W swětoznatym Grand Canyonje w zwjazkowym staće USA Arizonje so hižo wjacore dny lěsy pala. Wohenje su jako Dragon Bravo Fire pomjenowali. Kur, kotryž so w dole hromadźi, přiwabja sta zajimowanych. Do doła samoho hižo nichtó pućować njesmě, dokelž so wohenje dale wupřestrěwaja. Foto: pa/ Reuters/ David Swanson

Dźesatki mortwych

Dienstag, 15. Juli 2025 geschrieben von:
Damaskus (dpa/SN). W Syriskej su njehladajo prócowanja wo wjace stability dźesatki ludźi při njeměrach swoje žiwjenje přisadźili. W južnej prowincy Su­weida je znajmjeńša 89 ludźi při wojowanjach mjez wobrónjenymi skupinami wo žiwjenje přišło, zdźěli syriski zarjad za wobkedźbowanje čłowjeskich prawow. Mjez mortwymi je 50 přisłušnikow mjeńšiny Drusow, 18 Beduinow a 14 woja­kow knježerstwa. Dale su dźesatki ludźi zranjeni, někotři na smjerć strašnje. Mjez woporami su tež dźěći. Demo­kratiske samozarjadnistwo sewjerneje a wuchodneje Syriskeje w Němskej eskalaciju zasudźuje a wobdźělenych na­mołwja, najprjedy přemyslić a po tym jednać.

16 klubow konopje w kraju

Dienstag, 15. Juli 2025 geschrieben von:
Lipsk (dpa/SN). Lěto po tym, zo buchu w Němskej tak mjenowane konopjowe kluby legalne, su w Sakskej 16 tajkich dowolili. To krajna direkcija na naprašowanje powěsćernje dpa zdźěli. Dohro­mady su 30 próstwow wo do­wolnosć přijimali, wšěm pak hišće přihłosowali njejsu. Wotpokazali žanu njejsu, jednu su próstwustajerjo zaso cofnyli. Po přehledźe třěšneho zwjazka něm­skich Cannabis Social Clubs (CSCD) su w Sakskej plahowanske zjednoćenstwa mjez druhim w Lipsku, Drježdźanach a Kamje­nicy. Ale tež zwonka wulkich městow, na přikład w Zhorjelcu, móža so zajimowani z čłonom tajkeho zjednoćenstwa stać. Plahowanske zjednoćenstwa smědźa maksimalnje 500 sobu­stawow měć.

Kwalitu wučby zaručeć

Dienstag, 15. Juli 2025 geschrieben von:
Drježdźany (dpa/SN). Kwalita wučby na sakskich šulach njeměła po měnjenju Zelenych pod falowacymi wučerjemi ćerpjeć. Nawoda krajneho zjednoćenstwa strony Martin Helbig reagowaše z tym na plany kultusoweho ministerstwa, z kotrymiž chcedźa wjace wučby z wučerjemi-přidružnikami zaručić, kotřiž jenož jedyn předmjet wuwučuja. Tak chcedźa absolwentow wysokich šulow z kwalifikacijemi w předmjetomaj hudźba a wuměłstwo we wučbje zasadźeć. Wo tym je dźenik Sächsische Zeitung jako prěni rozprawjał. Helbig podšmórny: „Kreatiwne předmjety kaž hudźba abo wuměłske kubłanje zesylnjeja wuwiće wosobiny młodych čłowjekow a su njeparujomny dźěl cyłotneho kubłanja. Je derje, zo swobodny stat jich wuznam připóznawa.“ Wučerjo z jenož jednym předmjetom pak njesměli tunje rozrisanje być, pod kotrymž naposledk šulerki a šulerjo ćerpja, wón doda. „Štóž chce jich dołhodobnje zasadźować, dyrbi so wo dosahace pedagogiske wukubłanje a mentoring za nich postarać.“

Diskutuja wo rotaciji prózdnin

Dienstag, 15. Juli 2025 geschrieben von:

Wjacore zwjazkowe kraje wosebity status dweju krajow kritizuja

Mnichow (dpa/SN). Kóžde lěto spočatk awgusta startuja šulerki a šulerjo z Bayerskeje a Badensko-Württembergskeje jako posledni do lěćnych prózdninow – mjeztym zo dyrbja druhe zwjazkowe kraje rotěrować. Tole so wšěm njelubi.

W debaće wo wosebitym rjadowanju za južnej krajej su so nětko wjacore zwjazkowe kraje kritice z Porynsko-Westfalskeje přizamknyli. „Za nas to tohorunja změrowace njeje“, praji rěčnik nižosakskeje kultusoweje ministerki Julije Willie Hamburg (Zeleni) na naprašowanje. Čehodla so zwjazkowej krajej na rotěrowacym systemje njewobdźělitej, měłoj so wonej samej prašeć. „Zasadnje by wote wšěch krajow akceptowane rjadowanje wjac přihłosowanja – tež w ludnosći – měło.“ 50 lět so zwjazkowe kraje při swojich terminach lěćnych prózdninow hižo wothłosuja. Konferenca kultusowych ministrow by najzašo za šulske lěto 2030/2031 nowe rjadowanje wobzamknyć móhła.

