastupjer Berlinskeho konsistorija, knjez farar dr. Eckhard Zemmrich, do Slepoho přijěł, je cyle wěsće tež sćěh a připóznaće prócowanja Serbow.
Rozdźěle překwapjeja
Po zhromadnym kóncu tydźenja ze šulerjemi z Lipska je so Jan Kral rozmołwjał ze šulerku Ralbičanskeje UNESCO-skupiny Claudiju Šěrakec z Konjec. Wona je při dźěłach na polu a na wodźenjach po ratarskich zawodach aktiwnje sobu skutkowała.
Claudia, ty w UNESCO-skupinje Ralbičanskeje šule aktiwnje sobu dźěłaš. Što bě nastork, tam sobu činić?
C. Šěrakec: Mje přiroda jara zajimuje, projekty skupiny we wobłuku UNESCO su wusko z přirodu zwjazane. Tak bě za mnje logiske, zo tam sobu činju. Hižo wot 5. lětnika sym pódla a mi je so stajnje lubiło. Minjeny projekt, zaběracy so z problemami ratarstwa, bě wusko z hospodarstwom na wsy zwjazany. To bě po mojim słodźe, hdyž móžachmy na burskich statokach a w ratarskich zawodach bjezposrědnje slědźić.
Njedawno sće zhromadnje ze šulerjemi partnerskeje šule z Lipska projektny kónc tydźenja w blišej wokolinje přewjedli. Kak šće so z nimi zrozumili?
Překwapjenkaa prapremjera
Zwjazk serbskich spěwarskich towarstwo (ZSST) zhladuje na 25 lět znowazałoženja. Pod nawodom jeho předsydy Pětra Cyža wotměje so sobotu w Choćebuzu a njedźelu w Budyskim Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle jubilejny koncert. Cordula Ratajczakowa je so z předsydu ZSST rozmołwjała.
ZSST přisłuša 16 chórow, spěwnych a folklornych skupin z něhdźe 500 čłonami – koho dožiwi publikum kónc tydźenja?
P. Cyž: Poprawom budu nimale wšitcy pódla. Zaspěwaja Błótowski žónski chór Lubin, Serbski muski chór Delany, chóry Łužyca, Lipa, Meja, Židźino a Budyšin, Němsko-serbski chór Žylow, Janšojski žónski chór kaž tež dźěćacy chór Budyskeho Serbskeho gymnazija w Budyšinje a chór Delnjoserbskeho gymnazija Choćebuz. Na jewišću budźe něhdźe dwěsćě ludźi stać. Wotpohlad jubilejneho koncerta bě wšitkich jednoćić, štož je wězo hoberske wužadanje.
Jednore zawěsće njeje, ze wšěch spěwarjow z Hornjeje, Delnjeje a srjedźneje Łužicy wulki cyłk tworić. Kelko króć sće scyła hromadźe zwučowali?
Zamołwići ze zbožownej ručku
Štóž je zawčerawšim, srjedu, na zjězdźe katolikow w Lipsku „serbski dźeń“ sobu dožiwił, tón drje to tak spěšnje njezabudźe. Žiwjenska radosć a narodne sebjewědomje Serbow stej mjez wopytowarjemi hłuboki zaćišć zawostajiłoj. Hač chór Meja, skupina Con-tact, Smjerdźečanska rejwanska skupina abo saksofonist Daniel Matka – wšitcy běchu pósłancy Serbow a su swoju misiju derje spjelnili. Nic naposledk pokaza so zajim ludźi w mnohich rozmołwach ze spěwarkami chóra Meja, kotrež běchu katolsku swjedźensku drastu woblečene. Wulku zasłužbu na jara poradźenym podawku maja tež serbscy studenća w Lipsku a tam bydlacy Serbja. Woni su „partyjowu atmosferu“ při jewišću wuraznje přisporjeli.
Dopominam so hišće derje na Dźeń Saksow před lětami we Wojerecach. Serbja mějachu tam swoje jewišćo na kromje města, hdźež bě so lědma štó „zabłudźił“. Wšo druhe hač pozbudźace to połoženje. Wotpowědnje bjezlóštnje a njemotiwowane tam serbske skupiny swoje kulturne programy pokazachu.
Gmejny maja swójske postajenja
W Pančicach-Kukowje je zaměstnjeny zarjadniski zwjazk Při Klóšterskej wodźe, kotremuž přisłuša pjeć serbskich gmejnow. Z Měrkom Domašku, předsydu zarjadniskeho zwjazka, je so Měrćin Weclich rozmołwjał.
