Wobrada wosrjedź wsy

Freitag, 23. Dezember 2016 geschrieben von:

Hodowna kriminalka z pjera Měrćina Wjenka

I

Komisar Krawc so přez črjódu ludźi tłóči, kotraž so doko­ławokoło wjesneho ladka mjerwi. Čerwjeno-běły wěstotny banćik so před nimi spina kaž jaka před brjuchom policista Šmita, kiž na tamnym boku zaraćenja na to dźiwa, zo je nichtó njepřestupi.

„Nimaja ludźo tu patoržicu ničo za dźěło?“, so jeho Krawc wopraša.

„W zanjesenej wsy kaž jow? Powěsć, zo jow mortwy leži, je so spěšnišo rozjesła, hač smy sej sem dojěli.“

Wón pokazuje na wjesnjanow, kotřiž fascinowani na mortweho wudźěraja. Krawc pak so skerje za nopašk w ruce Šmita zajimuje, z kotrehož para stupa. Hrabnje sej jón a z razom połojcu wupije.

„Ale, ale, Šmito. To tola žadyn čaj njeje. Zo so ty mi lepić njedaš! Tróšku dźiwnje dźě to wupada, zo při słónčku a pjatnaće stopnjach tu z termoskanku stejiš.“

„Zwotkel dyrbi hodowna atmosfera hewak přińć, hdyž žno žanu zymu nimamy a ja dźensa dźěłać dyrbju. A jako njeby to hišće dosahało, je mi wčera tajki njedočink nós złamał.“

Hody w Chwačanskej šuli

Freitag, 23. Dezember 2016 geschrieben von:

Na tutym dnju mać přeco wobradźeše dwěmaj lubymaj žonomaj, kiž husto na starej šuli přebywaštej. Jedna běše susodźinka Kowarkowa, kotraž mojej maćeri při płokanju pomhaše. Kajke běše to te­hdy ćežke dźěło. Bjez žimawy, płokadła a šudrawy šaty z rukomaj myć a wužimać! Cyłe dźěło so stawaše w kuchni, dokelž na starej šuli hišće wosebitu płokarnju njemějachmy. Woda měješe so ze studnje nanosyć a w něsći parić, dokelž běchu hišće kachle bjez murki (mašiny). Hišće dźensa sym Kowarkowej dźakowny. Kajka běše wona sprócniwa, čestna, hódna žona. Měješe stadleško dźěći, kotrež su so wšitke derje radźiłe. – A druha žona běše Probstec Hana w Dalicach. Ta běše hižo wobstarna a bydleše w směšnje małym wuměnčku wosrjedź łuki před Gudźic kubłom. Wuměnčk běše z poslednim zbytkom něhdyšeje žiwnosće, kotraž běše so předała a zwottorhała. W nim běše jenička stwička a při njej komorka, kotruž Hanine łožo dospołnje wupjelnjowaše. Probstec Hana běše nuternje pobožna a křesćanska, kotraž zawěsće nic mjenje žedźiwje na swojeho Zbóžnika čakaše, kaž wulka profećina jeje mjena.

Foto: SN/Maćij Bulank (23.12.16)

Freitag, 23. Dezember 2016 geschrieben von:
Foto: SN/Maćij Bulank

Mjezsobne zbliženje

Donnerstag, 22. Dezember 2016 geschrieben von:

Kito Lorenc z Mytom Christiana Wagnera počesćeny

Štó bě basnik Christian Wagner z Warmbronna? To Kito Lorenc tež njewědźeše, doniž jemu towaršnosć wotpowědneho mjena nalěto njezdźěli, zo spožča jemu 19. nowembra w Leonbergu Myto Christiana Wagnera. Dosć chwile tuž, zo by so serbski basnik z Wuježka pod Čornobohom ze swojim 1918 zemrětym kolegu dokładnišo zaběrać móhł. Tež dosć zajimawosćow wón při tym wotkry – kajkeho bratra w duchu a podobnosće na přikład na serbskim swěće nadeńdźeš. A to zbliži Kito Lorenc hosćom na swjatočnym přepodaću myta w Leonbergskim dźiwadle potom w swojich dźaknych słowach – wězo hakle po lawdaciji.

Lyrika z kulturnej esencu serbsko-němskeje Łužicy

Daloko a blisko

Donnerstag, 22. Dezember 2016 geschrieben von:

Wóndano měješe serbska kultura zaso jónu składnosć so prezentować w stolicy Němskeje Berlinje. W „Galeriji F92“ pokazowachu wot 22. oktobra do 25. nowembra wustajeńcu wobrazow „nah und fern“ wuměłče Evy Marije Viebeg a jeje sotry Ulriki Mětškoweje. To bě typiska přehladka za galeriju na Fehrbellinskej čo. 92, kotraž je zaměstnjena w něhdyšim židowskim dźěćacym domje. Tón bu 1942 wot nacijow zawrjeny a dźěći do koncentraciskich lěhwow deportowane.

Narok „Galerije F92“ je, wopytowarjam kulturne, časowe a lokalne zdalenosće zbližić. Tomule konceptej je wustajeńca połnje wotpowědowała. Na wobrazach we wulkim formaće pokazowaše Viebeg motiwy ze swojich pućowanjow po swěće. Mětškowa rysowaše w małych formatach mjez druhim zaćišće po Schubertowej „Winterreise“ kaž tež scenowe wobrazy po dźiwadłowej hrě Kita Lorenca „Wendische Schiffahrt“. Zajimawe bě, kak rozdźělnje, ale zdźěla tež podobnje molerce barby a kontury wužiwatej.

Christiana Wagnerowa towaršnosć

Donnerstag, 22. Dezember 2016 geschrieben von:

Christian Wagner (1835–1918) bě połbur z Warmbronna (Badensko-Württembergska, dźensa Leonbergej přisłušaca wjes blisko Stuttgarta), kiž jako basnik hakle w starobje připóznaće žněješe. Wosebje přirodźe je so lyrisce wěnował.

Christianu Wagnerowu towaršnosć su 1972 załožili ze zaměrom, ródny dom basnika zachować a jeho spisy znowa wudać. Wot lěta 1983 je Dom Christiana Wagnera muzej, wuhotowany wot Němskeho literarneho archiwa Marbach. Towarstwo ma wjace hač 250 čłonow.

Myto Christiana Wagnera spožčeja wot 1992 kóžde druhe lěto. Wone je dotěrowane z 10 000 eurami. Lawreaća běchu mjez druhim lyrikar Richard Leising (1934–1997) z Kamjenicy, Friederike Mayröcker (*1924) z Wiena a Wulf Kirsten (*1934) z Weimara.

Budyšin (SN/CoR). Sobudźěłaćerka Serbskeho instituta dr. Susanne Hozyna budźe kulturna senatorka. Po Benedikće Dyrlichu a prof. dr. Dietrichu Šołće je wona třeća čłonka Sakskeho kulturneho senata, kotraž wot přichodneho lěta zajimy Serbow w poradźowanskim gremiju sakskeho knježerstwa zastupuje. Prof. Šołta bě ju za swoju naslědnicu namjetował, a mjeztym bu wona wuzwolena. „Mi je wažne, na serbsko-němsku kulturnu mjezsobnosć skedźbnjeć a ju dale wuwiwać“, rjekny Hozyna, kotraž je zdobom rěčnica dźěłoweho kruha za serbske naležnosće Budyskeje měšćanskeje rady. Předsyda sakskeho kulturneho senata je tuchwilu bywši Budyski wyši měšćanosta Christian Schramm (CDU). Prěnje z dohromady dweju posedźenjow gremija klětu budźe w aprylu.

Wo wěčnej lubosći w spěwach a rejach

Donnerstag, 22. Dezember 2016 geschrieben von:

Prěni raz je Serbski ludowy ansambl wčera na komorny wječor do Röhrscheidtoweje bašty přeprosył. Předstajili su wuměłcy SLA krótko do hód program pod hesłom „Wo wěčnej lubosći“.

