Jutrowne wiki cyle swójbne
Dr. Herman Šleca
Wo knihach a kniharni (23.03.18)
Serbski institut je w swojim Małym rjedźe wudał „Kito Lorenc – Personalna bibliografija“. Zestajer Franc Šěn je 164 stron wopřijacy zešiwk do 16 wotrězkow rjadował a tež mjenowy register podał. Nowe je wuhotowanje mjeztym 28. zešiwka.
Najnowša zběrka Benedikta Dyrlich „Grüne Hasen dampfen ab – Geschichten“ je w Ludwigsburgskim nakładnistwje Pop wušła. Wosebje hnujaca je powědka „Drježdźany mojeje maćerje“.
Dieter Kalka je spisał roman „Sudička“. Serbska holca bu před wjace hač tysac lětami ze słowjanskeje wsy mjez Łobjom a Solawu rubjena a do Wolina zawlečena. Po oraklu tamnišeho wyšeho měšnika je Sudička ta wuzwolena, kotraž móže słowjanske kmjeny před zahubu wuchować. Přetož jenož wona ma za to trěbnu „jednotu“. W recensijach wopisuja roman jako wuběrny, pytacy za korjenjemi słowjanskich Serbow a jich stawiznow.
Staj dale na slědach Jana Awgusta Měrćinka
Budyšin (CS/SN). We wobłuku Maćičneje akademije zbližištaj Mechtild a Wolfgang Opel minjeny štwórtk připosłucharjam w Budyskim „Wjelbiku“ z dwuhodźinskim přednoškom njewšědne žiwjenje polarneho slědźerja Jana Awgusta Měrćinka. Lěta 1817 w Hrodźišću rodźeny nałožowaše swoju maćeršćinu serbšćinu, němčinu a čěšćinu, kotraž bě prěnja rěč jeho druheho nana. Při wukubłanju na šewca w Małym Wjelkowje zezna wón Ochranowske bratrowstwo. 1844 pósłachu jeho jako misionara do Labradora. Měrćink so z Inuitami spřećeli a nawuči jich čitać, pisać, ličić a wědu wo swěće. Ale tež wón tójšto wot Inuitach nawukny, mjez druhim jich rěč a kak z kajakom kaž tež psyčimi sanjemi wobchadźeć.
Salomon Bohuchwał Frencel
Pokład blisko Trjebina
Archeologojo w Sakskej prěni raz sydlišćo z bronzoweje doby wotkryli
Běła Woda (AK/SN). Blisko Trjebina bě hižo w lětach 1400 do 1000 do Chrystusa, potajkim w bronzowej dobje, sydlišćo. Tak rěka wuslědk archeologow, kotřiž su jenož někotre centimetry pod lěsom rozpřestrěwaceje so Wochožanskeje jamy slědźili. „Kompaktnosć, mnohotnosć a wulkosć wučinjeja jónkrótnosć namakanki. Prěni króć smy w Sakskej tajke zwisowace sydlišćo namakali.“ To rozkładźe nawoda referata Sewjerozapadna Sakska w krajnym zarjedźe za archeologiju dr. Wolfgang Ender minjenu sobotu blisko Wochožanskeje brunicoweje jamy, hdźež su wuslědki wurywankow zjawnosći předstajili. Dźakowano financnej podpěrje koncerna Łužiska energija a milinarnje (LEAG) bě slědźenje scyła hakle móžne. Zakład toho bě třilětne zrěčenje mjez LEAG a zarjadom z lěta 2017. Po nańdźenju chinskeje wěže z časa wjercha Pücklera w lěće 2014 je to nětko druhe wurjadne wotkryće před wuhlowej jamu.
Mišterske twórby mištersce zanjesene
Budyšin (SN/bn). Minjeny kónc tydźenja je Serbski ludowy ansambl znowa „Mišterske twórby chóroweje hudźby“ předstajił. We Wětošowskej němsko-serbskej dwójnej cyrkwi a na žurli Budyskeho Serbskeho muzeja – wobě hrajnišći běštej bohaće wopytanej – su spěwarjo pod nawodom Andreasa Pabsta swětowu literaturu wšelakich dobow předstajili. Program wopřiješe twórby z repertoira, kotrež běchu ansamblowcy hižo w rjedźe prezentowali runje tak kaž z wjacorych nowinkow. Wjerški koncerta w Budyšinje běchu dynamisce zanjeseny, wot Soyoung Kim na křidle přewodźany melodram „Struga“, kotryž bě Jan Bulank na tekst Kita Lorenca skomponował, nutrny, jenož wot muži interpretowany „Nócny spěw“ Josefa Gabriela Rheinbergera a wospjet „Credo“ z „Božeje mšě za dwójny chór“ Franka Martina.
Bernd Alois Zimmermann
Jedyn z najwuznamnišich komponistow druheje połojcy zašłeho lětstotka, Bernd Alois Zimmermann, by dźensa stoćiny swjećił. Narodźił bě so wón 1918 w sewjerorynsko-westfalskim Bliesheimje blisko Euskirchena swójbje železnicarja. Hromadźe z dalšimi wuznamnymi nowotarjemi na polu hudźby, kaž běchu to na přikład John Cage, Witold Lutosławski abo Isang Yun, słušeše Zimmermann do generacije komponistow, kotřiž běchu so wšitcy w dźesatych lětach minjeneho lětstotka narodźili a reprezentowachu zazběh noweje hudźby po 1945.
Po šulskim času studowaše Zimmermann wot lěta 1937 spočatnje pedagogiku w Bonnje a pokročowašse 1938 ze studijom mjez druhim hudźbneje wědomosće a kompozicije na Kölnskej uniwersiće resp. Wysokej šuli za hudźbu. 1940 dyrbješe do wójska, z kotrehož pak jeho chorosće dla 1942 pušćichu. 1947 wón potom swój wysokošulski studij skónči.
Wiki ze serbskej nuansu
Lipšćanske knižne wiki běchu wospjet wjele zajimcow přiwabili. Wustajeny poskitk wobsahowaše nimale wšitke wobłuki ćišćanych materialijow. Tež serbska Łužica bě prezentna.
Lipsk (jž/SN/bn). Lětuše Lipšćanske knižne wiki, kotrež so wčera zakónčichu, je wjace hač 271 000 ludźi wopytało. To je porno lońšemu rekordej něhdźe pjeć procentow mjenje. Hłowna přičina bě drje kónc tydźenja zadobywaca so zyma – sobotu bě zjawny wobchad nimale dospołnje zastajeny.
Ze serbskeho wida najwažnišej programowej dypkaj wikow běštej knižna premjera historiskeho romana „Sudička“, kotryž je w nakładnistwje Salomo wušoł – z njeho čitaše awtor Dieter Kalka njedźelu wujimki –, a čitanje Benedikta Dyrlicha. Tradicionelnje bě tež Ludowe nakładnistwo Domowina ze swójskim stejnišćom prezentne. Zajim na poskitku bě po słowach jednaćelki LND Marki Maćijoweje dosć dobry. Wosebje monografija Waltera Koschmala „Basnik – Kito Lorenc – wosrjedźa“ wukopa so jako wosebity magnet.