Po baworskim principje

Dienstag, 15. Juli 2025 geschrieben von:
Za šulske dźěći w Sakskej je połojca prózdnin nimale nimo. Hdyž wone zaso do šule póńdu, su so za dźěći na juhu Němskeje runje hakle prózdniny započeli. Spočatk awgusta zahaja so tam prózdniny, to bě hižo přeco tak. Trochu arogantne wšak wustupowanje najlěpšeho ministerskeho prezidenta z najrjeńšeho zwjazkoweho kraja je, hdyž wón praji, zo Baworska na swojim terminje prózdnin ničo njezměni. To je za rólu najwjetšeho zwjazkoweho kraja někak symptomatiske: Wšitcy druzy móža so někak dojednać. Nó derje, haj – tež Badensko-Württembergska nic, ale što wo to. Snano by južnej połojcy Němskeje tyło, so raz ze sewjernym dźělom kraja za blido sydnyć a prastare naroki a priwilegije wotpołožić. Pak ma kóždy zwjazkowy kraj swoje priwilegije, pak žadyn. Tak abo tak podobnje naš horco lubowany federalizm funguje. Mój namjet: Mamy so wšitcy po baworskim principje: Najprjedy my a potom cyle dołho ničo. Maximilian Gruber

Dosaha škit přećiwo powodźenjam?

Dienstag, 15. Juli 2025 geschrieben von:

Berlin (dpa/SN). Wjele zwjazkowych krajow njeje po měnjenju Němskeje wobswětoweje pomocy (DUH) dosć na wulke powodźenja přihotowanych. Při tym je strach škodow w někotrych kónčinach wosebje wulki, kaž towarstwo zdźěli. „Dotal zwjazkowe kraje přemało za škit potencielnje stow tysacow potrjechenych činja“, praji jednaćel DUH Sascha Müller-Kraenner.

Najwjetša potrjeba nachwatanja we wobłuku prewencije powodźenjow a w prewenciskim monitoringu wobsteji z wida DUH při přirodnym škiće před powodźenjom, na přikład přez renaturěrowanje łučinow a rěkow. Dźakowano tutym naprawam móže so woda lěpje wupřestrěwać a pomału zaso wotběžeć. „Rěki a rěčki trjebaja skónčnje wjac městna, woda dyrbi so w intaktnych lěsach, na łukach a włóžnych kónčinach wróćo dźeržeć“, praji Müller-Kraenner.

To a tamne (15.07.25)

Dienstag, 15. Juli 2025 geschrieben von:

Njewšědna křižowanka mjez lawom a tigrom – tak mjenowany liger – je so w priwatnym zwěrjencu w rumunskim měsće Zaharesti narodźił. Mjeztym dźewjeć tydźenjow stare muske skoćo derje rosće, zdźěli skótny lěkar Gabriel Gaspar. Nan Goliatha, kaž jeho hladarjo mjenuja, je law, mać pak tiger. Wobaj stej w priwatnym zwěrjencu Dorina Soimaruwa žiwej.

Wjetšina ludźi w Němskej nikomu cuzemu swój smartphone njepřewostaja. 64 procentow wobdźělnikow woprašowanja instituta Dynata w nadawku poskićowarja Swappie swoje šmóratko dale njedawa. 26 procentow woprašowanych da swójske šmóratko znajmjeńša partnerej abo partnerce. Młódši ludźo druhim časćišo přistup dowola hač starši. Wosebje přećelkam a přećelam młodostni mjez 18 a 24 lětami časćišo wužiwanje zmóžnjeja.

Wo wuwiću španisko-kataloniskeho konflikta

Montag, 14. Juli 2025 geschrieben von:

Kataloniska sej hižo wjacore lěta njewotwisnosć wot Španiskeje žada. Na přičiny konflikta zhladuje Jordi Oriola Folch, kotryž je žurnalist w kraju. Swój wid chce wón tež čitarkam a čitarjam Serbskich Nowin sposrědkować.

Španiska njeje narod, ale skerje skupina narodow, kotraž wobsteji hłownje z dweju kralestwow (wothladajo wot Baskiskeje): z kralestwa Kastiliskeje a z katalansko-aragoniskeho kralestwa. Španiska je pletwa wliwow mócnych, kotraž wjerći so wokoło monarchije, a ma swoje sydło w epicentrumje kastiliskeho naroda, w Madridźe. Španiska nima narodny projekt, kiž by na dobro wšěch wusměrjeny był. Jeje jenički zaměr je, rozpadej kraja zadźěwać, zo njeby strukturu hospodarskeho monopola zhubiła. Tohodla spyta knježerstwo ze wšěmi srědkami njewotwisnosći Kataloniskeje zadźěwać. Je to křižna wójna, w kotrejž Španiska wšě statne instrumenty nałožuje, zo by rozsudnosć zničiła, z kotrejž katalanski narod wo swoje přežiwjenje wojuje.

Genocid dale poćežuje

Montag, 14. Juli 2025 geschrieben von:

Srebrenica (B/SN). Masowe mordarstwo 8 000 bosniskich muslimow politisku kulturu na Balkanje dale poćežuje. Mjez 11. a 19. julijom 1995 běchu hłownje wojacy serbiskeje armeje a policije bos­nisku ludnosć morili. Mjezy­narodne sudni­stwo w Den Haagu připózna 2007 njekničomny podawk w Srebrenicy jako genocid. Přiwuzni dźensa hišće za zhubjenymi pytaja. Morjenych pochowachu při wopomnišću Potočari blisko Srebrenicy.

Baptisća z nowym nawodu

Wustermark (B/SN). Maximilian Zimmermann budźe wot apryla 2026 nowy generalny sekretar Zwjazka ewangelskich samostatnych cyrkwinskich wosadow (BEFG). Profesor za systematisku teologiju na Teologiskej wysokej šuli Elstal­ nastupi swoje městno w braniborskim Wustermarku. Po podaćach BEFG přisłuša zwjazkej 800 baptistiskich a bratrowskich wosadow w Němskej.

Sakralne twary swěta

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND