132. zapust w Bórkowach swjećili

štwórtk, 23. januara 2025 spisane wot:
Po starodawnej tradiciji je młodźina w błótowskich Bórkowach minjenu sobotu rjad zapustow w Delnjej Łužicy zahajiła. Cyłkownje 40 porow młodostnych a 50 dalšich porow je so na tradicionalny skupinski wobraz zestupało. Do toho ćehnjechu wobdźělnicy z přewodom dujerjow w narodnych drastach po Bórkowskej nawsy. Při tym pozastachu při kofejowni a w Sprjewinym přistawje. Wječor wuklinča zhromadnje z hosćimi w swjedźenskim stanje. Mjeztym 132. zapust je wažny podawk w rjedźe serbskich nałožkow lěta. Prjedownicy z nim něhdy zymu wućěrichu a nalěćo witachu. Pozdźišo přidružichu so nałožkej křesćanske elementy. Foto: Michael Helbig

To a tamne (23.01.25)

štwórtk, 23. januara 2025 spisane wot:

W policajskim awće do šule přijěł je wosom lět stary hólc w Drježdźanach. Pachoł sedźeše płakajo při zastanišću tramwajki, dokelž bě předaloko jěł, policija zdźěli. Swědk bě zastojnikow informował a wo to prosył, zo bychu so wo hólca starali. Zastojnicy zazwonichu mać a so ­prašachu, do kotreje šule jeje syn chodźi. Po tym dowjezechu pachoła w policajskim awće na wučbu.

W kašćiku, kotryž móžeš zamknyć, je 27lětny na Erfurtskim hłownym dwórnišću přenocował. Policajskej patruli napadnychu po swójskich informacijach črije, kotrež z faška sahachu. Spočatnje tukachu zastojnicy na złóstnistwo, doniž muža njewuhladachu. Policisća jeho wubudźichu a prošachu, sej druhe městno za spanje pytać, na přikład w dwórnišćowej misiji. Zo njeje muž štyri eura za fašk zapłaćił, jemu zastojnicy wodachu.

Lětsa woswjeći ze Serbami wusko zwjazany pólski rěčespytnik prof. dr. hab. Tadeusz Lewaszkiewicz swoje 75. narod­niny. Wón narodźi so 22. januara 1950 w Słońsku blisko města Sulęcin, hdźež wopyta licej (gymnazij). 1967 poda so do Poznanja, hdźež studowaše hač do 1972 pólsku filologiju. Kónc studija počeše so šěršo slawistisce wěnować, chodźeše na čitanja serbišćiny/chorwatšćiny, čěšćiny a bołharšćiny. Po tym kubłaše so na polu indoeuropeistiki dale. 1975 a 1976 wuwučowaše w Halle pólšćinu a wopyto­waše wučbu serbšćiny pola prof. Hinca Šewca w bliskim Lipsku. 1976 zdoby sej z dźěłom „Slawistiska problematika w słowniku Lindeho“ doktorski titul. Přesydli so do Lipska, hdźež móžeše studij serbšćiny pohłubšić. Wot 1982 skutkowaše na 20 lět w slawistiskim instituće Pólskeje akademije wědomosćow. W lěće 1986 zhabilitowa so ze sorabistiskej temu na Waršawskej uniwersiće, zaběraše so z hornjoserbskimi městnostnymi mjenami. Dźěło wuńdźe 1988 we Wrocławju. 1994/1995 zastupowaše slawistisku profesuru w Drježdźanach a skut­kowaše 1997/1998 jako wizitowacy pro­fesor slawistiskeho instituta uniwersity w Greifswaldźe.

Końcaŕ předsyda serbskeje rady

srjeda, 22. januara 2025 spisane wot:

Podstupim (SN/BŠe). Čłonojo Braniborskeje serbskeje rady su so wčera w rumnosćach Podstupimskeho krajneho sejma na swoje konstituowace posedźenje zešli. Jedyn z prěnich dypkow dnjoweho porjada běchu wólby předsydy. Jednohłósnje wuzwoli rada jednaćela Domowiny za Delnju Łužicu Marcusa Końcaŕa. Diplomowa designerka za tekstilije Delia Münchowa, je nowa městopředsydka. Wona wostanje zdobom čłonka wuběrka za dźěći a młodostnych w Braniborskej. Po tym sćěhowachu dalše wólby čłonow rady do wuběrkow krajneho sejma.

Skónčnje wuhódnoćeše nawodnica wólbneho wuběrka Margit Neugebauer hišće raz wólby. Wona wjeseli so nad sylnym wobdźělenjom. „Serbske medije su wólby derje přewodźeli. Ze stron němskich tomu tak njebě“, wona zwurazni. Wolili su ludźo w starobje mjez 16 do 96 lět. Zwjeselace je, zo su wjele młodych wobydlerjow hłosowali. Nimo toho skedźbni Margit Neugebauer na komplikowany wólbny porjad, kotryž bě za wuběrk wužadanje. Wona přeje sej předźěłanje, čemuž chce so nowa serbska rada mjez druhim wěnować.

Zasudźenych z jastwa pušćili

srjeda, 22. januara 2025 spisane wot:

Washington (dpa/SN). Krótko po tym zo bě nowy prezident Donald Trump wšitkich skućićelow nadběha na Kapitol wobhnadźił, su prěnich zasudźenych z jastwa pušćili. Po informacijach medijow su tež wobskorženi zaso swobodni, ­kotrychž běchu k wjelelětnej jatbje zasudźili. Mjez nimi je tež załožer prawicarskeje radikalneje skupiny „Oath Keepers“, Steward Rhodes. Jeho bě sudnistwo mjez druhim „zběžkarskeho zapřisahanja“ dla k 18 lětam jastwa zasudźiło.

Trump za dalše sankcije

Washington (dpa/SN). Prezident USA Donald Trump dalše sankcije přećiwo Ruskej njewuzamkuje. Na prašenje hač by wón tajke naprawy wukazał, njeby-li prezident Wladimir Putin k jednanjam wo skónčenju wójny w Ukrainje zwólniwybył, Trump rjekny: „To mam za móžne.“ Republikan zwurazni zdobom swoju zwólniwosć so z Putinom a ukrainskim prezidentom Wolodymyrom Zelenskym rozmołwjeć. „Hdyžkuli tole chcedźa, budu so z nimi zetkać“, Trump přilubi.

Rekordne wudawki za brónje

Ličba smjertnych woporow při wohenju w hotelu sněhakowarskeho areala Kartalkaya na sewjerozapadźe Turkowskeje, je na 76 stupała. 52 mortwych su dotal identifikowali. Woheń w prowincy Bolu bě 238 hosći w nocy překwapił. Někotři spytachu, so z płachtami z woknom wuchować. Wobsedźerja hotela su mjeztym zajeli. Foto: dpa/Mustafa Kaya

Merz: Trump zajimawy partner

srjeda, 22. januara 2025 spisane wot:
Davos (dpa/SN). Kanclerski kandidat CDU/CSU Friedrich Merz je sej wěsty, zo je z nowym prezidentom USA Donaldom Trumpom ze stron Europy konstruktiwne zhromadne dźěło móžne. „Wón budźe nam zajimawy partner“, rjekny předsyda CDU na swětowym hospodarskim zetkanju w Davosu wo Trumpje. Toho ma Merz za předewzaćela, kiž so wo „deal“ prócuje. Europjenjo měli tuž rozmy­slować, što móža jemu poskićić, Merz rjekny. Předsyda CDU je tež zwólniwy k zhromadnemu dźěłu z italskej prawicarskej ministerskej prezidentku Giorgiju Meloni, dyrbjał-li so wón po wólbach w februaru ze zwjazkowym kanclerom stać. „Meloni je Europje jara přichilena a ma jasne pozicije“, Merz rjekny.

Zelenskyj dźakuje so Němskej

srjeda, 22. januara 2025 spisane wot:
Davos (dpa/SN). Ukrainski prezident Wolodymyr Zelenskyj je so Němskej na zetkanju ze zwjazkowym kanclerom Olafom Scholzom (SPD) w Davosu za wojersku pomoc w boju přećiwo ruskemu nad­padej dźakował. Ukraina waži sej rólu Němskeje při zesylnjenju ukrainskeho powětroweho zakitowanja wosebje. Wšako su tak tysacam wobydlerjam žiwjenje zachowali. Zelenskyj na swojej internetnej platformje zdźěla, zo je ze Scholzom wo podpěrje Němskeje při prócowanjach wo sprawny měr rěčał. Nadrobnosće wón njemjenowaše. Mjezynarodnje z toho wuchadźeja, zo po nastupje Donalda Trumpa jako prezident USA, měrowe jednanja z Ruskej bórze zahaja. Ta je na bitwišćach w Ukrainje tuchwilu dosć wuspěšna.

Dilema dobreho trenda

srjeda, 22. januara 2025 spisane wot:
Nimale wšitke znate němske drobno­wikowanske rjećazy su na Zelenym ty­dźenju za swój bio-sortiment – zwjetša ­regionalny – wabili. Zo je zajim na bio-produktach w poslednim lěće zaso stupał, mje wosobinsce jara wjeseli. Wšako sym dawno hižo kupc, kotremuž je regionalne „čiste“ zežiwidło wažne. Za burow a mějićelow zawodow, kotrež tajke zežiwidła produkuja, pak tutón trend tak spomóžny njeje, kaž móhł to wočakować – tak mi w rozmołwach na wikach wujasnichu. Woni njejsu hospodarsce prosće kmani, swoje produkty za niske płaćizny kaž je wikowanske discountery žadaja, dodawać. Inwesticija do spěšneho rozrosta a tak tuńšeje produkcije, su za zawod přeco wulki riziko. Mnozy producenća tohodla swoje produkty sami zwičnjeja – na tydźenskich wikach abo w dwórskej předani. Jako kupc wšak móžu bio-trend ­sobu wowliwować. Dyrbju akceptować, zo dobre zežiwidło prosće wjace pjenjez ­płaći. Milan Pawlik

To a tamne (22.01.25)

srjeda, 22. januara 2025 spisane wot:

Wobšudnika, za kotrymž 140 jebanstwow dla pytaja, su policisća w mecklenburgsko-předpomorskim Neustree­litzu zajeli. Jemu wumjetuja, zo njeje ­pola telekomunikaciskeje firmy skazane produkty zapłaćił. Při tym je ze 30 wšelakimi identitami wustupował. Jako chcyše minjeny pjatk znowa skazane pakety ­wotewzać, jeho policija zaja.

Swojim wočam wěrić nochcychu policisća při wobchadnej kontroli w hessenskim Darmstadtće, jako chětro spěšneho wodźerja e-scootera zadźeržachu. Muž twjerdźeše, zo je jězdźidło ze spěšnosću 45 km/h jako moped přizjewjene. Dokelž pak sedło pobrachowaše a prawa čisłowa taflička falowaše, wzachu zastojnicy scooter sobu do techniskeho pruwowanišća: Tam so wukopa, zo móže roler hač do 90 km/h spěšnje jěć. Wobsedźerjej hroža prawniske konsekwency.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND