Stawizny narodneje organizacije a prócowanjow wo prawa serbskeho ludu su wusko zwjazane z mjenom Arnošt Bart-Brězynčanski. Jako wusahowacy zastupjer Serbow w prěnjej połojcy 20. lětstotka bě wón pućrubar a hłowny sobuzałožer Domowiny 1912 we Wojerecach a jeje prěni předsyda. Wažimy sej Barta jeho prócowanjow wo awtonomiju Serbow po Prěnjej swětowej wójnje dla.

Załoženje Domowiny běše měznik w narodnym skutkowanju muža, kiž so mjez druhim přez wliw Michała Hórnika k serbskej narodnosći wuznawaše. 29. žnjenca 1870 w Lětonju swójbje korčmarja, žiwnosćerja, sudarja a překupca narodźeny angažowaše so Bart wot lěta 1892 w serbskim towarstwowym hibanju. Sewjernje Budyšina běše serbskej towar­stwje w Chwaćicach a Malešecach kaž tež Chwačanske wupožčowanske a nalutowanske zjednoćenstwo sobu załožił.

Stróža (SN). Kniha wo stawiznach, stawizničkach a přitomnosći Stróže a Lemišowa w Malešanskej gmejnje je tele dny wušła, kaž tamniše domizniske towarstwo Radiška jako wudawaćel informuje. Jemu je so poradźiło z podpěru Załožby za serbski lud dalšu dźěru w domizniskich stawiznach zapłatać. Awtor w Hornjołužiskim nakładnistwje wušłeje 128­stronskeje edicije z titlom „Wartha – Lömischau Vor Jahrzehnten – Nach Jahrhunderten“ je 80 lět w Stróži bydlacy serbski žurnalist Sieghard Kozel. Wón zesta­ja z archiwow, starych publikacijow a z nowšeje literatury mnohostronski wobraz a přida wosobinske dožiwjenja.

„Video Killed the Radio Star“, fifoleše britiske duwo The Buggles w lěće 1979 a zahaji z tym dobu hudźbneho widejoweho klipa. Zynki a wobrazy ze sobu zwjazać, bě drje hižo do toho z wašnjom – wobmjezujemy-li so na europske stawizny, saha tale tradicija wróćo hač do antik­skeje Grjekskeje –, ale ze spočatkom 1980tych lět nastupichu poněčim dźeń a wjac spartowych telewizijnych sćelakow, posrědkowace raz mjenje, raz bóle radźene krótkofilmčki na wobrazowki po wšěm swěće. Cyle tak, kaž tule dobu zahajacy mjenowany spěw wěšćeše, wšak přiwšěm přišło njeje – tež dźensa hišće słyšimy zwjetša jenož krótki čas relewantne štučki na njeličomnych rozhłosowych žołmach; a sćelaki, kaž MTV, VH1 abo VIVA, su mjeztym (zaso) nišowe formaty, kotrež – jelizo docyła hišće eksi­stuja – wjetšinu programa ze wšěm móžnym wuhotuja, při čimž hudźbu skerje zlutniwje wobkedźbuja. Přiwšěm je wulka doba hudźbneje telewizije tomu přinošowała, zo sta so zwobraznjenje po­powych titulow ze swójskej wuměłskej formu.

Składnostnje lětušeho Dnja Hornjeje Łužicy su čłonojo zwjazka „Lusatia“ minjeny tydźeń swjedźenski tydźeń z wjace hač 50. zarjadowanjemi přewjedli. Jedyn z wjerškow bě zhromadny wulět k najrjeńšim městnam Łužicy. Jězba wjedźeše z pólskeho Radomierzyca přez Lubij do Budyšina (hlej wobraz). W Biskopicach wočakowaše jich wyši měšćanosta dr. Holm Große na wodźenje po měsće. Jězba měješe najrjeńšej hrodaj Łužicy w Radomierzycu a Ramnowje symbolisce zwjazać. Zwjazk „Lusatia“ ze 700 čłonami je syć hornjołužiskich domizniskich, přirodowych a stawizniskich towarstwow k spěchowanju hornjołužiskeje kultury a identity. Foto: SN/Hanka Šěnec