Poprawom sym so nadźijała, zo jeho loni,­ w meji 2020, na Praskich knižnych wikach „Svět knihy“ zetkam. Chcych so z nim ­jako jednaćelka Ludoweho nakładnistwa Domowina słužbnje rozžohnować. Koronapandemije dla pak su wiki na nazymu přestorčili, potom je cyle wotprajichu. Nětko dyrbimy so z Petrom Čačkom, słowakskim přećelom Serbow, na přeco rozžohnować. W 85. žiwjenskim lěće je 6. februara w Bratisławje zemrěł.

Słownik frizišćiny online

Freitag, 12. Februar 2021 geschrieben von:

Bräist/Bredstedt (SN/CoR). Sewjerna frizišćina rěkaja dialekty frizišćiny, kotrež na pobrjoze sewjerneje Friziskeje, na kupach Feer/Föhr, Öömrang/Amrum, Söl’/Sylće, na halligach kaž tež na Helgolandźe nałožuja. Nětko móžeš prawy přełožk tež online pytać a namakać. Friziska rada sekcija sewjer je online-słownik do interneta stajiła, a to pod adresu https://www.friesisch.net.

Sewjernofriziski online-słownik wobsahuje zběrku něhdźe 36 000 słowow, zapřijećow a rozjasnjenjow pobrjožneje friziskeje rěče (Mooringowy frasch). Je to wuslědk dołhych a intensiwnych prócowanjow. Projekt je Zwjazk financnje spěchował. Mały redakciski team chce nětko online-słownik stajnje polěpšeć. Pokiwy a namjety za polěpšenja su witane. Srjedźodobnje je planowane, dalše dialekty předstajić.

„Wjeselimy so, zo móžemy skónčnje friesisch.net zjawnosći spřistupnić. Přejemy wšitkim wjele wjesela při tym, sej frizisku rěč wotkrywać a ju wuslědźić“, praji předsydka friziskeje rady sekcije sewjer/Frasche Rädj Ilse Johanna Christiansen.

Wo knihach a kniharni (12.02.21)

Freitag, 12. Februar 2021 geschrieben von:

Lube čitarki, lubi čitarjo, kiž, byrnjež naša kniharnja dale nochcyjo zawrjena była, swěru serbske knihi kupujeće, hdy sće popra­wom posledni raz baseń Ćišinskeho čitali? Ow, njewěm so dopomnić, drje wjetšina z Was nětkle sćicha přiznaje. A ta abo tamny budźe stonać: Ach, toh‘ Ći­šinskoh tla njezrozumiš. Ale to njetrjechi, kaž nam znazornjeja sćěhowace štučki z basnje „W zymje“ z cyklusa „Za ćichim“:

Zemja błyskoce so w čistej pyše,

hdyž so hwězdy z njebjes saja běłe.

Kerki, štomy jako w meji kćěja,

zasłyšeć pak njeje mejskich pěsni.

Sněh so wodnjo, w nocy saje, saje –

we wsach, na pućach so knjejstwa přima.

Sankow, smykawow so hólčec přima,

běha, brodźi po sněhowej pyše.

Njech tež wječor doma swar so saje,

přeměrić te sepje dyrbi běłe;

a móc w lodowej so hrěje pěsni,

módre, čerwjene zo lica kćěja.

Połne běłych róžow wokna kćěja,

hdyž do běłych barbow zyma přima.

Wonka na sanjach so lubi pěsni,

k lóštnej rejce spěwa běłej pyše.

Zajac za włosy so drapa běłe,

hdyž na kožušk hońtwjer z třělby saje.

Hdyž so saje sněh a běłe wonka

wšo a wokna kćěja w zymnej pyše,

stwička přima mje, sym dobry pěsni.

Wuraz zwjazanosće

Donnerstag, 11. Februar 2021 geschrieben von:

Wjacore lěta hižo pućuje Konječan Markus Bjeńš mjez Łužicu a Južnej Afriku. Tuchwilu je wón zaso tam a přebywa w měsće Durban. W sćěhowacym rozmysluje Markus Bjeńš wo motiwach čłowječeho jednanja. Z tym zahaja Serbske Nowiny rjad přinoškow k socialnym temam, kotrymž so wón wěnuje.

Jako so loni krótko po wudyrjenju korony ludźo do kupnicow nawalichu, zo bychu hoberske mnóstwa nuznikoweje papjery a zežiwidłow nakupowali, bě stajnje zaso słyšeć namołwa k solidariće. Pomhało to njeje. Kupcy, kotřiž njeběchu spěšni dosć stejachu před prózdnymi polcami. Jich bě koza liznyła.

Nowa Youtube-mediateka serbskiTV

Mittwoch, 10. Februar 2021 geschrieben von:
Budyšin (SN/CoR). Mediateka ze serbskej literaturu je wot dźensnišeho na nowym Youtube-kanalu serbskiTV přistupna. K zazběhej předstaja so šěsć awtorkow a awtorow w cyłkownje 22 krótkich filmach. Čitane teksty, kotrež su wuwzate z knižnych wudaćow Ludoweho nakładnistwa Domowina, su rozrjadowane po jednotliwych žanrach a po starobje čitarstwa. Dokelž njeje pandemije dla móžno zjawne čitanja přewjesć, je Zwjazk serbskich wuměłcow mysličku zrodźił, přewjesć online čitanja. Z podpěru Załožby za serbski lud je w minjenych měsacach nastało nowe „woknješko“ k zetkawanju ze serbskej literaturu. Wotewrjenje mediateki je zazběh natwara žiweho, generacije překročaceho archiwa. Mediateku chcedźa krok po kroku – tak zwurazni iniciator předewzaća Jan Bělk – z filmami, předstajace tež twórče a twórcow dalšich wuměłskich žanrow, rozšěrić.

