Mjenje truskalcow a hromaka žnjeli

štwórtk, 20. julija 2023 spisane wot:

Wiesbaden (dpa/SN). Žně truskalcow a hromaka w Němskej su lětsa tak špatne kaž dołho nic wjace. Pola truskalcow wočakuja ratarske zawody po prěnich trochowanjach z něhdźe 84 700 tonami najniši wunošk pod hołym njebjom po lěće 1998, statistiski zwjazkowy zarjada dźensa zdźěla. Mnóstwo hromaka trochuja na 105 700 tonow. To by najniše mnóstwo žnjow po lěće 2013 było. Přičiny wuwića je po měnjenju Wiesbadenskich statistikarjow woteběrace naprašowanje powšitkownje přiběracych płaćiznow dla a chłódne wjedro w nalěću, čehoždla su žně zdźěla pozdźišo zahajili hač hewak.

Wunošk truskalcow je po dotalnych ličbach wo 14 procentow niši hač w tak a tak hižo špatnym lěće 2022 z 98 500 tonami. W lětomaj 2017 do 2022 su na polach Němskej štwórćinu wjace čerwjenych płodow našćipali hač lětsa.

Wobkedźbować so při tym měło, zo su ratarske zawody přiběracych produkciskich kóštow dla płoninu plahowanja truskalcow wo sydom procentow znižili, pola hromaka wo štyri procenty.

Směrnicy za horcotu trěbne

štwórtk, 20. julija 2023 spisane wot:

Dźěłarnistwa a starši žadaja sej cyłoněmske rjadowanja w šulach

Berlin (dpa/SN). Hdy rěka w šuli „Horcoty dla swobodne!“? Jednotne směrnicy za to w Němskej nimaja. Dźěłarnistwa a zastupnicy staršich žadaja sej powšitkownje płaćiwe prawidła a wočakuja hladajo na wočakowane horce lěća w přichodźe nimo toho cyłkownje lěpši škit přećiwo horcoće.

„Dyrbimy so přiběracym temperaturam, kotrež so nam w zwisku ze změnu klimy bliža, prewentiwnje wobarać“, rjekny Anja Bensinger-Stolze wot předsydstwa dźěłarnistwa kubłanje a wědomosć powěsćerni dpa. Zastupowacy předsyda zwjazka kubłanja a wotćehnjenja Tomi Neckow žada sej puće, „najhorcyše dny šulerkam a šulerjam kaž tež wučerkam a wučerjam znjesliwiše sčinić“.

„Dźensa kóždy zwjazkowy kraj sam rjaduje, hdy smědźa šulerjo horcoty dla domoj hić“, rjekny Bensinger-Stolze. Častodosć je to šulam přewostajene. „Tule bychmy jednotne rjadowanja witali, z kotrymiž bychu šulerjo při wěstych temperaturach wuswobodźeni byli.“

Załožba a kubłanje

štwórtk, 20. julija 2023 spisane wot:
Móžeće sej předstajić, zo Załožba za serbski lud šulske pjenjezy přewozmje, zo by waše dźěćo do wosebiteje swobodneje serbskeje šule chodźić móhło? Kaž je direktor załožby Jan Budar nam wobkrućił, tči za jeho nastorkom, „iniciatiwu njespokojnych staršich podpěrać“, priwatnu šulu załožić, tež zwólniwosć, wšu móžnu podpěru přepruwować. Pokiw na „němskich susodow“ je prawy, kotřiž dawno tón instrument wužiwaja, wšako je spěchowanje swobodnych šulow derje zakonsce zrjadowane. Fakt je, jeli naš serbski kubłanski system w přichodźe wjac noworěčnikow a powšitkownje serbskeje rěčneje substancy „njeprodukuje“, njetrjebamy na přikład my jako nowiny so dale wo to prócować, dosć derje serbsce pisacych namakać. A so sami rěčnje wukmanjeć. Dokelž potom bywa dale a mjenje ludźi, kotřiž móža tute teksty docyła wšědny dźeń bjez wulkeho napinanja čitać. Tohodla je wubědźowanje wo dobre serbske kubłanje spomóžna ideja. Marcel Brauman

Porjedźenka

štwórtk, 20. julija 2023 spisane wot:
W póndźelnym přinošku wo prěnim delnjoserbskim časopisu „Bramborski serski zassnik (Bramborski Serbski Casnik) smy skomdźili naspomnić, zo je lěta 1836 w Zaspach rodźeny Kito Šwjela wot 1864 do 1915 nowiny redigował. Prosymy wo wodaće. Redakcija SN

To a tamne (20.07.23)

štwórtk, 20. julija 2023 spisane wot:

Swojej wowce žiwjenje wuchowała je štyrilětna holčka w Bayerskim Kissingu. 59lětna diabetikarka bě w swojim bydlenju do womory padnyła. Na to dźěćo z programěrowanym mobilnym telefonom swoju mać zawoła, kotraž policiju a wuchowansku słužbu alarmowaše. Wowku zastarachu hišće w bydlenju. Holčka dósta jako myto małeho barika.

Chětro napiteho šofera wosoboweho awta bjez jězbneje dowolnosće je policija na awtodróze A4 pola Drježdźan lepiła. Swědcy běchu policiju informowali, po tym zo běchu awto wobkedźbowali, kotrež po seklojtej čarje jědźeše. Policisća podhladne awto wuslědźichu a z awtodróhi přewodźachu. Test alkohola pola 35lětneho wunjese 2,5 promilow. Jězbnu dowolnosć wón njewobsedźeše.

Trump liči ze skóržbu

srjeda, 19. julija 2023 spisane wot:

Washington (dpa/SN). Bywši prezident USA Donald Trump z tym liči, zo jeho w zwisku z namócnym wobsadźenjom parlamenta USA 6. januara 2021 bórze wobskorža. Wurjadny zwěsćowar Jack Smith bě jeho w lisće minjenu njedźelu informował, zo přećiwo Trumpej přepytuja a zo ma so wón pola gremija sudnikow přizjewić, Trump wčera zdźěli. Wón ma přepytowanja přećiwo njemu za politisce motiwowane. Trump chcył klětu k wólbam prezidenta znowa nastupić.

Zwjazkarjo Ruskeje so přesadźili

Brüssel (dpa/SN). Prěnje wulke zetkanje EU z łaćonskoameriskimi a karibiskimi statami po wosom lětach je so wčera z eklatom skónčiło. Z Ruskej zwjazane kraje kaž Nikaragua, Venezuela a Kuba su na dwaj dnjej trajacym zeńdźenju w Brüsselu přesadźili, zo w deklaraciji k wójnje w Ukrainje­ Rusku njezasudźa a ani njenaspomnja. Zwjazkowy kancler Olaf Scholz (SPD) rěčeše najebać to wo „wulkim wuspěchu“, dokelž su kraje připó­znali, zo jedna so wo nadpadnisku wójnu.

Herzog wosłabja wobmyslenja

Ćežke njewjedra su wčera w Awstriskej zachadźeli. W Tirolu a Korutanskej su při tym wulke škody zawostajili. W St. Maxenje, w koruntanskej gmejnje Eberndorfje, je wichor třěchu cyrkwinskeje wěže wottorhnył (hlej wobraz). Potrjecheny bě tež železniski zwiski přez Brenner do Južneho Tirola. Z časami bě 18 000 domjacnosćow bjez miliny. Foto: dpa/Gerd Eggenberger

Trjebaja dale a wjace miliny

srjeda, 19. julija 2023 spisane wot:

Paris (dpa/SN). Mjezynarodna energijowa agentura (IEA) z toho wuchadźa, zo potrjeba energije po wšěm swěće lětsa jenož wo něšto mjenje hač dwaj procentaj přiběra. Přičinje stej trajace słaba konjunktura kaž tež wuskutki energijoweje krizy w industrijnych krajach, IEA dźensa w Parisu zdźěli. Budu-li wuhlady zaso lěpše, wočakuja stopnjowanje naprašowanja za milinu wo 3,3 procenty.

Ćěrjene je přiběrace naprašowanje za energiju po rozprawje IEA předewšěm přez elektrifikowanje wo wobłuku prócowanjow, wustork škódnych maćiznow znižić. Nimo toho ludźo w horcych časach wjace klimowch připrawow wužiwaja, štož přetrjebu miliny přidatnje pospěša. K tomu přińdźe „robustnje“ přiběrace naprašowanje za energiju w prohowych a wuwićowych krajach. Byrnjež potrjeba miliny přiběrała, je wutwar syće wobnowjomnych energijow na najlěpšim puću, cyłkownu přidatnu potrjebu zmištrować. Klětu móhło so prěni króć stać, zo po wšěm swěće wjace miliny z wobnowjomnych energijow produkuja hač z wuhla.

Klawsura CSU ze Söderom a Merzom

srjeda, 19. julija 2023 spisane wot:

Andechs (dpa/SN). K zahajenju lětnjeje přestawki su so zapósłancy CSU w zwjazkowym sejmje dźensa hišće raz na dźeń trajacu klawsuru zetkali, tónkróć w hornjobayerskim klóštrje Andechs. Na zarjadowanju witachu předsydu CSU Markusa Södera a předsydu CDU Friedricha Merza. Ćežišćo wuradźowanjow běchu bližace so wólby krajneho sejma w Bayerskej a Hessenskej 8. oktobra. Tole tež dalše politiske rozestajenje z amplowej koaliciju w Berlinje steješe na dnjowym porjedźe. Mjezynarodny hósć bě litawska ministerska prezidentka Ingrida Simonyte.

Do klawsury je šef krajneje skupiny CSU w zwjazkowym sejmje Alexander Dobrindt zwjazkowe knježerstwo SPD, Zelenych a FDP raznje kritizował. „Ampla je koalicija bjezrespektnosće. Tomu chcemy so ze swojej agendu respekta spřećiwjeć“, rjekny Dobrindt dźensa w rozhłosu. Wón šwikaše, zo Němska hladajo na rozrost a hospodarsku móc woteběra, mjeztym zo so swět dale wuwiwa. Tež w klimowej politice je Němska na wopačnym puću, Dobrindt měnješe. Ampla chcyła klimu ze słabym hospodarstwom wuchować. „Nawopačny kurs by prawy był.“

Wjeselo a horjo

srjeda, 19. julija 2023 spisane wot:
Hospodarski plan Budyskeho wokrjesa je krajna direkcija wobkrućiła. Z tym móže wokrjes lětsa a klětu swoje nadawki spjelnić a nimo toho nimale 140 milionow eurow do dróhotwarskich projektow, šulow a wuchowanskich stražow inwestować. Přiwšěm ja dwěluju, hač wšitcy we wo­krjesu nětko juskaja, wšako chce wokrjes 12,5 milionow eurow nowych kreditow brać. Te dyrbja so tež zaso raz wotpłaćić. A skónčnje myslu na komuny. Wone dyrbja třećinu wšěch swojich pjenjez wokrjesej jako wotedawk płaćić, dokładnje 33,5 procentow, štož je połdra procenta wjace hač dotal. Hižo nětko města a gmejny ze swojimi pjenjezami lědma wuńdu a dyrbja nětko hišće wjace wotedać. A što budźe wot lěta 2025, hdyž wotedawk snano dale rozrosće? Krajna radźićelka bywšeho Kamjenskeho wokrjesa Andrea Fischer raz rjekny, zo budu komuny dźěła njekmane, hdyž wotedawk nad 25 procentow stupa. Dźensa pohibujemy so na cyle hinašim niwowje. Marian Wjeńka

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND