To a tamne (16.07.24)

wutora, 16. julija 2024 spisane wot:

Prezidenta kolumbiskeho koparskeho zwjazka zajała je policija USA při tumultach wokoło kónčneje hry mjez Argentinskej a Kolumbiskej w Miamiju w Floridźe. Wjace hač 800 zastojnikow bě w stadionje Hard Rock zasadźenych. Hra, kotruž je Argentinska dobyła, započa so dwě hodźinje přepozdźe: Fanojo bjez zastupneho lisćika běchu spytali, so namócnje do stadiona předrěć. Při tym dóńdźe k rozestajenjam z policiju.

Do škleńčanych duri bywšeje kupnicy Galeria Kaufhof w Choćebuzu zrazyła je 61lětna ze swojim awtom. Wočiwidnje měješe žona strowotny problem, policija zdźěla. Awto je wjacore durje personalneho zachoda přerazyło a hakle po někotrych metrach w twarjenju stejo wostało. Šoferku dowjezechu do chorownje. Hewak njeje so nichtó zranił. Město chce kupnicu na měšćanski forum přetwarić.

Rědki centrum slědźenja

póndźela, 15. julija 2024 spisane wot:

Hamor (SN). „Carbon Labfactory Sakska“ rěka najnowši projekt w zwisku ze změnu strukturow. Wjace hač 60 milionow eurow spěchowanskich srědkow inwestujetej Sakska a Zwjazk do slědźenskeho centruma za „zelene“ karbonowe niće. Techniska uniwersita w Kamjenicy projekt wědomostnje přewodźuje. W přichodnych lětach chcedźa w tutym inowatiwnym centrumje slědźić, kak móhli so karbonowe niće w přichodźe naslědnišo produkować.

Slědźenska naprawa budźe potom jedna z třoch po cyłym swěće. Jeničce w USA a Awstralskej dotal tajke zarjadnišćo maja. Projekt je dźěl wusměrjenja industrije w srjedźnej Łužicy, po kóncu wudobywanja brunicy. Wšelakore statne institucije su do procesa zwoprawdźenja centruma zapřijate. Doniž so doskónčne dźěło wědomostnikow njezahaji pak hišće někotre lěta traje. Potom ma tójšto atraktiwnych dźěłowych městnow nastawać. Karbonowe niće su wosebje lochka a tola twjerda maćizna. Tute wužiwaja mjez druhim za lětadła, abo tež za wosebje lochke kolesa, kotrež profisportowcy přewšo požadaja.

Zapadnu Afriku skrućić

póndźela, 15. julija 2024 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Wonkowna ministerka Annalena Baerbock chce zhromadne dźěło ze Senegalom a Słonowinowym pobrjohom (Elfenbeinküste) zesylnić, zo by kónčinu před dalšim wosłabjenjom škitała. „Hdyž na zapadźe Afriki hišće wjace krajow do chaosa padnje, njezměje to jenož dramatiske sćěhi za wobydlerjow kónčiny ale wuskutkuje so hnydom na wěstotu Europy“, rjekny politikarka Zelenych do wotlěta do zapadneje Afriku.

Odessa wot raketow trjechena

Odessa (dpa/SN). Njedaloko ukrainskeho přistawneho města Odessy su minjenu nóc wjacore detonacije registrowali. Guwerner wojerskeho regiona Oleh Kiper ludźi namołwješe, w bunkrach wostać, doniž njejsu płomjenja zhašane. Do toho bě ukrainski powětrowy škit zwěsćił zo so wjacore rakety z juhu bliža. Informacije wo škodach njepředležachu. Ruska twjerdźi, zo Ukraina swoje nadpady na Krimu w Odessy planuje a koordinuje.

Tójšto mortwych w šuli

Z wotmachom hotuja so w Francoskej na Olympiske hry, kotrež wotměja so tam wot 26. julija hač do 11. awgusta. Wčera su z olympiskim wohenjom francosku stolicu Paris docpěli. Dźensa dopołdnja je Julien Segui (srjedźa, nalěwo) smólnicu nimo sławneho rewijoweho dźiwadła Moulin Rouge njesł. Rejwarki kabareta ju na swoje wašnje postrowichu. Foto: dpa/Eliot Blondet

Faeser: Běchmy dobri hosćićeljo

póndźela, 15. julija 2024 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowa ministerka za nutřkowne naležnosće Nancy Faeser je po finalnej hrě europskich koparskich mišterstwow w Berlinje pozitiwny facit turněra sćahnyła. „Smy wulkotny swjedźeń kopańcy wosrjedź Europy dožiwili. Naš kraj je so jako dobry hosćićel prezentował“, rjekny politikarka SPD wčera wječor medijam. „Wobrazy tutoho lěća w našich městach wostanu njezapomnite.“

„Kopańca njemóže wězo problemy našeho časa rozrisać. Za čas kopańcy je pak zhromadnosć nastała, kotraž našej towaršnosći jara tyje“, Faeser rjekny. Po zahajenju EM 14. junija su statysacy hosćo do Němskeje přišli. Turněr je so wčera wječor z dobyćom španiskeho mustwa přećiwo Jendźelskej skónčił.

Faeser dźakuje so wěstotnym mocam policije, wuchowarjam a čestnohamtskim pomocnikam za swěrnu słužbu.

Merz: Sym kmany kandidat

póndźela, 15. julija 2024 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Předsyda CDU Friedrich Merz je sej wěsty, zo by dobry kanclerski kandidat CDU/CSU k wólbam zwjazkoweho sejma 2025 był a zo ma přećiwo móžnemu kontrahentej Markusej Söderej (CSU) dobre šansy. „Dowolam sej zdwórliwje na to skedźbnić, zo słušam k pjeć najwoblubowanišim politikarjam Němskeje“, rjekny Merz w rozmołwje ze sćelakom ARD. Kriterije kanclerskeje kandidatury su po jeho měnjenju wosobinske kmanosće, žiwjenske a nawjedowanske nazhonjenje a wobšěrne znajomosće Němskeje. Wo kanclerskej kandidaturje chce unija nazymu rozsudźić.

Berlin hotuja so na dobyće Trumpa

póndźela, 15. julija 2024 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowe knježerstwo so po słowach koordinatora za transatlantiske naležnosće Michaela Linka na to hotuje, zo stanje so Donald Trump znowa z prezidentom USA. „Nimo přihotow zwjazkoweho knježerstwa, kotrež wotměwaja so jara intensiwnje a wězo tajnje za kulisami, trjebamy kruty zwjazk demokratiskich stron“, rjekny Link nowinarjam. „W tutej naležnosći sym stajnje po puću a pěstuju tež styki k CDU a CSU“, politikar FDP rjekny. „Hotujemy so na scenarij Trump 2.0.“

Do toho běštaj zastupowacy předsyda frakcije CDU/CSU w zwjazkowym sejmje Jens Spahn (CDU) a předsyda europskeho wuběrka zwjazkoweho sejma Anton Hofreiter (Zeleni) namołwjałoj, zo měła so Němska lěpje na móžne wólbne dobyće Trumpa přihotować.

Wonkopolitiski rěčnik SPD w zwjazkowym sejmje Nils Schmidt rjekny: „Prezident USA Joe Biden, ma přeco hišće dobre wuhlady, wólby dobyć.“ Najebać to pojědźe Schmidt na zjězd republikanow, zo by so na Trumpa lěpje nastajić móhł.

Biden: Njejsmy njepřećeljo

póndźela, 15. julija 2024 spisane wot:

Prezident USA warnuje po atentaće na Donalda Trumpa před namocu

Washington/Milwaukee (dpa/SN). Do nominowanja Donalda Trumpa za prezidentskeho kandidata republikanow je prezident USA Joe Biden hladajo na atentat na 78lětneho před namocu we wólbnym boju warnował. „Wšelake měnjenja rozrisamy we wólbnej kabinje, nic pak z kulkami“, rjekny Biden při jednej ze swojich rědkich narěčow na ameriski lud.

Politiska debata w kraju je minjeny čas chětro napjata. „Je na času, ju wochłódnić“, wón potwjerdźi. „Smy wšitcy zamołwići, tole činić. „Namóc njeje nihdy rozrisanje“, prezident rjekny. „Njejsmy njepřećeljo“. Mjeztym je Trump dźeń po dramatiskich scenach w Pennsylvaniji w zwjazkowym staće USA Wisconsin přizemił, hdźež chce so jako kandidat republikanow k prezidentskim wólbam w nowembru oficialnje nastajić dać.

Wječorne narěče prezidenta z jeho běrowa w Běłym domje su jara rědke a poprawom jenož w krizach z wašnjom. Runje w tajkim połoženju USA po atentaće na Trumpa tuchwilu su. Atentat bě po wšěm swěće zludanje zbudźił.

Je realizm populizm?

póndźela, 15. julija 2024 spisane wot:
Njedawno je žurnalist w interviewje, kiž bu w Sakskich Nowinach wozjewjeny, Sahrje Wagenknecht wumjetował, zo by ludźi tež na polu kubłanja z populizmom naškarała. Jeho wopodstatnjenje: Wagenknecht je sej na zarjadowanju žadała, zo dźěći na zakładnej šuli mjez druhim zaso porjadnje pisać nawuknu – a publikum je tohodla wyskał. Jeje wotmołwa: Što to wo kubłanskim systemje wupraja, hdyž ludźo hižo na tajku sadu z wyskom reaguja? W serbskej kubłanskej debaće běše dołho podobny zjaw: Kóždy, kiž je na tym dwělował, zo 2plus serbskim dźěćom tyje, běše populist a bu namołwjeny, prošu na fachowcow poskać. Mjeztym je nimale konsens, zo nichtó hižo serbsce njemóže, a tohodla rěka nowe hesło: wšudźe rěčne rumy tworić, w kotrychž móžemy so mjez sobu rěčnje wukmanjeć. Što by wot němčiny wyše wostało, hdyž by kóždy Němc nuzowany był, přeco a wšudźe jendźelsce rěčeć? Přeju prócy wo zakótwjenju našich prawow wjele wuspěcha! Marcel Brauman

To a tamne (15.07.24)

póndźela, 15. julija 2024 spisane wot:

Z wokna čilajo, je muž w Neustadtće nad Dunajom z druheho poschoda padnył a so ćežko zranił. Prawdźepodobnje je 47lětny při akciji dźensa rano runowahu zhubił a wjace hač sydom metrow do hłubiny padnył. Susod je zražku słyšał a wuchowansku słužbu wołał. Pomocnicy dowjezechu 47lětneho do chorownje. Sanitetarjam muž rjekny, zo bě chětro napity. Zo je jeho něchtó z wokna storčił, tuchwilu wuzamkuja.

Młody ćuleń je so ze Sewjerneho morja hač do Hamburga a Schleswigsko-Holsteinskeje předrěł. W Geesthachće wulěze z wody, zo by sej rybu zesłodźeć dał, kotruž bě sam popadnył. Fachowc za ćulenje je hakle někotre měsacy stare zwěrjo popadnył a do stacije w Friedrichskoogu dowjezł. Tam młodźo zastaraja, doniž njeje 25 kilogramow ćežke. Potom wusadźa ćulenja zaso do morja.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND