Wo Wićazec a Chěžku šło
Praha (gr/SN). Na tradicionelnym čěskim basniskim festiwalu „Den poezie“ jewještej so minjeny pjatk w Praskim Serbskim seminarje tež serbskej přinoškaj. Sorabist a přełožowar Radek Čermák přednošowaše składnostnje 200. narodnin spisowaćelki Herty Wićazec wo jeje žiwjenju a literarnym dźěle. Mjez druhim recitowaše wón wujimki jeje poezije serbsce kaž tež w swójskim čěskim přebasnjenju. Nimo toho wukładowaše jeje poetiku a jeje wuznam za serbsku literaturu. „Nažel njejsu Hertu Wićazec swój čas wulce na wědomje brali. W nowočasnym hódnoćenju pak móžemy zwěsćić, zo je wona předchadnica serbskeje subjektiwistiskeje lyriki“, Čermák zjima. Do referata sorabista bě šěsćlětna Viktoria Kraus takrjec jako zazběh přikład tworjenja Herty Wićazec podała, někotre hrónčka wuraznje přednošujo. Publikum na zarjadowanju tež zhoni, zo přihotuje Towarstwo přećelow Serbow wuběr přełožkow Radeka Čermáka za knihu, kotraž ma klětu wuńć.
„Preč njehladać“!
Budyšin (SN/bn). „Nacizm nima swoje korjenje w němskim ludźe. Mała horstka, kotraž je dale we wčerawšim žiwa, nima žadyn wliw. Hladajo na nětčišu wulku solidaritu chcu wam rjec: Stat steji za wami! Njetrjebaće so starosćić!“ Tele wuprajenje Konrada Adenauera (CDU) składnostnje antisemitiskich ekscesow w Němskej před 60 lětami tworješe zazběh wčerawšeho hudźbno-literarneho wječora we wopomnišću Budyšin.
Wokno přichoda hotowe
Budyšin (SN/CoR). Projekt dźiwadłoweje pedagogiki Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła „Wokno do přichoda“ je zakónčeny. Dypkownje do němskorěčneje premjery hry „Wopušćeny dom“ Carle Niewöhner přichodny pjatk so wulke wokno Budyskeho NSLDź nětko we wšěch barbach dorostowych wobrazow błyšći. Zakład za nje je kruch wo dóńće swójby w Miłorazu. Wsy hrozy hač do lěta 2025 přesydlenje wudobywanja brunicy dla.
Wobdźělnicy projekta su so z prašenjom rozestajeli, što móhło po brunicy nastać. Něhdźe 300 dźěći a młodostnych ze zakładnych a wyšich šulow z Budyšina, Ralbic, Worklec a Pančic-Kukowa je wobrazy połne fantazije k přichodej Łužicy tworiło a tak wulke foto bagra a wuhloweje jamy narunało. „Wuměłstwo je najwjetši dyrdomdej nimo žiwjenja samoho. Za to smy wot naroda perfektnje wuhotowani z kreatiwitu a mocu sej něšto předstajić. Tohodla maja wuměłstwowe twórby wot dźěći a młodostnych wot spočatka najwjetšu hódnotu“, praji dźiwadłowa pedagogika Katarzyna Kudzewicz. Hišće hač do pjatka je móžno sej projekt serbskeje dźiwadłoweje pedagogiki w NSLDź wobhladać.
Hłuboko hnujacy wokomik a dźeń dožiwić směli
Minyli su so mjeztym štyri lětdźesatki, zo běch składnostnje swjedźenskeho koncerta we wobłuku Dnjow serbskeje hudźby prěni raz jako interpret na mjeno Hinca Roja a jeho hudźbu storčił.
Tehdy mějachmy hišće wobšěrnu stilistisku indiwiduelnu prezencu serbskich našočasnych hudźbutwórcow. Mjez nimi napadny mi wosebje jedyn komponist swojeje njezakryteje gestiki a architektury klasiskeje Wienskeje šule a jeje kedźbliweho, ale fantazijepołneho znutřkownjenja a dalewuwića dla. Bě to Hinc Roj, serbski sinfonikar z Klětnoho. A jeho kredo ćehnje so wot toho časa po jeho cyłkownym přewšo wobšěrnym hudźbnym tworjenju a wopłodźa je na skutkowne wašnje hač do zakładnych elementow jeho kompozicijow.
Arnošt Lodni
Jednora próstwa dosaha
Drježdźany (SN). Sakska spěchuje něhdźe sto kulturnych předewzaćow na polu małych projektow. Sakska ministerka za wědomosć a wuměłstwo dr. Eva-Maria Stange (SPD) rjekny: „Małe kulturne projekty na wsach su dobre za mjezsobnosć a mnohotnosć zdala wulkich městow.“ Dr. Stange skedźbnja tak na wuspěch spěchowanskeho fondsa za małe projekty z wobłuka wuměłstwo a kultura ze stron ministerstwa a kulturneje załožby Swobodneho stata Sakskeje, kotryž su lětsa prěni króć zarjadowali.
W třoch fazach bu wot junija 2019 něhdźe sto předewzaćow we wobjimje 300 000 eurow spěchowanych. Naprašowanje je wo wjele wjetše. Do kulturneje załožby bě 279 próstwow za wjace hač 970 000 eurow dóšło. Klětu chcedźa program dale wjesć. Financne srědki su w etaće zaplanowane. „Jara nas spokoja widźeć, kak wulki je wužitk poměrnje małeho spěchowanja“, ministerka podšmórny. „Mnohe wažne kulturne předewzaća su přemałe, zo by móhli je kulturna załožba abo kulturne rumy spěchować. Tak pak hodźi na zakładźe jednoreje próstwy nošerjej projekta pomhać.“
Wjace čitać!
Ze serbskej hudźbu zwjazana była
Město Budyšin je so póndźelu ze žarowanskej Božej słužbu z wuznamnej hudźbnicu Juttu Zoff rozžohnowało. Mam hišće w pomjatku, kak běch ju w jeje awće, kabrioleju, po Budyšinje jězdźić widźał, zwjetša psa poboku. Hižo tehdy bě młoda harfenistka postawa potajnosće, połna charismy. Prěni koncert, kotryž dožiwich, tele prěnje wonkowne začuće hišće stopnjowaše. Hraješe dźě žona na wobkuzłacym instrumenće, widźomnje do hudźby so zanurjejo.
Zo je w januaru 1928 rodźena Budyšanka wulku sławu žnjała, ma nimo wulkeho talenta, discipliny a pilnosće tež swój zakład w dźěćatstwje. Hižo jako mała holca hraješe wona na wjele hudźbnych instrumentach, jako 13lětna dósta harfu darjenu, instrument jeje žiwjenja. Hižo zahe po wójnje je ze swojim instrumentom na turneje jězdźiła, hač do lěta 1967, doniž njesta so z 1. solowej harfenistku Drježdźanskeje Statneje kapały, sobu najsławnišeho orchestra Europy. 1991 so toho wzda.
Dr. Gerhard Herrmann
Byrnjež murja hižo dźěry měła, njeje domoj směł
Budyšin (CS/SN). Runje před 30 lětami, 14. nowembra 1989, bu Gerhard Bause z jastwa Budyšin II pušćeny. Ale politiski jaty njesmědźeše domoj do Durinskeje. Byrnjež murja hižo dźěry měła, woteznachu jemu staćanstwo NDR, a wón dyrbješe do ZRN wupućować.
Wo swojim wosudźe rozprawjeć, za to je so Gerhard Bause na městno swojeho poniženja nawróćił. Jeho přećel, spěwytwórc Stephan Krawczyk, je Bausu posylnił, knihu „Ohne Ruhe rollt das Meer“ napisać, w kotrejž w basnjach a prozowych tekstach swój puć ćerpjenja wopisuje. Krawczyk přida někotrym twórbam hudźbu a přednjese je wčera wječor wopytowarjam w Budyskim wopomnišću. Kaž Bause hosćom rozłoži, su jeći tehdy sobu dóstali, zo so w měsće Budyšinje wětřik zwjertnje, jako po póndźelach demonstranća k susodnej centrali statneje bjezstrašnosće (stasi) na Mättigowej ćehnjechu a tam swěčki stajachu. To je jeho posylnjało a jemu nadźiju dawało runje tak kaž začuće, zo su tam ludźo, kotřiž tež wo jeho prawo a swobodu wojuja.
