„Superkokot“ tysac eurow hódny
Boji so wo swobodu měnjenja
Lipsk (dpa/SN). Spisowaćelka Nino Haratischwili (42) wobkedźbuje, zo swoboda měnjenja poněčim rozpaduje. „Nochcu zadwělować, a tola zadwěluju, dokelž napołožamy w našim demokratiskim swěće jednomu z najwjetšich wudobyćow, mjenujcy swobodźe měnjenja, cyle ćicho censuru“, rjekny Haratischwili w narěči wo połoženju demokratije, kotruž je wčera składnostnje róčnicy měrniweje rewolucije 1989 w Lipsku dźeržała.
Je to censura derje měnjeneho, politisce korektneho wašnja myslenja, kotraž hižo žane znapřećiwjenje njedopušći, rjekny w Georgiskej rodźena awtorka a dźiwadłowa režiserka. „Censurujemy rěč a censurujemy stawizny. Z dobrym wotpohladom spytamy zło wuzamknyć, jako bychmy stawizny tak porjeńšić móhli.“
Wšitcy „skakotaja kaž na palcach wokoło problema, bojo so, zo móhł něchtó zranjeny być. Wšo to stawa so wězo z najlěpšim wotpohladom. Ale njeje na kóncu wšojedne, što je censuru motiwowało? Hač je awtokrat něšto zakazał abo liberalna towaršnosć – njeje wuslědk na kóncu samsny?“ Wona so nadźija, zo ludźo tole spóznawaja.
To a tamne (10.10.25)
„Epidemija wocuzbnjenja“: Britiska princesna Kate (43) je před wliwom smartphonow a druhich nastrojow na poćahi w swójbach a mjez přećelemi warnowała. „Digitalne nastroje lubja, zo nas zwjazuja. Častodosć pak wuskutkuja runje to nawopačne“, rozpomina Kate w přinošku zhromadnje z profesorom Robertom Waldingerom, direktorom uniwersity Harvard za wuwiće dorosćenych. Při wšěch lěpšinach noweje techniki dyrbjało so spóznać, zo hraje „w epidemiji wocuzbnjenja kompleksnu a zahubnu rólu“, Kate piše.
Na wšěch 600 000 ilegalnych cigaretow su cłownicy we wačokach mandźelskeju na Mnichowskim lětanišću našli. Wobaj chcyštaj lětanišćo přez zeleny wuchod za bjezcłowne wěcy wopušćić, jako cłownicy jeju na kontrolu prošachu. Cłowna škoda wučinja něhdźe 100 000 eurow.
Załožba: Bórze nowe směrnicy za spěchowanje
Drježdźany/Budyšin (SN/mb). Tuchwilu pruwuje Załožba za serbski lud 98 próstwow wo spěchowanje za prěnje połlěto resp. cyłe lěto 2026. To je šěsć próstwow wjac, hač bě za lětuše prěnje połlěto resp. cyłe lěto dóšło. Pjenježny wobjim zapodatych próstwow je z 1 769 248,07 eurami wo něhdźe 315 000 eurow niši hač 2025. Nawodnica teama za spěchowanje w załožbje Nicole Zimmermannec, kotraž je ličby wozjewiła, so wjeseli: „Nimo kóždolětnych próstwow wo spěchowanje wuměłskeho nawoda a probowych lěhwow chórow, rejowanskich skupinow, ansamblow a dźiwadłowych skupinow mamy lětsa tež tójšto nowych projektow, wosebje na polu předstajaceho wuměłstwa. Za wobłuk nowe medije předleža mjeztym tři próstwy wo spěchowanje z cyłkownym wobjimom 470 000 eurow.“ Fachowa přirada budźe na swojim posedźenju 10. nowembra wo spěchowanju wuradźować.
Wupuć z krizy namakany
Paris (dpa/SN). Wotstupjeny francoski ministerski prezident Sébastian Lecornu je sej po wuradźowanjach z politiskimi stronami wěsty, zo je wupuć z krizy našoł. Tole je Lecornu po zetkanju z prezidentom Emmanuelom Macronom w telewiziji zdźělił. Tak je hrožace rozpušćenje parlamenta najprjedy raz z blida. Macron móže tuž w běhu 48 hodźin noweho premiera powołać. Z kotreho politiskeho lěhwa nowy ministerski prezident pochadźa, njeje znate.
Lěkarjo zamołwići abo nic?
Karlsruhe (dpa/SN). Zwjazkowe sudnistwo w Karlsruhe je so dźensa z prašenjom zaběrało, hač su lěkarjo za móžne strowotniske škody pacientow po šćěpjenju ze srědkom přećiwo koronawirusej zamołwići. Muž bě swoju lěkarku wobskoržił, dokelž běchu fachowcy po šćěpjenju pola njeho schorjenje wutroby zwěsćili. Muž žada sej wotškódnjenje we wysokosći 800 000 eurow. Sudnistwa su tute žadanje dotal wotpokazali.
