Mina Witkojc na słuchoknize
Folklorna lawina
Baršć (SN/bn). Mjeztym hižo 10. raz wuhotuje wokrjes Sprjewja-Nysa posledni kónc tydźenja junija Folklornu lawinu. Na třoch hrajnišćach w Lubnjowje, Bórkowach a Starej Darbni předstaji so wjace hač 300 akterow w dohromady štyrnaće wuměłskich cyłkach z jědnaće krajow. Najdlěši puć drje změja skupiny Kirakira Hikaru Arts z Japanskeje, Yong Ning Jin Tang z Chiny – tutej krajej so zdobom prěni raz na festiwalu wobdźělitej – a Les Folles Lambettes z Kanady. Nimo toho prezentuja so ansamble z Baskiskeje, Belgiskeje, Běłoruskeje, Českeje, Georgiskeje, Ruskeje, Šotiskeje a Turkowskeje. Bikulturnu a dwurěčnu Łužucu zastupować chcedźa Němsko-Serbski ansambl Choćebuz, dźěćacy a młodźinski ansambl Pfiffikus, tohorunja z delnjołužiskeje stolicy, kaž tež Serbski ludowy ansambl. Spěwarki a spěwarjo z Budyšina chcedźa zhromadnje z orchestrom a baletom we wobłuku zahajenja swjedźenja krótki folklorny program kołowokoło delnjoserbskeho nałožka łapanja kokota prezentować.
Histroriske pozadki powědančka Marje Kubašec
Budyšin (SN/bn). Najznaćiše powědančko Marje Kubašec „Row w serbskej holi“ je njedawno znowa w Ludowym nakładnistwje Domowina wušło. Kniha wopřijima originalny tekst kaž tež přełožkaj do němčiny a pólšćiny Lory Kowarjoweje resp. Aleksandera Widery. Nimo toho wobsahuje esej Trudle Malinkoweje, kotryž stawizniske pozadki jednanja wobswětluje. Wčera je něhdźe 30 zajimcow premjeru wudaća w Budyskej Smolerjec kniharni dožiwiło.
Anett Šołćic witaše přitomnych a pokaza jim dotalne edicije powědančka. Po tym přečita lektor noweho trojorěčneho wudaća Michał Nuk tekst Marje Kubašec, w kotrymž awtorka stawiznu pólskeho nućeneho dźěłaćerja za čas Druheje swětoweje wójny wopisuje.
Spóznawaja znowa bohatstwo Marxoweho myslenja
Jutře před 200 lětami, 5. meje 1818, narodźi so w Trieru Karl Marx, politiski žurnalist, duchowny inspirator a njesprócniwy organizator dźěłaćerskeho hibanja, kotrež so pozdźišo z jeho mjenom woznamjeni. Po Marxowej woli to njebě. Wozjewi dźě sam: „Wěm jeničce tole, zo žadyn Marxist njejsym.“
Po woli staršeju a přiwuznistwa so njeměješe, wuzwoliwši sej powołanje. Nic jurist, ale filozof być, za to so na swoje žiwjenje rozsudźi. Filozof pak noweho typa, kaž tole w znatej 11. tezy wo Feuerbachu postulowaše: „Filozofojo su swět jeno wšelako interpretowali, dźe pak wo to, jón změnić.“
Jeho prěnje wusahowace dźěło je hromadźe z přećelom na čas žiwjenja Friedrichom Engelsom 1847/1848 napisał. Wony „Manifest Komunistiskeje strony“ mějachu Serbja w lěće 1956 tež w swojej maćeršćinje w ruce. 1969 wuńdźe třeće, wot Pawoła Nowotneho do serbšćiny přełožene wudaće. Druhe bytostne dźěło Karla Marxa, zakónčeny prěni dźěl „Kapitala“, do wšěch spisownych rěčow přenjesene, serbsce njepředleži. Štó by sej zwěrił, tutu wobšěrnu knihu zeserbšćić?
Jurja Wingerapočesćili
Chrósćicy (CRM/SN). „Serbja su bohaći na wuznamnych wosobinach“, wobkrući farar Měrćin Deleńk wutoru wječor. Składnostnje stotych posmjertnin duchowneho, spisowaćela a redaktora Katolskeho Posoła Jurja Wingera bu jeho wobnowjeny narowny pomnik z rownišćom znowa poswjećeny.
Narodźiwši so 1872 do swójby žiwnosćerja, maturowaše wón po wopyće šule w domjacych Chrósćicach a preparandy w Budyšinje jako chowanc Serbskeho seminara w Praze na Małostronskim němskim gymnaziju. Potom studowaše teologiju. Jako młody duchowny wróći so do Serbow a běše sydom lět kapłan w Radworju. Na to skutkowaše dale w Lubiju. Jako dobry znajer pólšćiny a čěšćiny staraše so tam tohorunja wo wukrajnych dźěłaćerjow. Hakle 45lětny zemrě 27. februara 1918 we Łusku pola Lubija. Na swójske přeće bu w Chrósćicach pódla swojeju staršeju pochowany.