Wobsteji w zarjadniskim zwjazku jednotne postajenje – hdyž scyła – za cyły zwjazk, kajke měli sej wobydlerjo fasady barbić, kotre wokna zatwarić a kotre třěšne cyhele wužiwać?
M. Domaška: Ně, kóžda gmejna ma swójske postajenje, tak mjenowane wuhotowanske wustawki. Někotre gmejny to jara striktnje rjaduja, tamne su trochu tolerantniše. W Njebjelčicach na přikład dyrbi třěcha 45 stopnjow nachilena być.
Su zarjadniskemu zwjazkej ze stron wobydlerjow skóržby dóšli, zo so něchtó na susoda hórši, kiž je sej fasadu fijałkojtu wobarbił?
M. Domaška: Ně, pola nas nic. Snano pola wjesnjanostow.
Što gmejnam ze stron zwjazka radźiće, kak měli z wonkownym napohladom swójskich domow a twarjenjow wobchadźeć?
Žiwidłam wjetše hódnoćenje
Kak zhladuje předsyda wobswětoweho a ratarskeho wuběrka Sakskeho krajneho sejma na mlokowu krizu? Axel Arlt je so ze zapósłancom Sebastianom Fischerom (CDU) rozmołwjał.
Mamy w Sakskej přewjele mloko produkowacych zawodow?
S. Fischer: Po wšej Němskej je něhdźe 78 000 zawodow, kotrež mloko produkuja, nimale 800 z nich w Sakskej. To je dobry poměr. Statistika tež pokazuje, zo je ličba wulkoskótnych jednotkow po hektarje ratarskeje wužiwanskeje přestrjenje w swobodnym staće pod přerězkom Zwjazka. Dyrbju pak rjec, zo lětny wukon dejkow wobstajnje přiběra a zo je na swětowych wikach poskićowane mnóstwo mloka přewulke.
Komisija EU je loni mlokowu kwotu zběhnyła. Bě to zmylk?
S. Fischer: Ně, tež ratarjo su sej to žadali. Hižo za čas kwoty běchu problemy, za mloko fairnu płaćiznu docpěć. Zo so kwota wróći, nježada sej po jeje cofnjenju ani Zwjazk plahowarjow dejkow.
Žiwidłowe rjećazy a discountery pak postajeja płaćiznu mloka na njelěpšinu producentow. Je to hišće wične hospodarstwo?
Ze stejnišćom ajewišćom
Z centralnym zarjadowanjom „Hlejće, tamle je čłowjek“ zahaja jutře na Lipšćanskim hłownym torhošću stoty zjězd katolikow. Tež Serbja budu tam zastupjeni, kaž je Janek Wowčer wot předsydy TCM Jurja Špitanka zhonił.
Štó Serbow w Lipsku hłownje zastupuje?
J. Špitank: Serbscy měšnicy su Towarstwu Cyrila a Metoda nadawk dali, so wo serbski podźěl starać. Tole rady přewzachmy a móžachmy dalše towarstwa zdobyć.
Što maće konkretnje planowane?
J. Špitank: Změjemy swoje stejnišćo a jewišćo na cyrkwinskej mili na Grimmaskej pod hesłom „Katolscy Serbja“. Tam poskićimy jutře po zahajenju zjězda program z chórom Meja, z młodźinskej band Con-takt, ze Serbskej rejwanskej skupinu Smjerdźaca kaž tež ze saksofonistom Danielom Matku. Moderaciju změjetaj Diana Fryčec-Grimmigowa a Roman Nuk. Smjerdźečenjo předstaja so tež na jewišću Drježdźansko-Mišnjanskeho biskopstwa na hłownym torhošću.
Što poskićiće hišće na stejnišću?
Dźiwadło jako politiske jewišćo
Jako nawuknych žurnalistiske rjemjesło, rěkaše jedna mojich prěnich lekcijow, zo je wšitko, štož do kulturneho wobłuka słuša, luksus. Chutne informacije su z politiki a hospodarstwa, za nje su prěnje městna rozprawnistwa rezerwowane. Feuilleton zady namakaš, quasi jako desert. Móžno, zo bě tomu w NDRskim času hinak a snano je to tež dźensa w Serbach tróšku hinak, wšako je kultura runje ta wosebitosć a wažna za zhromadnosć a identitu. Zo pak ma dźiwadło hladajo na dźensniše towaršnostne połoženje wulku politisku wahu, wo tym swědči tele dny wotměwace so 9. zetkanje sakskich dźiwadłow w Budyskim Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle.