Čakaja z pomocnymi srědkami
Koalicija reformy wobzamknyła
Berlin (dpa/SN). Koalicija CDU/CSU a SPD je so po informacijach zwjazkoweho kanclera Friedricha Merza (CDU) na cyłu sep wobšěrnych reformow dojednała. Po hodźiny trajacych wuradźowanjach su so po informacijach Merza na reformu wobydlerskeho pjenjeza dorozumili. Po tym ma tak mjenowane zakładne zawěsćenje wobydlerski pjenjez narunać.
Tak mjenowanu aktiwnu rentu, z kotrejž móža ludźo w rentnarskej starobje 2 000 eurow wob měsac bjez dawkow přizasłužić, chcedźa po informacijach Merza hižo přichodny tydźeń w kabineće wobzamknyć. Předewzaće chcedźa tak zrjadować, zo móža ludźo nowe móžnosće hižo wot 1. januara 2026 wužiwać.
Dojednali su so tež na nowe pjenježne powabki, zo bychu ludźo zaso wjace elektroawtow kupowali. Spěchowanski program měri so wosebje na domjacnosće ze snadnymi dochodami.
Porno tomu njejsu so dojednać móhli, kak wobchadźeć z planowanym zakazom bencinowych a dieselowych awtow: Unija chce zakaz zběhnyć, SPD pak nic.
Prěnje dojednanje wo Gazy
Prezident USA Donald Trump rozprawja wo přełamku w rozmołwach
Tel Aviv/Gaza/Wshington (dpa/SN). W prócowanjach wo skónčenje Gazaskeje wójny stej so Israel a islamistiska Hamas w indirektnych jednanjach na prěnje wažne dypki dojednałoj. Po tym Hamas wšitkich zastajencow pušći, Israel pak swoje wojerske jednotki na dojednanu liniju wróćo sćehnje. Tole je prezident USA Donald Trump na swojej internetnej platformje zdźělił. USA běchu w jednanjach jako posrědnicy wustupowali.
Hamas je dojednanje mjeztym potwjerdźiła. Wona wuraznje na to pokaza, zo předwidźi dojednanje nimo skónčenja wojowanjow tež hnydomne zastaranje ciwilneje ludnosće w Gazaskim pasmje.
Z tym je so dwě lěće po zahajenju Gazaskeje wójny přełamk poradźił. Posrědnicy běchu w egyptowskim Sharm el Sheichu wo nadrobnosćach wuradźowali. Trump so nětko z myslu nosy, kónc tydźenja Israel wopytać. Israelski ministerski prezident Benjamin Netanjahu je jeho přeprosył, před parlamentom Knesset porěčeć.
Lěpšina małosće
We Łužicy ćahnu wšitcy za jedyn postronk, zo bychmy w našich komunach rjanu tradiciju adwentnych wikow zachowali – tež, hdyž situacija zjawneje wěstoty tuchwilu runjewon stabilna njeje. To je facit rozmołwow, kotrejž sym ze zamołwitymaj za organizaciju wikow we Wojerecach a w Połčnicy wjedł. Wobaj wuzběhnyštaj dobre zhromadne dźěło ze zamołwitymi w měšćanskim zarjedźe a pola policije. Wšitcy zhromadnje zaručeja, zo su wudawki za wěstotu nadal stabilne a zo so wikowarjo a hosćo přidatnje financielnje njepoćežuja. We wulkoměsće kaž w Drježdźanach je to wočiwidnje hinak. Zarjadowarjo wikow tam wysokich přidatnych wudawkow za škit před terorom dla skorža a sej skutkownu podpěru města žadaja. Tamniša policija samo wo tym rozmysluje, wulke wiki pomjeńšić. Přitulne małe wiki do hód wšak móžemy hosćom pola nas we Łužicy poskićeć. Snano sej prosće do Połčnicy abo do Wojerec dojědu.
Milan Pawlik
Časowi swědkojo hosći napominali
Dźeń a wjace ludźi z Ukrainy
Drježdźany (dpa/SN). Do Sakskeje přichadźa dźeń a wjace za škitom pytacych ludźi z Ukrainy. W septembru je 1 253 Ukrainjanow do swobodneho stata přišło, telko kaž po awgusće 2022 nic wjace, piše nowina Freie Presse, powołujo so na ličby krajneje direkcije. „W běhu jenož dweju tydźenjow su so tež w Sakskej ličby sem přichadźacych ludźi w domach prěnjotneje registracije wšědnje podwojili. Zdźěla zliča štyri króć telko ludźi“, rěčnica krajneje direkcije nowinarjam zdźěli.
Hłowna přičina stupacych ličbow su nowe ukrainske zakonje, kotrež młodym mužam mjez 18 a 22 lětam zmóžnjeja, swoju domiznu wopušćić. Po oficialnych informacijach je tutoho rjadowanja dla dotal 2 700 ludźi do Sakskeje přišło. Woprawdźita ličba nowych z Ukrainy přichadźacych je drje wo wjele wyša, dokelž so mnozy za škitom pytacy direktnje we wokrjesach a bjezwokrjesnych městach přizjewja, hdźež jich přiwuzni hižo bydla. Tohodla so woni w statistice njejewja. Dalša přičina su nowe rjadowanja w Pólskej: Tam su Ukrainjanam, kotřiž njedźěłaja, dźěćacy pjenjez šmórnyli. Mnozy z nich přichadźeja nětko do Němskeje.
