Nowy tekst za znatu melodiju
Za njecyłe tři tydźenje wotměje so mjeztym 151. schadźowanka w Budyskej Krónje. Na njej wobdźěli so serbski studentski chór. Milenka Rječcyna je so z jeho nawodu Antonijom Matikom rozmołwjała.
Wot lońšeho nawjedujeće studentski chór. Kotre nowosće nas wočakuja?
A. Matik: Nawjeduju jón, mam pak wuměłsku partnerku poboku: Poskitk za schadźowanku mjenujcy zhromadnje z Helenu Brězan-Hejdušcynej přihotuju. Mjez druhim smój hromadźe tekst na spěw napisałoj, kotryž budźemy prezentować. A wězo so wo wšěm dorěčimoj. Do toho sym z Theju Hantušowej dźěłał.
Studentski chór wustupi wospjet z 1. serbskej kulturnej brigadu. Što přihotujeće?
Jubilarej Erwinej Hanušej k dźewjećdźesaćinam
Mamy mnohe wuznamne serbske a druhe wosobiny, kotřiž so w běhu stawiznow za wuchowanje, daledawanje a wuwiwanje delnjoserbskeje rěče zasadźowachu, kotřož su knihi wudali a z tym zakład za delnjoserbske pismowstwo tworili abo cyrkwinske teksty a bibliju přełožowali. Mnozy su so nowinarstwu, někotři literaturje a druzy gramatice abo prawopisej wěnowali. Jedyn z nich, kiž je so wosebje w zašłych lětdźesatkach na wšelakich rěčnych polach za delnjoserbšćinu zasadźał a ju w jeje dźensnišej formje rěčnikam a wuknjacym spřistupnjał – hač we wučbje, wučbnicach abo ze słownikami – je Erwin Hanuš. Slawist, wučer, docent, redaktor rozhłosa, awtor, přełožowar, rěčespytnik a redaktor Pratyje swjeći dźensa swoje 90. narodniny.
Serbja na jewišću Europy zastupjeni
Serbja słušeja k najstaršim připóznatym mjeńšinam Europy – a tola njeje jich wobstaće samozrozumliwosć. Jich rěč a kultura stej wohroženej. Globalizacija, demografiska změna předewšěm małe ludy wobwliwuja. Tohodla njeje mjeńšinowa politika za Serbow jenož tema připódla, ale prašenje přežiwjenja. Domowina so sylnje za to zasadźuje, tež na europskej runinje, kaž zańdźeny tydźeń w južnotirolskim Bozenje na kongresu organizacije FUEN. Organizacija stara so wo politiku za mjeńšiny a z tym wo prawniski a kulturny škit. Wona twori ramikowe wuměnjenja, zo byštej rěč a identita přežiwiłoj. Wona je wuraz žiweje demokratije a wuznaće k mnohotnosći w Europje.
Ludźom radosć do wutroby kuzła
Serbske šulske towarstwo z. t. a studijo LUCIJA gratulujetej mištrej serbskeho klankodźiwadła Měrćinej Krawcej z Budyšina wutrobnje k jeho 90. narodninam, kotrež je wón wutoru, dnja 28. winowca, woswjećił. Ženje njeje wotpokazał, hdyž jeho prošachmy, zo by na našich zarjadowanjach přihladowarstwo z klankodźiwadłom zwjeselił. Ani ženje ně njepraji, hdyž wo to dźe, młódšich ludźi w hraću z klankami wukmanjeć. Za to so jemu wutrobnje dźakujemy.
Młodostnych zapřijeć
Dr. Hartmuta Leipnera su minjenu sobotu na kongresu w južnotirolskim Bozenje za wiceprezidenta FUEN wuzwolili. Bianka Šeferowa je so z nim krótko po tym rozmołwjała.
Ze 168 hłosami sće nětko wiceprezident FUEN. Što to za was woznamjenja?
dr. H. Leipner: Wězo so najprjedy raz jara wjeselu, zo sym jako zastupjer dźěłoweje skupiny słowjanskich mjeńšin organizacije FUEN (AGSM) woleny a zo móžu w prezidiju sobu skutkować. To je wulki nadawk a wjele dźěła, ale přiwšěm tež wažne, zo njejsmy jenož jako Serbja, ale Słowjenjo tam zastupjeni. AGSM je najwjetša skupina w FUEN. Tohodla je jara wažne, zo móžemy tam sobu rozsudźić.
Maće ćežišća, kotrymž chceće so wěnować?
Poslednja šansa
Dowěrje Serbow wotpowědować
Wo jeje prěnim lěće w sakskim krajnym sejmje je so z Elaine Jenčec (CDU), zastupjerku „serbskeho wólbneho wokrjesa“, Marcel Brauman rozmołwjał.
Što wotchila so najbóle wot toho, štož sće do toho wočakowała?
E. Jenčec: Pozitiwnje je, zo je frakcija moje přeće spjelniła, w financnym a kubłanskim wuběrku sejma skutkować. Nimo toho su mje tež do prezidija parlamenta powołali, hdźež postajeja wotběh posedźenjow. Wšelake procesy bych drje rady pospěšiła. Prěni raz ma Sakska mjeńšinowe knježerstwo, štož sej wjac wothłosowanjow a kompromisow wužaduje. Najebać to je knježerstwo jednanjakmane, kaž je wobzamknjenje krajneho etata pokazało.
Kotru rólu hraja serbske temy we Wašim wšědnym dźěle?
Spektrum kubłanja na serbskich šulach přewšo šěroki
Chrósćicy (SN/MiR). Na wšě 130 zajimcow a zajimčow je sobotu rano na 8. fachowy dźeń 2plus do wjacezaměroweje hale „Jednota“ do Chrósćic přichwatało. Mjez nimi běchu w prěnim rjedźe wučerki a wučerjo serbskich a serbšćinu wuwučowacych šulow kaž tež kubłarki a kubłarjo a studenća wučerstwa.
Na zarjadowanju předstaji so zjawnje prěni króć Syman Pawlik, nowy koordinator za serbske naležnosće regionalneho stejnišća krajneho zarjadnišća za šulu a kubłanje (LaSuB). Wón je přitomnych po programje wjedł a rjekny: „Fachowy dźeń 2plus je so w zašłych lětach na forum wuměny a diskusije wuwił. Wažne je, zo so njerěči jenož wo tym, kak wuspěšna je praksa, ale runje tež wo tym, hdźe su wužadanja. Tute mamy pomjenować, wo nich diskutować a zhromadnje za rozrisanjemi pytać.“
Rozsud derje přihotowali
Kotry napohlad městow chcemy?
Wosrjedź Drježdźan, w susodstwje kulojteho kina na Praskej dróze, je so zašłe lěta „arabska štwórć“ etablěrowała. Z wotpowědnymi hosćencami a wobchodami. Tule móžeš strowe chłóšćenki za přihódnu płaćiznu nakupować, a tež swójby z małymi dźěćimi njetrjebaja so bojeć, zo harowace pintlaški wulkim ludźom na čuwy du. Atmosfera je wotputana, kupcy, hosćo a tu bydlacy su jara wšelakeho pochada a tež žiwjenskeho wašnja.
Tudyši wobraz města so do aktualneje diskusije wo wuprajenju kanclera Merza hodźi, haj wšak, je tež poměrnje wjele žonow w islamskim rubišku, w hidźabje. Njesłušam do kruha ludźi, kotřiž maja tajki napohlad za wobohaćenje městow abo wuraz pisaneje towaršnosće. Wosebje w lěću, hdyž nimale kompletnje zababjene žony ze swojim połnahim mužom po měsće dundaja, spóznawaš zastarske potłóčowanje žonow. Přiwšěm pak tule tohorunja wjele žonow syriskeho pochada nadeńdźeš, kotrež bjez hidźaba modernje a sebjewědomje wustupuja. A pinčnicy w hidźabu, kotrež rozwólnje z hosćimi-mužemi žortuja.
