„Nětko smy w dolinje smjerće“

štwórtk, 27. apryla 2023 spisane wot:

Tele přimjeno Lipjo při klóštrje Marijinej hwězdźe před 78 lětami dóstało

20. apryla wobsadźichu sowjetske a pólske wójska wulke dźěle Hornjeje Łužicy. Pólske jednotki ćehnjechu w chwatku dale do směra Drježdźan, dokelž chcyše rozkazowar 2. pólskeje armeje, general Karol Świerczewski, ze swojimi jednotkami město jako prěni wobsadźić.

Dźeń pozdźišo poradźi so jednotkam generala SS Schörnera klin zapadnje Budyšina do tuteje kolony bić, tak zo buchu před Drježdźanskim hajom stejace pólske wójska wot swojich zadnich dodawanskich wotdźělow wotražene a njedóstachu zežiwadła a municiju.

Poslednje přihoty při stejnišćach nakładnistwow: Po třoch lětach nuzoweje přestawki koronapandemije dla su wot dźensnišeho mjezynarodne Lipšćanske knižne wiki zaso wotewrjene. Hač do njedźele předstajeja 2 082 wustajerjow ze 40 krajow swoje nowe publikacije. Zastupjene je tež Ludowe nakładnistwo Domowina z Budyšina. Hóstny kraj je lětsa Awstriska. Foto: dpa/Jan Woitas

Swětowe herbstwo sej wotkryć

štwórtk, 27. apryla 2023 spisane wot:

Janšojce (SN). Módroćišć je do lisćiny swětoweho kulturneho herbstwa zapisany a za zhotowjenje serbskeje narodneje drasty njeparujomna technika. We wobłuku dwuhodźinskeje dźěłarnički móža so zajimcy jutře, pjatk, w Serbsko-němskim domizniskim muzeju z njej zeznajomić. Darmotny workshop je zhromadny projekt muzeja, tamnišeje Domowinskeje skupiny, Łužiskeho instituta kaž tež Mobilnych fabrikaciskich laborow syće wotewrjenych dźěłarnjow Braniborskeje a započnje so w 10 hodź.

Dalšej wjerškaj hudźbnych dnjow

24. jutrownika 1948, runje před 75 lětami zhromadźi so nahladna ličba ludźi, wosebje Radworčanow a zastupnikow zjawnosće Budyskeho wokrjesa, na Radworskim kěrchowje při Křižnej cyrkwi. Na muri pohrjebnišća bě zakryta wopomjatna tafla, wěnowana antifašistiskej wojowarce dr. Mari Grólmusec, kotraž bě 6. awgusta 1944 w žónskim koncentraciskim lěhwje Ravensbrück zahinyła. 24. jutrownika 1896 bě so wona w Lipsku jako dźowka serbskeho wučerja a šulskeho direktora Jana Grólmusa, rodźeneho Radworčana, narodźiła. Na jeje 52. posmjertnych na­rodninach wotkry tehdyši Radworski wjesnjanosta Alfons Wićaz wopomjatnu taflu. Na tafli za­dypanej běštej křiž a tekst: „Dr. Marija Grólmusec / 24.4.1896 w Lipsku / 16.8.1944 w KZ Ravensbrück / wojowarka za demokraciju / a měr mjez ludami / jej česć a dźak!“

Wojerecy (KD/SN). We wobłuku 56. Wojerowskich hudźbnych swjedźenskich dnjow je wčera na tamnišim hrodźe chór Serbskeho ludoweho ansambla pod nawodom Tvrtka Karlovića publikum zahorił. Program wopřijimaše twórby Korle Awgusta Kocora, Jana Bulanka, Felixa Mendelssohna-Bartholdyja, Josefa Suka a Bohuslava Martinůwa.

Spionaža-inspiracija

srjeda, 26. apryla 2023 spisane wot:
„Spionaža“, kaž Gunter Oettel žortnje rjekny, je bjezdwěla kmana metoda, so w Lipsku wo tym wobhonić, što wšo so kołowokoło knihikupstwa tuchwilu hiba. Ewentuelnje je postupowanje kolegow-konkurentow z přičinu, po principje „best practice“ – kotryž zda so njezrozumliweho razu w Němskej na tójšto runinach dosć njewoblubowany być – inowatiwne koncepty adaptować a/abo dale wuwiwać. Tola wiki wšak njejsu jeničce na wudawaćelow a nakładnikow wusměrjenje, ale maja předewšěm čitarjam wjelorakosć literatury a wašnja jeje sposrědkowanja zbližić. We woběmaj padomaj dani so dundanje po labyrinće njeličomnych chódbow, při čimž móže sej zajimc ryzy nišowe (?) produkty, kaž na přikład publikacije w braillepismje, móličke miniatury a hoberske folianty wotkryć. A snano móhła frizisko-danska ideja, poskićeć originalnym tekstam přiměrjene słownički, tamnym „mjeńšinowym“ wudawaćelam z přikładom być. Bosćan Nawka

Wuměłske fotografije tradicionalnych narodnych drastow a impresije z kónčin, hdźež so (hišće) w nich chodźi, tworja žro wosebiteje, takrjec dwójneje wustajeńcy, kotraž bu minjeny kónc tydźenja w Janšojcach a w Picnju wotewrjena. W fokusu su Błóta, Fläming kaž tež Bayerska.

Janšojcy/Picno (FKn/SN). Přehladka pod hesłom „Drasta a krajina“ bu minjenu sobotu w Janšojskim Serbsko-němskim domizniskim muzeju a předwčerawšim w Muzeju hětow a rybarstwa Picnjo wotewrjena. Fota su za Němski drastowy swjedźeń 2019 w Lubinje nastali, hdźež běchu w tamnišej radnicy wustajane. Cyłkownje sydom fotografkow a fotografow je so temje wěnowało a swoje wudźěłki paralelnje we wobrazowym zwjazku wozjewiło.

Jako pučowaca přehladka bě wustajeńca po tym mjez druhim w Berlinje a w Podstupimje z hosćom. Nětko su wubrane wobrazy znowa we Łužicy přistupne, a to hišće hač do kónca lěta. W Janšojcach steji „drasta“ a w Picnju „krajina“ w srjedźišću. Wobě regionalnej instituciji stej projekt koncipowałoj a zhromadnje zwoprawdźiłoj.

Maks Rječka

wutora, 25. apryla 2023 spisane wot:
25. apryla 1908 narodźi so wučer a do­mi­znowědnik Maks Rječka w Radworju. Po wukubłanju na bankownika poda so na studij pedagogiki a ludowědy do Drježdźan a Wiena. Statny eksamen złoži Rječka 1933 z dźěłom wo serbskej katolskej drasće, kotrež w Časopisu Maćicy Serbskeje 1936 wozjewi. Tute wobhla­duje so jako zazběh slědźenja na tutym polu. W nim wuži tež swój wuběrny ry­sowanski talent. Pod wliwom slědźerja Adolfa Spamera wěnowaše so akribisce dalšim ludowědnym temam kaž na př. nabožnym pomnikam. Zahority Serb bě 1929 předsyda towarstwa seminaristow Włada, redaktor časopisa Serbski student, nawjedowaše 1931 Zwjazk łuži­sko-serbskeho studentstwa, bě 1932 předsyda Towarstwa Bjarnat Krawc w Drježdźanach a wot 1934 nawoda Ralbičanskeje Lilije. Po po­dušenju Sokoła w NS-času hromadźeše sportowcow w Zwjazku serbskich katolskich zwučowanskich jednotow. Wučer w Róžeńće, Chrósćicach, Konjecach a Kamjencu bu 1939 do wojakow zwołany. Żiwjenje ­nadźijepołneho slědźerja, wučerja a nana štyrjoch dźěći skónči so tragisce 1944 w Rumunskej. Andrea Pawlikowa

Aktualna wosebita wustajeńca „Jutry w Serbach“ w Budyskim Serbskim muzeju skónči so njedźelu z wosebitym wodźenjom po přehladce. Grafikar Ralf Reimann chce w 15 hodź. zajimcam mjez druhim křižowy puć, Marijanske titule kaž tež fotografije swjateho křiža předstajić a rozłožić. Foto: Monika Ošikowa

Hrajerjo a komparsojo pytani

pjatk, 21. apryla 2023 spisane wot:

Lipsk/Choćebuz (SN/bn). Za produkciju delnjoserbskeho krótkofilma „Pytaś a namakaś“ přijimuja wotnětka přizjewjenja za casting. Kaž projekt podpěracy a poradźowacy kolektiw Lusatia Film zdźěli, pytaja „hrajerkow a hrajerjow kaž tež komparsow“. Nimo toho chcedźa „produkciske mustwo rozšěrić“. Zajimcy njech wobroća so z mailku na .

Nadrobne informacije nastupajo „wuměnjenja­ za wobsadźenje kaž tež k dispoziciji stejace róle“ podawaja pod www.lusatia-film.de.

Natočenje filma ma so lětsa w juniju wokolnje Choćebuza zahajić, premjera budźe po aktualnym stawje planowanja w nowembrje we wobłuku 33. Choćebuskeho filmoweho festiwala slědować. Režiju wukonjatej spisar scenarija Luka Golinski­ a Mira Dubian, zamołwita producentka je Sophie Riedel. Trójka zwaži so z paskom „na prěni wjetši swójski filmowy projekt“.

nowostki LND