Hornja Łužica do dweju wokrjesow dźělena
Lětstotki přisłušeše Hornja Łužica čěskemu kralestwu, něhdźe sto lět pak tež braniborskemu markhrabinstwu. Lěta 1231 wuda so sotra Beatrix čěskeho krala Otokářa II. na markhrabju Otta III., kiž zhromadnje z bratrom Johannom I. z rodu Askaněrow nad Braniborskej knježeše. Dokelž njemóžeše čěski kral swojej sotře wěno wupłaćíć, přirjadowa so hač do lěta 1253 Hornja Łužica Braniborskej. W kraju knježeše tehdy pokoj, hospodarstwo bujnje rozrostowaše a města so wobohaćachu. Otto III. a Johann I. wobzamknyštaj, zo ma so po jeju smjerći Hornja Łužica mjez jeju synami rozdźělić.
W dnja 1. meje 1268 w Plauenje wustajenym wopismje so dźělenje do wokrjesow Budyšin (Budissin) a Zhorjelc postaji. Hranica mjez wokrjesomaj bě rěka Lubata wot jeje žórła hač tam, hdźež so wona do Sprjewje wuliwa. Wottam wjedźeše hranica runu smuhu, trochu zapadnje nětčišeje dalnodróhi 156, dale hač do Mužakowa nad Nysu. Před Mužakowom bě cyrkwinska wjes Jabłońc jako hranica naspomnjena. Kaž Wojerecy a Njeswačidło bu Jabłońc w dźělenskim wopismje prěni króć naspomnjeny.
Prapremjera na hudźbnym lěću
Budyšin (SN/bn). We wobłuku lětušeho „Łužiskeho hudźbneho lěća“ poskića město Budyšin jako wuhotowar wot 20. julija do 5. awgusta 15 zarjadowanjow na dźewjeć hrajnišćach regiona. Předpředań zastupnych lisćikow započnje so jutře. Zajimcy dóstanu tikety mjez druhim w kulturnym běrowje, zetkanišću Sakskich Nowin a w ekumeniskej tachantskej knihowni w Budyšinje, w turistiskej a měšćanskej informaciji w Zhorjelcu kaž tež direktnje we wobdźělacych so etablissementach. Runja mnohim tudyšim zarjadowanjam wotměje so 2018 tež hudźbne lěćo pod hesłom „1 000 lět Budyski měr“.
Wopomjatny kamjeń pola Łomska wotkryli
Łomsk (SN/JaW). Wot soboty dopomina w lěsu pola Łomska wopomnjenski kamjeń na njeskutk, kotryž bě so runje tam před 76 lětami stał. Na iniciatiwu Njeswačanskeho Towarstwa přećelow kultury a domizny, Njeswačanskeje ewangelskeje wosady a gmejny su dali kamjeń za pólskeho dźěłaćerja Stanisława Błażejczuka zhotowić, kotryž tam z trojorěčnej nutrnosću wotkrychu. „Wosebity nastork, kamjeń postajić, je dała Trudla Malinkowa, kotraž je so ze stawiznu nadrobnje rozestajała a wo tym tež trojorěčnu knihu wudała“, rjekny jedyn z iniciatorow Handrij Wirth našemu wječornikej. Pomnik spěchowała je tohorunja Załožba za serbski lud.
Čitajće w nowym rozhledźe (27.04.18)
Zašły měsac wopisowaše Lubina Malinkowa wuznam Ochranowskeje bratrowskeje wosady za Serbow. W mejskim Rozhledźe zhoniće wjace wo konkretnych wuskutkach jeje skutkowanja za Serbow. Někotre wažne hesła, kotrež Malinkowa ze zajimawymi přikładami podkładuje, rady hižo přeradźu: moralizacija, mobilizacija, literalizacija a pluralizacija.
Pod hesłom „Čim wjace, ćim lěpje“ drje wobkowachu w srjedźowěku cyrkwine durje ze železnymi ornamentami. Kotru funkciju mějachu a hač su dokřesćanskeho pochada, na to da so zdźěla jenož tukać. Alfred Roggan wopisuje wjacore cyrkwine durje z kowanymi elementami wokoło Choćebuza.
Błótowska nóc powěsćow z pisanym předprogramom
Bórkowy/Budyšin (SN/bn). Na swjatkownym kónctydźenju prezentuje Serbski ludowy ansambl k mjeztym hižo štwórtemu razej program we wobłuku 11. Błótowskeje nocy powěsćow w Bórkowach. W lětušej inscenaciji pod titulom „Kwas“ nawjazuja ansamblowcy na podawk Budyskeho měra před 1000 lětami. Dramaturgowka SLA Jěwa-Marja Čornakec je znowa napjatu stawiznu dokoławokoło Błótowskich powěsćowych postawow spisała. Dr. Fabian Kaulfürst ze Serbskeho instituta je tekst do delnjoserbšćiny přełožił. Prěni raz wjedźe rodźeny Erfurćan Urs Schleiff režiju. Hudźbu za spektakl pod hołym njebjom komponowachu chórowy nawoda SLA Andreas Pabst, docent Regensburgskeje Wysokeje šule za cyrkwinsku hudźbu a hudźbnu pedagogiku Enjott Schneider a Budyšanka Liana Bertók. Kaž hižo w minjenych lětach hraja tež lětsa zaso dźiwadźelnicy Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła jako hosćo sobu. Nimo Jurja Šimana stej to elewce činohrajneho studija Katka Pöpelec a Katka Krygarjec. Cyłkownje chcedźa inscenaciju trójce pokazać.