Budyšin (CRM/SN). Kak wobspěwuja hudźbnicy stajnje znowa rady wěčnu lubosć jako to čłowječe žiwjenje w dalokej měrje postajowace a formowace, – to bě tema komornohudźbneho programa SLA, kotryž přiwabi wčera wječor wjace hač 30 hosći do domu na Wonkownej Lawskej. Liana Bertók běše program za intimnu atmosferu z twórbami serbskich kaž tež dalšich komponistow zestajiła. W kole sedźo sćěhowachu hosćo powabne poetiske, ale hustodosć tež woprawdźe wšě zmysły hłuboko jimace wuwjedźenja­ spěwarjow Elmiry Yakhina, Diany Cyžoweje, Pětra Cyža a Jae-Hyunga Chowa. Najwšelakorišim wuměłskim stilam­ wotpowědowacy klawěrny přewod měješe Liana Bertók, skedźbnjaca tak wědomje na někotružkuli pozabytu drohoćinku ze spěwnymi solistami.

Nachwilny wodych

Donnerstag, 22. Dezember 2016 geschrieben von:
Přiznawam, zo mějach wulke wobmyslenja, hač je tři dny do patoržicy prawy termin za komorny koncert w baštowej wěži Budyskeho SLA, a to z lubosćinskimi wuměłskimi spěwami. Je dźě přez tydźenje hižo wšo tež hudźbnje jara na křesćanski swjedźeń hód nastajene. Tola kedźbu: Tež cyrkej šokuje runjewón zdawna w liturgiji wosrjedź adwenta, kiž je poprawom tohorunja póstny čas, z njedźelu „laetare“ (wjeselće so). Jako so wčera wječor někak rozbudźena, swoje mysle rjadujo, po njenadźicy derje wopytanym a pozitiwnje přiwzatym koncerće na dompuć podach, přińdźe mi do mysli: Čitanje na kemšach toho dnja wobjednawaše wotrězk ze Stareho zakonja. Njebě to profetiska abo powučna namołwa, ale jara poetiski spěw lubosće jako wuraz wjesela na wulki swjedźeń. Tónle „wućek ze stresa a politiskich wobćežnosćow“ bě drje tola někotremužkuli jara witane znamjo. Chrysta Meškankowa

Serbska kulturna institucija z dwójnej funkciju

Mittwoch, 21. Dezember 2016 geschrieben von:

Lěto 2016 so nachila. Tež w Budyskim Serbskim muzeju zhladuja sobudźěłaćerjo na minjene lěto a hotuja so na nowe projekty za 2017. Alfons Wićaz je so z direktorku kulturneje institucije Christinu Bogu­szowej rozmołwjał.

Što bě za Serbski muzej w lěće 2016 to najwuznamniše?

Ch. Boguszowa: Mějachmy wjacore wustajeńcy. Jedna z nich bě jutrowna. To pak njebě znaty klišej wo jejkach, ale skerje nawopak, zwjazane z tradiciju. Předstajili smy archaiske kulturnostawiznisce wotkryte mustry a smy rozłožili, hdy a čehodla běchu so prěnje tajke mustry jewili. Zdobom je wustajeńca na to pokazała, kotry wliw měješe tole tež w šěršim zmysle na druhu ludowu kulturu, na přikład na pomolowanje meblow, nadoby, wšelakich płatow atd. Dalšu wustajeńcu „Wotmolowane – Mit Licht gemalt“ wotewrěchmy 9. oktobra. Přehladka powěda wo stawiznach a hłownym wuwiću fotografije we Łužicy. Tole saha hač do 19. lětstotka a kónči w lěće 1930. Zdobom wobswětla wona jednotliwe fotowe ateljeje, jednotliwych protagonistow kaž tež fakt, kak je so wuwiće fotografije w techniskim a branšowym wobłuku pokazało.

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND