To a tamne (07.10.25)
Zaměnjenej ćěšenkaj staj swojeju woprawdźiteju staršeju namakałoj – po nimale 35 lětach. Mjeztym dorosćenej žonje stej so zeznałoj a rodźićelow zetkałoj. Holčce stej so 1990 w chorowni w awstriskim Grazu dočasnje narodźiłoj a dyrbještej najprjedy raz w tepjenym kašćiku přebywać. Tam su jej přistajeni chorownje zaměnili. Při darjenju kreje so pola jedneje z holcow wukopa, zo bydli pola wopačneju staršeju. Tamna žona zhoni samodruhosće dla wo zaměnjenju. Skónčnje stej so namakałoj a „čujetej so kaž sotře“.
Započatk měrniweje rewolucije w NDR před 36 lětami su w Plauenje wopominali. Tam běchu 7. oktobra składnostnje 40. róčnicy załoženja NDR prěnju protestnu demonstraciju přewjedli. Tehdy žadachu sej swobodne wólby, swobodu měnjenja a prawo na pućowanje. 9. oktobra 1989 bě rozsudna masowa demonstraciji w Lipsku.
Čłowjek w srjedźišću
Bonn (B/SN). Claudius Kroker je nowinski rěčnik, awtor narěčow wusahowacych agenturow a prědowanjow. Po studiju prawa, politiskich a dźiwadłowych wědomosćow je wón přeswědčeny, zo „ma prědowanje krótke a jadriwe być, čłowjeka wobohaćić a nima jeho z moraliskim pokazowakom powučować. Nic cyrkej, ale čłowjek ma w srjedźišću stać, a prědar ma awtentisce wustupować.“
Ekumena w Sakskej
Drježdźany (B/SN). Wuchadźejo z aktualnych debatow přihotuje so ewangelsko-lutherska krajna cyrkej hromadźe z katolskimi wěriwymi na ekumenisku měrowu dekadu wot 9. do 19. nowembra. Lětsa steji měrowa dekada pod hesłom „Pój měr budźić“. Ewangelski krajny biskop Tobias Bilz a katolski biskop Heinrich Timmerevers so běžnje wo zhromadnym wustupowanju we wobłuku cyrkwjow a na politiskej runinje wuměnjataj.
Klimowa sprawnosć
Budyska skupina so wobdźěliła
Premier žno zaso wotstupił
Paris (dpa/SN). Francoski ministerski prezident Sébastien Lecornu je wotstupił, jenož hodźiny po tym, zo je swoje nowe knježerstwo předstajił. Prezident Emmanuel Macron je demisiju přiwzał. Do toho běchu wjacore opoziciske strony hrozyli, knježerstwo powalić. Tež w rjadach knježerstwa jewješe so přiběrajcy kritika. Knježerstwo nima w parlamenće žanu wjetšinu. Lecornu je pjaty premier po nowym wuzwolenju Emmanuela Macrona za statneho prezidenta 2022.
Söder za zakonje trutow dla
Mnichow (dpa/SN). Bayerski ministerski prezident Markus Söder (CSU) žada sej spěšnje prawniske rjadowanje k wotwobaranju trutow. Zakonske wuměnjenja k zwěsćenju a wotwobaranju trutow měli so masiwnje zesylnić, rjekny Söder w sćelaku ARD. Za to měli so wobstejace zakonje změnić. Minjene lěta njeje so w Němskej w tymle nastupanju ničo stało. „Połoženje pak je wo wjele chutniše hač před lětomaj.“ Podawki z trutami so w Němskej a w Europje minjeny čas kopja.
Trump sćele wojakow
Z wołami a konjemi su pomocnicy minjeny kónc tydźenja na tibetskim ...
Wadephul połny nadźije za Gazu
Kairo/Tel Aviv (dpa/SN). Zastupnicy Israela a islamistiskeje Hamas su dźensa w Egyptowskej rozmołwy wo přesadźenju měroweho plana prezidenta USA Donalda Trumpa nastupajo Gazaske pasmo zahajili. Při tym dźěše najprjedy raz wo hnydomne pušćenje zbywacych 48 zastajencow a wo pušćenje sta Palestinjanow z israelskich jastwow. Nimo toho rěčachu wo wotbrónjenju Hamas a wo cofnjenju israelskich wojakow z Gazaskeho pasma.
Wonkowny minister Johann Wadephul (CDU) rjekny dźensa rano w sćelaku ARD: „To móže přewrót być. Njeńdźe jenož wo kónc wojowanjow, ale wo móžne politiske rozrisanje.“ Prezident Trump namołwješe, so do spěcha měć, a hrožeše: „Hewak hrozy nowe přeliwanje kreje.“
Merz: Dobrowólnosć njedosaha
Berlin (dpa/SN). Unija wukonja dale ćišć nastupajo wožiwjenje lěta 2011 zběhnjeneje woborneje winowatosće. Nawodaj CDU a CSU, zwjazkowy kancler Friedrich Merz a Markus Söder, wčera rozjasništaj, zo dobrowólnosć njedosaha, wjace wojakow za zwjazkowu woboru zdobyć. Porno tomu generalny sekretar SPD Tim Klüssendorf na tuchwilnym systemje dobrowólnosće wobstawa. Poprawom chcychu přichodny štwórtk w zwjazkowym sejmje wo naćisku zakonja prěni króć wuradźować. Debatu pak su přestorčili.
Zakoń předwidźi rozšěrjenje zwjazkoweje wobry wo 80 000 aktiwnych wojakow. NATO ma něhdźe 260 000 němskich wojakow za trěbnych, zo móhł so kraj ruskemu nadpadej wobarać. Naćisk zakonja, kiž je zakitowanski minister Boris Pistorius (SPD) zdźěłał, złožuje so najprjedy raz na dobrowólnosć.
Friedrich Merz wčera k tomu w sćelaku ARD rjekny: „Sym za dobrowólnosć, kaž smy to dojednali. Tukam pak na to, zo to njedosaha.“ Markus Söder rjekny: „Bjez woborneje winowatosće njepóńdźe.“
Zacpěty so nawróćił
Wólbne zadźerženje ludźi susodneho kraja komentować, je stajnje łoskoćiwa wěc. Zo pak su so Češa wčera z wjetšinu za Andreja Babiša a z nim za politikarja rozsudźili, kotrehož su před štyrjomi lětami hižo raz wotwolili, je přiwšěm přičina rozmyslowanja. Wočiwidnje njejsu ludźo z politiku knježerstwa ministerskeho prezidenta Petra Fiale spokojom byli.
Dopominam so derje na skandale wokoło woneho „Baćonjaceho hnězda“, wólnočasneho objekta, do kotrehož bě Babiš jako předewzaćel splećeny. Stajnje bě čas jeho zastojnstwa wot wumjetowanjow přewodźany, zo zwjazuje miliardar politiku kraja ze swójskimi hospodarskimi zajimami. Na kóncu dóńdźe samo k hoberskim demonstracijam přećiwo njemu.
Najebać to je Babiš wróćo na politiskej runinje. W Brüsselu změja z kritiskim politikarjom činić a w Berlinje drje dokładnje wobkedźbuja, kak so Čěska wuwije. Njespokojnosć z knježerstwom je tež w Němskeje jara wulka ... Marko Wjeńka
E-awta dale bjez dawka
Berlin (dpa/SN). Zwjazkowe knježerstwo dotalne rjadowanje hač do lěta 2035 podlěši, po kotrymž su elektriske awta wot dawka na jězdźidła wuswobodźene. Zwjazkowy minister za financy Lars Klingbeil (SPD) powěsćerni dpa rjekny: „Zo bychmy přichodne lěta hišće wjace elektriskich awtow na dróhi přinjesli, dyrbimy nětko prawe dawkowe powabki poskićić. Tohodla e-awta tež přichodnje wot dawkow wuswobodźimy.“
Po dotalnym stawje bychu sej za e-awta wot 1. januara 2026 tohorunja dawki žadali, dokelž dotalne rjadowanje wuběži. Klingbeilej je rjadowanje tež zakład diskusije na awtomobilowym dialogu, na kotryž prosy zwjazkowy kancler Friedrich Merz (CDU) přichodny štwórtk.
Berlinska policija přihotowana
Berlin (dpa/SN). Dnja 7. oktobra 2023 běchu terorisća palestinskeje organizacije Hamas a dalše islamistiske skupiny Israel nadpadnyli a něhdźe 1 200 ludźi morili a wjace hač 250 jako zastajencow zawlekli. Wot tutoho dnja wjedźe israelske wójsko w pasmje Gaza wójnu z cilom, organizaciju Hamas zničić a zastajencow wuswobodźić. Po informacijach palestinskeho strowotniskeho zarjada je wot spočatka wójny dohromady 66 000 Palestinjanow swoje žiwjenje zhubiło.
Berlinska policija wočakuje na jutřišej dwulětnej róčnicy masakra tójšto politiskich akcijow w měsće a chce napjateje wěstotneje situacije dla wjace hač 1 000 přidatnych zastojnikow mobilizować. To zdźěli policajska prezidentka Barbara Slowik Meisel w rozmołwje z nowinu Tagesspiegel. Škit židowskich a israelskich zarjadnišćow a spěšne postupowanje přećiwo njeskutkam změje za zastojnikow policije prioritu, wona podšmórny.
Mjez druhim je jutře wječor antiisraelska demonstracija pod hesłom „Hač k dospołnemu wuswobodźenju“ na Alexandrowym naměsće přizjewjena.