Choćebuz (WeM/SN/bn). W lěće 1994 w Dešnje załožene Spěchowanske towarstwo za serbsku rěč w cyrkwi smě horde być, a jeho předsyda dr. Hartmut Leipner je nimoměry zradowany: Dźens tydźenja je nakładne awto do Choćebuza při­wjezło paletu z delnjoserbskimi knihami. Dołho wočakowany nowy ćišć biblije w načasnej delnjoserbšćinje je dóšoł. ­Dohromady 563 eksemplarow bu dodawanych. Z tym so wudani wjelelětne prócowanje Serbskeho instituta a čłonow ­towarstwa.

Hišće w lěću 1997 bě delnjoserbski tydźenik Nowy Casnik rozprawjał z hłowneje zhromadźizny Maśicy Serbskeje, zo „bu w diskusiji na hłownej zhromadźiznje namjetowane, hišće jónu znowa wudać a ćišćeć bibliju w delnjoserbskej rěči. Měnjenja su byli wšelake. Za cyłu bibliju tak prawje njejsu so móhli rozsudźić.“

Retro doprědka

Mittwoch, 10. Februar 2021 geschrieben von:
Serbski digitalny swět bu dźensa z nowej mediateku za serbsku literaturu rozšěrjeny. Derje, zo je so tež Zwjazk serbskich wuměłcow (ZSW) – runja druhim z nuzy, dokelž swoje klasiske formaty koronapandemije dla přewjedować njemóže – zwažił, nowe puće kročić a sej načasny medij wotkrył. Nowy Youtube-kanal serbskiTV pak njeje jenož jako narunanje čitanja mysleny, ale chce wjace być, mjenujcy forum za „trajne dokumentowanje serbskich kreatiwnych procesow, mnohotnosć dźensnišeho kulturneho žiwjenja“, kaž w zdźělence ZSW dale rěka. Dotal namakamy tam na přikład žanry „Krótke stawiznički a basnje za dźěći“, „Literaturu za młodźinu“, „Delnjoserbsku lyriku“ a tež „Přirodowědnu literaturu“. Móžemy wćipni być na dalši rozrost. Jenička wěcka pak mje tróšku zamyli, a to je logo digitalneho projekta. Snano pak jenož dosć up to date njejsym, zo bych rozumiła, zo retro-design k digitalnemu swětej słuša kaž headset ke komunikaciji. Cordula Ratajczakowa

Mjezynarodne fachowe knihi w Choćebuzu

Dienstag, 09. Februar 2021 geschrieben von:

Dźakowano knižneho dara hodźi so wotnětka tež mjezynarodna fachowa lite­ratura wo rěčnym planowanju, rewitalizaciji mjeńšinowych rěčow kaž tež jich posrědkowanja w Choćebuskej Delnjoserbskej bibliotece wupožčić. Wčera je Měto Nowak prěnje knihi ze swojeho priwatneho wobsydstwa přepodał.

Delnjoněmčinu z radija

Dienstag, 09. Februar 2021 geschrieben von:

Leck (SN/JaW). Swójski radijowy program w delnjoněmčinje, tež plat mjenowanej, žada sej Schleswigsko-holsteinski domizniski zwjazk. Z widejom „Funklock stoppen“ wabi zwjazk ze sewjera Němskeje na swojim Youtube-kanalu za předewzaće.

W pasku pod www.youtube.com/watch?v=tAKRbr8EW5Y zwjazk wob­swět­la, zo za něhdźe 2,5 milionow ludźi w Něm­skej, kotřiž delnjoněmčinu nałožuja, žadyn radijowy program njeeksistuje. „Prašamy so, čehodla to tak je“, abo w rěči plat napisane „Wie fraagt uns, wo­rüm­ dat so is“, rjekny na naprašowanje eksperta za delnjoněmčinu w Schleswigsko-holsteinskim domizniskim zwjazku Jan Graf. Zdobom tam naličeja, zo maja mnohe mjeńšinowe rěče swójske se­riozne radijowe programy, mjez druhim Samo­jo w Šwedskej, Retoromanojo w Šwicarskej, tež Gelojo w Jendźelskej a Frizojo w Nižozemskej. Radijowe a samo telewizijne programy Serbow pak naspomnjene njejsu.

Kaž Graf rjekny, dóstawaja podpěru wjacorych zwjazkow z Delnjeje Sakskeje, Mecklenburgsko-Předpomorskeje a Hamburga.

Na drje nic njewšědny, přiwšěm pak wažny jubilej zhladuja lětsa Serbske Nowiny. Před 30 lětami zahaji so za serbski dźenik nowa era, jako je swoje starodawne mjeno SERBSKE NOWINY wróćo dóstał.

3. januara 1991, wuńdźe prěnje čisło Serbskich Nowin z nowym nadpismom. Rozsudźili běchu wo mjenje tehdy čitarjo z pomocu naprašowanja. Do toho běchu wone wot lěta 1947 pod mjenom Nowa doba wuchadźeli. Politiski přewrót w Němskej kónc 1980tych lět z powalenjom murje a skónčnje z kóncom NDR pak tomu polěkowaše, zo so tež w serbskim nowinarstwje tójšto změni.

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND