Zabawne zwěrjata
W cyłku dobyć, sam pak přěhrać
Dwě hrě hišće, potom su swětowe koparske mišterstwa (WM) – subjektiwnje na ryzy sportowy niwow zhladujo najsłabše po championaće w lěće 2002 – nimo. Přiwšěm smy wulkotne wrota, krasne kombinacije a smjerćsměšny slapstick dožiwili, organizacija kaž tež atmosfera zdatej so nade wšo radźenej być.
Chcu sobu skutkować
Po diskusiji „Rozmołwa ze Saksami“ w Budyskim Serbskim domje je Janek Wowčer składnosć wužił a so z ministerskim prezidentom Michaelom Kretschmerom rozmołwjał.
Kak wupada Waš rezimej dźensnišeho rozmołwneho wječora w Budyšinje?
M. Kretschmer: Sym sej znowa wuwědomił, kelko zhromadneho mamy a zo smy bohaći serbskeje rěče a kultury dla. Přeju sej, zo wšitcy zhromadnje do přichoda našeje domizny inwestujemy, nowe ideje wuwiwamy, kak móhli atraktiwitu pozběhnyć, kak serbsku rěč a kulturu zachować. Tam chcu sobu skutkować.
Sće stipendij k zachowanju serbskeje rěče namjetował. Što konkretnje měniće?
M. Kretschmer: Pruwujemy, hač njemóhli tych, kotřiž na jednej ze sakskich wysokich šulow studuja a paralelnje serbšćinu wuknu a kotřiž chcedźa po zakónčenju studija w šulskej słužbje, w zarjadnistwje abo medicinje dźěłać, ze stipendijom podpěrać, zo bychmy tak hišće wjac ludźi pozbudźili serbsku rěč nawuknyć.
Sće wo tójšto ćežach słyšał, namjety dóstał, kak je wotstronić, a sće sam móžnosće rozrisanja namjetował. W čim widźiće swójsku zamołwitosć Serbow?
Čěska lětsa w srjedźišću
Pjatk, 13. pražnika, zahaja 21. mjezynarodny gmejnski swjedźeń w Njebjelčicach. Bosćan Nawka je so z wjesnjanostu Tomašom Čornakom (CDU) wo třidnjowskim zarjadowanju rozmołwjał.
Knježe Čornako, što je ćežišćo lětušeho mjezynarodneho swjedźenja?
T. Čornak: Změjemy znowa wopyt ze wšěch našich partnerskich gmejnow kaž tež mnohich hosći, kotřiž su z nami zwjazani. Ćežišćo twori 50lětne partnerstwo Sportoweje jednotki Njebjelčicy z čěskim towarstwom Sokol Roztoky. Dalšej delegaciji budźetej z Hlučína a Heřmanic. Tak budu lětsa tři regiony ze susodneho kraja zastupjene.
Kaž sće loni rjekł, ma swjedźeń signal być, zo hodźi so Europa jenož wotdeleka natwarić. Kak tomu lětsa wotpowědujeće?
Wjedro ma stajnje poslednje słowo!
Dalokož móže wóčko hladać, njewidźi wone hižo dlěši čas žanu mróčel na njebju. Za někotrych, předewšěm šulerjow w lětnich prózdninach, je to wězo jara rjenje. Ratarjo na wuchodźe Němskeje pak pod trajacej suchotu njesměrnje ćerpja. Wosebje žitnym žnjam hrozy wulka škoda. Tež lěto 2003 bě hižo tak horce, zo registrowachu ratarske zawody štwórćinu mjenje wunoška. Lětsa wšak połoženje cyle tak jasne njeje, dokelž mějachmy z blakami sylne zliwki, druhdźe pak ani kapki dešća.
Nalěto a w lěću maja burja časćišo dyžli prjedy z wjedrowymi ekstremami ličić. Dołhe periody ćopłoty so ze šwihelemi abo wulkimi zliwkami wotměnjeja. Před lětstotkami bychmy so bojeli, zo zymu njepřežiwimy. To wjetšinu ludźi dźensa hižo njezajimuje. Wšako móžemy ratarske wudźěłki z druhich krajow importować. To pak woznamjenja dlěše puće, wjace energije a wotpłunow, kotrež powětr zanjerodźeja. Čertowske to koło, na kotrymž je ludnosć cyłeho swěta wina.
„Wo mjenje župy móžemy rěčeć“
Předsydstwo Kamjenskeje župy bě so njedawno wo namjeće přemjenowanja župy „Michał Hórnik Kamjenc“ zaběrało. Měrćin Weclich je so wo tym ze županku Zalu Cyžowej rozmołwjał.
Kak je k tomu dóšło, zo so wo přemjenowanju Kamjenskeje župy scyła rěči?
Z. Cyžowa: Wjele wo tym hišće słyšała njejsym, zo je rěč wo tym. Fakt je, zo bě na zašłej hłownej župnej zhromadźiznje jedyn z delegatow namjetował, našu župu na „Serbski kraj“ přemjenować. Wšako so po jeho měnjenju w mjenje „Michał Hórnik Kamjenc“ Kamjenc z dźensnišeho zhladowanja hižo njehodźi.
Maće přemjenowanje za trěbne?
Z. Cyžowa: Smy na minjenym posedźenju župneho předsydstwa wo tym rěčeli. Nimamy pak za tak jara trěbne, zo dyrbjeli župu na kóždy pad přemjenować.
A što prajiće k „Serbskemu krajej“?
Z. Cyžowa: Wo tym měli diskutować. Tu dyrbja čłonojo a dalši rozsudźić, kak to widźa.
Što pak by za Was nowe mjeno, ewentualnje „Serbski kraj“, woznamjenjało?
Njebudu to jenož „politiske“ temy
W Budyskim Serbskim domje budźe jutře wječor „Rozmołwa ze Saksami“. Tam ma hłownje wo serbske temy hić. Janek Wowčer je so předsydy Domowiny Dawida Statnika mjez druhim za pozadkom wječora prašał.
Sakski ministerski prezident Michael Kretschmer přeproša zhromadnje z Wami na rozmołwu wo serbskich temach. Kak je k tomu dóšło a što je pozadk takrjec zjawneje rozmołwy?
D. Statnik: Ministerski prezident je sej předewzał, wšitke dźesać wokrjesow a tři wulkoměsta Sakskeje wopytać a tak z ludnosću do rozmołwy přińć. Serbja su runohódny dźěl Sakskeje a tuž bě mi wutrobna naležnosć, zo so sakske knježerstwo tež Serbam wěnuje. Tak sym ministerskemu prezidentej list napisał a sym cyłe knježerstwo do Serbskeho domu přeprosył.
Smě kóždy zajimowany na rozmołwu do Serbskeho domu přińć abo je wobdźělenje wobmjezowane?
Swěrny spěchowar a přećel serbskeje hudźby
Komponist a hudźbny wědomostnik Bernd Weinreich z Choćebuza swjeći dźensa 70. narodniny. W Złym Komorowje rodźeny dósta z pjeć lětami wukubłanje na klawěrje, pozdźišo na wiolinje a wioli. Jako šuler je wón w komornohudźbnych skupinach a ansamblach sobu skutkował. W starobje 14 lět hižo přiswoji sej wobšěrnu wědu w komponowanju. Wosomnaćelětny skomponowa za chowancow Złokomorowskeje hudźbneje šule prěnju twórbu za smyčkowy kwartet. Na Martina Lutherowej uniwersiće Halle/Wittenberg je wón 1973 studij jako diplomowy hudźbny wědomostnik wuspěšnje zakónčił.
Chcedźa nowu šulu wutworić
Dźěłaćerski dobroćelski skutk (AWO) Łužica chce w měsće nad Čornym Halštrowom zakładnu šulu w swójskim nošerstwje twarić. Milenka Rječcyna je so z Wojerowskim nawodu AWO Torstenom Rubanom-Zehom rozmołwjała.
Čehodla chceće šulu w swójskim nošerstwje wutworić?
T. Ruban-Zeh: Mamy zakoń, kotryž skići swobodu, wutworić kubłanišća w njestatnym nošerstwje. AWO w Sakskej porno druhim zwjazkowym krajam žanu šulu nima. A jako nan šulskich dźěći mam wosebity zajim na tym, zo dóstanu dźěći kubłanje, kotrež jich wosebitosćam wotpowěduje. Zdobom su w minjenych lětach wosebje na wsach a mjeńšich městach šule zawrěć dyrbjeli.
Što Was na kubłanju w Němskej myli?
Drohotne kubło sej wobchować
Wjele dźěći a młodostnych wopytuje hudźbnu šulu, zo by na instrumenće hrać nawuknyło. Za to doma pilnje zwučuja a druhdy zjawnje před publikumom na pišćałce, bubonje, gitarje abo akordeonje hraja. Problem hudźbnych šulow w mjeńšich městach a jich wotnožkow tež w Serbach je a drje najprjedy dale wostanje, zo hudźbnym wučerjam přemało honorara płaća. Njeby-li so někotryžkuli ze swobodnje skutkowacych honorarnych pedagogow z nutřkownym zapalom za dorost angažował, bychu hudźbne šule najskerje jenož poł połne byli. Toho dyrbja sej politikarjo, a runje tak zamołwići Budyskeho krajnoradneho zarjada, wědomi być. Prašam so, čehodla njemóža tam pječa ničo přećiwo tomu činić, zo hudźbni wučerjo w Lipsku a Drježdźanach a druhich wulkich městach za samsne dźěło wjele wjace pjenjez dóstawaja. Při tym maja skerje krótše puće do hudźbneje šule, a mnozy z nich podawaja přidatnje priwatnu hudźbu, wo kajkuž na wsy lědma něchtó prosy. Njetrjebamy so tuž dźiwać, zo budu wosebje wučerjo za „eksotiske“ instrumenty kaž za harfu a samo akordeon přichodnje dale a požadaniši.
