Józef Nawka
Z mudrymi rozsudami SLA nawjedował
Detlef Kobjela skutkowaše wot lěta 1970 w Serbskim ludowym ansamblu, spočatnje jako hudźbny a pozdźišo jako šefdramaturg kaž tež wuměłski nawoda. Wot 1990 do 1995 bě wón intendant SLA. Kaž sam praješe, běše specifika domu něšto wosebite. Přetož wuměłsko-hudźbne naležnosće, předewzaća a nadawki so wot dźiwadła a druhich wuměłskich institucijow wotzběhuja. Wosebje fascinowaše jeho kreatiwny element ansambla. Mjeztym zo móža druhdźe twórby na jewišću předstajeć, kotrež hižo eksistuja, maja je w ansamblu zwjetša hakle wuwiwać.
Čitajće w nowym rozhledźe (25.05.18)
Hdyž widźu wonka nalětnju zeleń, móžu sej tajku rejowansku lipu, kajkuž wopisujetaj Theresa a Fabian Jacobsec w Rozhledźe, žiwje předstajić. Z ideju wosebiteje městnosće za rejowanje zahajitaj wonaj junijske wudaće. Kaž zwučene, podam tule dohlad do někotrych temow noweho zešiwka.
Wo wožiwjenje rěče dźe w přinošku Leoša Šatavy. Wón wěnuje so tym, kotřiž we wobłuku rewitalizaciskich prócowanjow w Europje mjeńšinowe rěče wuknu. „Nowych wužiwarjow rěče" (new speakers) mamy tež w dwurěčnej Łužicy. Kajki je poměr mjez maćernorěčnymi Serbami a „nowymi wužiwarjemi“? Čehodla njeje rěč w kóždym padźe z etniskej identitu zwjazana? To stej jenož dwě zajimawej a wažnej prašeni w diskusiji wo rewitalizaciji.
Charakteristika serbskeho hudźbnika
Kreatiwnje dźěła.
Z masami wón spěwa.
Objektiwnje rozsudźa
w zmysle ludow přećelstwa.
Brodateho porjeńša
čapočka eksotiska.
Jeli jeho truny brinča,
serbske melodije klinča.
Ekscelentne stworił je
twórby zwučno-klinčace.
Lubozniwosć, sprawnosć, měr
su w žiwjenju jom‘ eliksěr.
Angažement je jemu wšo
za lubowane Serbowstwo.
Jandytar Hajnk-Förster
(Tekst nasta w lěće 2004)
Delnju Łužicu wosebje wobohaćił
Jako přińdźech 1972 jako šulerka 9. lětnika na Choćebusku Serbsku rozšěrjenu wyšu šulu „Marjana Domaškojc“, Detlefa Kobjelu jara spěšnje zeznach. Hižo w přihotowanskim tydźenju wšitcy nowi šulerjo zhonichu, štó „knjez Kobjela“ je. Wšako měješe wón na starosći, nowačkow do šulskeje kulturneje skupiny zarjadować. Sym derje spěwać móhła, tuž buch hłosam alta w chórje přirjadowana. Za tych, kotřiž hrajachu na instrumenće, bě jasne, zo słušachu do instrumentalneje skupiny. Štóž njemóžeše ani spěwać ani hudźić, dźěše do rejwanskeje skupiny.
Kulturny ansambl rozšěrjeneje wyšeje šule bě wažny wobstatk kubłanišća, nichtó njeje jón do prašenja stajał. Detlef Kobjela, Beno Njekela a Bjarnat Rjentš běchu jeho kulturne třihwězdno, kotrež je nas šulerjow sobu formowało. Zemrěty njeje chór jenož nawjedował, ale je přeco zaso nowe spěwy za nas komponował abo ludowe pěsnje za třihłósne spěwanje aranžował.
Wot dźěćatstwa sym hudźbu a spěwanje lubowała. Tuž hižo jako šulerka wobdźiwach, kak je naš wučer w předmjeće hudźba a chórowy nawoda nowe serbske titule za nas tworić zamóhł.
Zastupjer bóle „naiwneje hudźby“
Detlefa Kobjelu zeznach wosobinsce kónc šěsćdźesatych/spočatk sydomdźesatych lět minjeneho lětstotka přez posrědnistwo Jana Rawpa (1928–2007), kiž bě mi hižo to abo tamne wo nim a jeho hudźbnym tworjenju powědał. Běše to w času, w kotrymž přesydli so Kobjela z Delnjeje Łužicy do Budyšina, zo by tam w Serbskim ludowym ansamblu swoje skutkowanje jako hudźbny dramaturg zahajił.
Mój wosebity zajim płaćeše kompozitoriskemu dźěłu nětko zemrěteho. Spó- znach w nim kolegu, kotryž je so mjez druhim tež z wažnymi prudami klasiskeje moderny rozestajał a je spytał wuwiće serbskeje hudźby z progresiwnymi impulsami ponowjeć. W pozdźišim tworjenju kładźeše akcenty komponowanja skerje na folklorne hudźbne elementy a je so sam rady jako zastupjer bóle „naiwneje hudźby“ přirunał, pokazujo při tym stajnje na metody tak mjenowaneho „naiwneho molerstwa“.
Pódla Jana Rawpa (1928–2007) a Jana Pawoła Nagela (1934–1999) mam Detlefa Kobjelu za třećeho wažneho reprezentanta powójnskeje, nowšeje hudźby w Serbach, předewšěm druheje połojcy zašłeho a spočatka noweho lětstotka. Njech je mištrej serbska zemja lochka.
Wědu wulkomyslnje dale dawał
Kaž to druhdy tak je w žiwjenju: Nawróćiwši so njedawno domoj z koncertoweje jězby, mějach powěsć Detlefa Kobjele na wotmołwjaku. Wón prošeše mje wróćo wołać, chcyše mi něšto wo Dieteru Nowce powědać.
Bohužel njeje k rozmołwje hižo dóšło, epizodka pak wjele wo Kobjeli powěda. Wón to bě, kiž je moje kompozitoriske a hudźbnohistoriske zajimy zahe ze zaměrnymi impulsami nastorčił. Běchu to často temy zwonka diskursa k serbskej hudźbje. Kaž Dieter Nowka na přikład, abo Kurt Karnauke, kotrajž staj po jeho zrozumjenju runje tak samozrozumliwje wobstatk serbskich hudźbnych stawiznow kaž komponowacy multitalent Heinrich Steffen z Bórkowow.
Swój njezamylomny puć wuspěšnje kročił
Z Detlefom Kobjelu zhubimy wuměłca a kolegu, kiž je směrodajnje zańdźene lětdźesatki serbskeho kulturneho žiwjenja wobwliwował a aktiwnje postajał.
Hižo wot młodych lět je jeho njezachodna móc hudźby zahorjała a zmocowała a jeho pohnuła sej swět wuměłstwa wotkryć. Ze swojeho wosobinskeho, cyle intimneho składa kreatiwnych mysličkow, runje tak z rozestajenjow a – z chwilemi bolostnych – wojowanjow wo wuměłsku wuzrawjenosć čerpa kóždy wuměłc nowu tworićelsku móc, dowěru na wobkrućenje a nadźiju na wuspěch. Detlefa Kobjelowy njezamylomny puć jako hudźbnik, komponist, awtor, prócowar a organizator bě wuspěšny a zdobom serbskemu kulturnemu žiwjenju wulke wobohaćenje!
Debata wo wustawkach MIDAS
Pólski dźenik w Čěskej Głos ludu steji lětsa w srjedźišću hłowneje zhromadźizny Europskeho zjednoćenstwa dźenikow w mjeńšinowych a regionalnych rěčach (MIDAS), kotraž wotměwa so hač do njedźele w čěskej Ostravje.
Ostrava (SN/JaW). Wuměna nazhonjenjow, aktualne połoženje mjeńšinowych dźenikow w Europje kaž tež wustawki Europskeho zjednoćenstwa dźenikow w mjeńšinowych a regionalnych rěčach (MIDAS) tworja lětsa ćežišća wuradźowanja zastupnikow čłonskich nowin MIDAS w čěskim měsće Ostrava. Serbske Nowiny, kotrež su wot załoženja w lěće 2001 z čłonom zwjazka MIDAS, zastupuje šefredaktor Janek Wowčer.
