Za demokratiju trěbna słužba
Wšitcy štyrjo kandidaća w druhim kole wólbow Budyskeho krajneho rady znowa nastupja. To je pozitiwna powěsć. Za koho měli hewak ći hłosować, kotřiž za najlěpje wotrěznjeneju Uda Wićaza abo Franka Peschela njejsu? Połoženje njehodźi so z tym při wólbach wyšeho měšćanosty 2019 w Zhorjelcu přirunać. Tam su demokratiske strony kandidata CDU, připóznateho zapósłanca krajneho sejma, přećiwo požadarjej AfD podpěrali. Tudyša situacija je cyle hinaša. W Budyskim wokrjesu nětko znowa njenastupić, by rěkało rozhněwanosć mjez ludźimi chcyjo nochcyjo stopnjować. Nimale třećina dotalnych wolerkow a wolerjow njeby na hłosowanskim lisćiku žaneje alternatiwy našła.
Dudakojo z cyłeho swěta, přećah a wiki
W Slepom hotuja so na jubilejny swjedźeń składnostnje 750. róčnicy załoženja wsy kaž tež na paralelnje wotměwacy so 9. mjezynarodny festiwal dudakow přichodny kónc tydźenja. Jost Schmidtchen je so z regionalnej rěčnicu župy „Jakub Lorenc-Zalěski“ Dianu Maticowej wo swjatkomaj rozmołwjał.
Knjeni Maticowa, podawajće nam tola prošu krótki přehlad: Što steji na planje?
D. Maticowa: Na woběmaj dnjomaj změjemy pisane wiki z něhdźe 50 rjemjeslnikami, přemysłownikami a wikowarjemi regionalnych wudźěłkow. Nimo toho poskićamy bohaty wuběr kulinariskich přikuskow. K rańšemu piwu zahratej sobotu Grodkowska dujerska gilda a njedźelu Šalmajowa kapała z Rownoho. Wobě skupinje matej tež serbske štučki w swojim hudźbuym składźe. Wosebje za dźěći přihotujemy na woběmaj dnjomaj wosebite programy, kaž na přikład přehladku mydliznojtych pucherjow k sobu činjenju a stacije za šminkowanje. Nimo toho móža so zajimcy z helikopterom na kołolět nastajić a sej wustajeńcu historiskich wohnjowobornych jězdźidłow wobhladać.
Pušćić rěka, zo móc drjebi
Z někim abo něčim so rozžohnować zda so być na jednym boku lochko, wšako sy žiwy w nadźiji, zo druheho abo druhu bórze zaso widźiš. Na tamnym boku pak, je zaso smjerććežko někoho abo něšto pušćić, dokelž runje to njewěš. Tola nadawk, kiž ma kóždy čłowjek w žiwjenju zdokonjeć rěka: Pušćić!
Jako běch swój čas spóznała, zo dźěći z domu du, sym so wědomje zaběrała z tym, kak to je, měć dowěru, dać dźěsću ruku, je potłóčić a božemje rjec. Nadobo bě so mi wuwědomiło, zo maš hižo z porodom dźěsća, štož je přewšo zwjeselacy podawk, tež jako mać móc tomu měć, rjec: „Dam će hić!“ Přetož, tež hdyž je ćěšenk a małe dźěćo pokazany na dorosćeneho, je z prěnim wukřikom dopokazał, zo zamóže žiwy być na tymle swěće a to dźeń a bóle sam.
Wšelarokosć w hudźbje je přewšo wažna
Syman Hejduška z Hórkow je jedyn z wobdźělnikow wčera zahajeneho programoweho rjadu Kulturneje zahrody, noweho lěćneho eventa Serbskeho ludoweho ansambla. Nimo toho je młody Serb jedyn z dobyćerjow Simul + wubědźowanja. Za swoju swoju ideju „Minikoncert w neoklasiskim stilu“ zdoby sej wón 5000 eurow. Jan Bogusz je so z nim rozmołwjał.
Slědowacu sobotu, 11. junija wustupuješ we wobłuku programa Kulturneje zahrody. Što hosći a zajimcow na zahrodźe SLA při twojim wustupje wočakuje?
Sardinkia princip nadźije
Wulki nawal na jězdźenki za jeno dźewjeć eurow – po podaću Němskeje železnicy je sej mjeztym wjace hač sydom milionow (potencielnych) pasažěrow tajkile tiket kupiło – pokaza, zo je wulkemu dźělej wobydlerstwa wěsty, spěšny a spušćomny transport wažny a zo je so naposledk tola hišće wěste ekologiske wědomje přesadźiło. Nažel je tele wuprajenje skerje wuraz zbóžneho přeća dyžli wotbłyšć woprawdźitosće, a to hnydom na wjacorych runinach. Wulki nawal mjenujcy předewšěm pokaza, zo je móšeń nadal najwažniši faktor w runicy přiwabić ludźi a w najlěpšim padźe trajnje přeswědčić. Wšako smy wšitcy wulce a rady swarjeli, jako bě naraz móžno, za podobnu płaćiznu mjenje abo bóle atraktiwne turistiske cile po cyłej Europje docpěć. Lětadła wostawachu přiwšěm połnje wobsadźene, byrnjež často šarm sardinkoweje konserwy (z wida rybičkow) wuprudźowali.
Jězory za dowol a Krabat wabja
Wo lětušich Dnjach we Łužiskej jězorinje je Andreas Kirschke z Kathrin Winkler, jednaćelku krajej přesahowaceho turistiskeho zwjazka Łužiska jězorina porěčał.
Kotry započatk maja dny w jězorinje?
K. Winkler: Z ryzy informaciskeho zarjadowanja Łužiskeje a srjedźoněmskeje towaršnosće hórnistwoweho zarjadnistwa (LMBV) su so wopytowarske dny we Łužiskej jězorinje wuwili. Wone stawachu so lěto a bóle z woblubowanym ludowym swjedźenjom a wotměwachu so kóžde lěto druhdźe. Dny w jězorinje 2014 při Bjerwałdskim jězoru su so prěni raz z dotalnymi wopytowarskimi dnjemi wotměnili. Wot lěta 2015 wotměchu so tele dny k zazběhej sezony spočatk apryla. Po dwěmaj lětomaj přestawki pandemije dla startujemy na zakładźe noweho koncepta z wodźenymi dožiwjenskimi turami w juniju znowa.
Kotre su Waše nazhonjenja?
Cil hišće njedocpěli
Transparentnosć regionalneje a serbskeje politiki dale a bóle přiběra. Nimale wšitke dnjowe porjady posedźenjow gmejnskich, měšćanskich a dalšich radow kaž tež terminy, hdy a hdźe jich čłonojo wuradźuja, su mjeztym wšitkim zajimcam internetnje přistupne – digitalizaciji budź dźak! Samo třěšny zwjazk łužiskich Serbow dnjowe porjady posedźenjow swojeho zwjazkoweho předsydstwa serbsce a němsce w syći wozjewja. To mam za wudobytk demokratije w našim kraju, kotryž mamy zakitować a sej tam, hdźež z tym hišće klaca, wužadać. Wšako přisporja transparenca dowěrje. Pozitiwnje hódnoću tohorunja, zo mnohe gremije móžnosće wužiwaja a swoje wobzamknjenja wozjewjeja, kaž mjez druhim Chróšćanska gmejna abo zarjadniski zwjazk Při Klóšterskej wodźe.
Paralele k Serbam su sylne
Wot 15. meje móža sej zajimcy słowaksku wustajeńcu „Party w 21. lětstotku“ w Budyskim Serbskim muzeju wobhladać. Zeskutkownili su wuměłski projekt fotografaj Ľubomír Sabo a Zuzana Sénášiová, etnologowka Katarína Sabová a molerce Sarah I. Avni a Ivana Mintálová. Jan Bogusz je so z fotografom Ľubomírom Sabom rozmołwjał.
New York, Istanbul, Peking a mnohe dalše městna – z wašej wustajeńcu sće móhłrjec hižo po cyłym swěće po puću był. Što je zakładna mysl, kotruž chceće publikumej we wukraju sposrědkować?
Zwučenosće změnić?
Hakle hdyž ludźo to w móšni začuwaja, spytaja něšto na swojim žiwjenskim wašnju a zwučenosćach změnić abo znajmjeńša wo tym rozmysluja. A w móšni je dale a mjenje pjenjez, wšako žiwjenske a energijowe kóšty njesměrnje přiběraja. Dale a časćišo jewi so nětko słowo njewotwisnosć, předewšěm hladajo na energiju a embargo ruskeho płuna a wolija. Ale kotre su móžnosće?
„Židowske nacije z ambicijemi“
Hdys a hdys, přewažnje mjez wobdźělnikami póndźelnych „wuchodźowanjow“, je rěč wo pozdatnje jednostronskim rozprawnistwje „medijow“ nastupajo wójnu w Ukrainje. Štóž so trochu dokładnišo do maćizny zanuri měł lochce spóznawać, zo tele wumjetowanje prědku a zady njepřitrjechi. Nawopak, hdźežkuli tež přeco pokuknješ: wšudźe posrědkuja zastupjerjo Ruskeje swój wid. A kajke běchu to wusprawnjenja za nadpad na susodny kraj! Knjez Lawrow bě, ignorujo zakaz słowa „wójna“ w swojej domiznje, najprjedy wo potłóčowanju Rusow přez „neonacistiski Kiewski režim“ rěčał, kotryž je nimo toho wot „homoseksualnych a wot drogow wotwisnych podrywany“. Pozdźišo „konkretizowaše“ wón přičiny „wosebiteje wojerskeje akcije“, bamborjo raz wo ukrainskim programje za wuwiwanje biologiskich brónjow, raz warnujo wo „nuklearnych ambicijach“ kraja, orchestrowane wot USA. Skónčnje njebě jemu přehłupje, posłužować stare antisemitiske klišeje a „teorije“ zapřisahanja, po kotrychž su Židźa sami na holocausće wina – a Wolodymyr Zelenskyj dźě je přisłušnik tejele nabožiny.
