„Sakski monitor“ warnuje!
Nic naposledk zašłe wólby do Němskeho zwjazkoweho sejma su pokazali, kelko ludźi chce měr měć před susodom, před cuzoródnymi a ćěkancami, na kóncu před mjeńšinami. AfD sta so w Sakskej z najsylnišej stronu. Scyła so ći zda, jako by so swět chětro ćěmnił. Prawicarske mocy a rasizm přiběraja a demokratiju wohrožeja. Naprašowanje a wuslědki Sakskeho monitora z 28. nowembra 2017 pokazuja trend, kotryž mnohich demokratow znjeměrnja. Na přikład sej 62 procentow Saksow žada, zo dyrbja so „němske zajimy energisce a radikalnje přesadźić“. To je porno lětu 2016 dźesać procentow wjac a kryje so z wuwićom w USA, hdźež prezident Donald Trump do swěta trubi: „America First!“
Stawizny a fantazija
Antologija „Mlóče“ wjeleworštowa lektura
Wot Ingrid Juršikoweje w Ludowym nakładnistwje Domowina wudata nowa antologija serbskeje prozy „Mlóče“ wobsahuje 24 powědančkow cyłkownje 20 awtorow. Hrubje hodźeli so přinoški do štyrjoch podnadpismow rozrjadować: historija, wobkedźbowanje, fantasmagorija a klasiska proza.
Přeprošenje ansamblowcow hosćo rady přiwzali
Ptači kwas spodobne pućowanje po zemskej kuli było
Dołhož Serbski ludowy ansambl stajnje spočatk lěta swój pisany ptačokwasny program wuhotuje – lětsa bě to 61. raz –, wjedu so wo tym tež přeco diskusije. Na spočatku, jako bě SLA wustupował z tradicionalnymi spěwami, rejemi w narodnej drasće ze wšěch łužiskich regionow, běchu hišće wšitcy spokojom. Po lěće 1990 pak, jako chcychu (abo dyrbjachu) wšitko hinak činić, modernizować, přiběrachu kritiske hłosy, samo wot tych, kotřiž su na kóncu wšitko zapłaćili. Na to je ansambl reagował, je spytał měšeć tradicionalne z modernym, haj, samo z politiskimi wobsahami. Tak prawje pak so to poradźiło njeje. Wosebje starša generacija bě njespokojom a wosta doma.
Składnostnje 80. narodnin jednoho z najwuznamnišich načasnych ...
Žorty, skeče, reje a wjele, wjele wjesela
Serbskopazličanske karnewalowe towarstwo pisany a wotměnjawy póstniski program zestajało
Fanojo pjateho počasa su tele dny połnje w swojim elemenće. Na njeličomnych zarjadowanjach woni nětko wulce hejsuja. Tež Serbskopazličanske karnewalowe towarstwo je wjeršk swojeje lětušeje, mjeztym 48. sezony docpěło. Hižo minjenu sobotu přeprosy wone na prěni kapičkowy wječor a prezentowaše wopytowarjam hotowy wohnjostroj žortow, pryzlojtych skečow a rejow. Kelko dźěła za tym tči, drje wě najlěpje tón, kiž tajki program sobu zestaja a so na nim wobdźěla. Tak smědźeše publikum hromadźe z princowskim porom Jensom I. a princesnu Silwiju I. dožiwić póstniski program, z kotrymž móžachu hosćo raz wšitke starosće wšědneho dnja pozabyć.
Filozofiska fabula: Hrajerski dorost zaso eksperimentuje
„Kupa fantazije“ zahorja publikum ze zapalom młodych dźiwadźelnikow
Młodźinske dźiwadło Serbskeho gymnazija Budyšin w Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle wuwiwa so pod nawodom Měrka Brankačka poněčim k nade wšo eksperimentalnej kowarni talentow. Jeho třeća inscenacija z hrajerskim dorostom „Kupa fantazije“ nasta z improwizaciju na zakładźe wólneho koncepta. Hrajerki a hrajerjo su kruch samostatnje dowuwili, dialogi zdźěłali a figuram ze swójskimi nazhonjenjemi a myslemi wosebity swójski raz spožčili. Nowum w stawiznach ćělesa je, zo hosćej sobu hrajetaj: Młodostnaj wójnskaj ćěkancaj z Afghanistana cyłk gymnaziastow wudospołnitaj.
Tři runiny, sydom rěčow
Z tykowaneho pozdźišo dwuposchodowy dom nastał
Pohladnicy powědaja wo dawnych časach, swědča wo podawkach a ludźoch. Alfons Handrik wotkrywa nam swět, na kotryž smy w minjenych lětach nimale pozabyli.
Tykowany dom na pohladnicy tež dźensa najstarši Dobroščenjo ženje widźeli njejsu. Wosrjedź wsy stejacy sy jón wuhladał přišedši z Jaseńcy abo tež z puća wot Njeswačidła. Zawěsće je před tam postajenym swjatym křižom pozastał a so pomodlił 1879 w Dobrošicach rodźeny znaty farar Michał Mič, hdyž nóžkowaše jako chowanc Serbskeho seminara w Praze wot ćaha z Njeswačidła. Tež zboka swjateho křiža před njenahladnej tykowanej chěžu stejace štyri młode maćerje w katolskej narodnej drasće ze swojimi dźěćimi dźensa hižo nichtó njeznaje.
Pohladnicu je 31. awgusta 1915 napisała na Pawoła Jancu, kotryž bě tehdy wojak 7. kompanije, jeho swakowa Hańža Sćapanowa z Dobrošic. Z toho móžemy slědować, zo bě karta za čas Prěnjeje swětoweje wójny nastała. Zo na njej žanoho muža njewidźimy, zwuraznja, zo běchu runja Pawołej Jancy něhdźe na bitwišćach suroweje wójny.
Předrasćić so ženje nochcyła
Na wopyće pola Chelnjanki, kotraž jako jenička wsy serbska chodźi
W Chelnje w gmejnje Radwor knježi sobotu nawječor spokojna ćišina. Njewuhladaš ani jeničkeje čłowječeje duše. W 326 wobydlerjow wopřijacej wsy běchu před lětami hišće wjacore Serbowki wšědnje w katolskej drasće chodźili. Dźensa je to hišće jenička wjesnjanka.
Byrnjež hižo 86 lět była, wuprudźa Marja Hiccyna žiwjensku čerstwosć we wšědnej narodnej drasće. Wita mje do přitulnje zarjadowaneho bydlenja. We jstwě na sćěnje wisa zaramikowane wjetše foto jeje mandźelskeho Jurja, kiž je w lěće 2016 zemrěł. „Loni w juniju bychmoj diamantny kwas swjećiłoj. Škoda, zo njejsmoj jón hižo zhromadnje dožiwić móhłoj. Hladam často na wobraz, zo bych jeho widźała.“ We jstwě wisaja tež fota jeje třoch synow z mandźelskimi, na kamorje steja tajke wot jeje dźewjeć wnučkow a štyrjoch prawnučkow. Wšitke mać, wowku a prawowku spokojeja. Nječuje so tak sama. Po smjerći mandźelskeho bydli w domje tež jeje wnučk z mandźelskej a dźěsćomaj. Tak ma wudowa někoho pomocliwje poboku.
Jězby po swěće čaja – Shennong a so sajace sony 1. dźěl
Běše něhdy ... – poprawom njejsu baje runjewon dokładne nastupajo čas a městnosć jednanja. Ćim bóle tuž zadźiwa, zo je za sćěhowacu baju-powědku z Chiny dokładna lětoličba podata: W lěće 2737 do Chrystusa to bě, zo jednoho dnja mytiskeho kejžora Shennonga mjakliwosć trapješe, přečož sej někotre hałzy a drjewčka zezběra, woheń zamiškri a nad nim kotoł staji, zo by sej wodu zwarił. Kaž wohenčk takle knyskotaše, horcota sapaše, so woćoplaca woda šumješe a nad nim wot štoma camellia sinensis pušćace so łopjena so sćicha k zemi sajachu, sej kejžor wo zdónk so zepěrajo zdrěmny. Hač drje so jemu jako łopjena k zemi tež sony do spara sajachu? Hač hižo wosnje widźeše, što při wotućenju wotkryje? Hač so jemu wo wuznamje a přichodźe tohole wotkryća dźiješe?
Móhli hišće dalšich ćopłotnej syći přizamknyć
Radworska tepjenska syć dlěje hač dźesać lět wuspěšnje dźěła – 104 domjacnosće mjeztym wobdźělene
Štóž w zymskim počasu po Radworju dźe, tón zwěsća, zo so tam lědma hišće něhdźe z wuhenja kuri. Dwě třećinje domjacnosćow, dokładnje 104, stej so minjene lěta centralnej tepjenskej syći „Bliskoćopłota“ přizamknyć dałoj. Tež zjawne twarjenja, kaž gmejnski zarjad, katolske dźěćace přebywanišćo „Alojs Andricki“, faru a wosadnu žurlu „Swětlik“, na te wašnje tepja. Loni bě tomu dźesać lět, zo su prěnich přizamkli.
