„Koło časa“ so wot soboty w Chróstawje wjerći
W Serbach derje znaty Jürgen Spottke je wosebitu wuměłsku twórbu w běhu zašłeju lět zhotowił
Serbski filmowc Reiner Nagel je so w mnohich krajach swěta rozhladował a zajimawostki z kameru zapopadnył. Dźensa wón praji, zo namaka tute doma, před chěžinymi durjemi. Milenka Rječcyna je so z mějićelom filmoweho předewzaća ostwärts-film rozmołwjała.
Młodym ludźom prajimy, zo maja do swěta hić, nazhonjenja zběrać a so potom nawróćić. Kak Wy to widźiće?
Znowa čitała ... „Poeziju małej komorki“
W serbskej literaturje chowaja so mnohe drohoćinki, na kotrež je trjeba znowa skedźbnić, zo njebychu so pozabyli.
Wotpowědne impulsy chce awtorka
serbskim čitarkam a čitarjam z rjadom „Znowa čitała“ dawać.
Kelko serbskeho je w stawiznach města?
Dr. Friedrich Pollack je za serbskimi slědami w Kamjencu pytał
W kulturelnym wopomnjeću Serbow hraje Kamjenc – přirunujo z druhimi městami – skerje snadnu a njerědko dwojotnu rólu. Byšće Wy móhła abo móhł na přikład pjeć podawkow a wosobinow ze serbskich stawiznow mjenować, kotrež a kotřiž su z Kamjencom zwjazane resp. zwjazani? Ně? Njewadźi! Tež nawopak hinak njewupada. W historiskim wědomju města a jeje wobydlerjow serbskosć tohorunja lědma rólu hraje. Lessing, Boršć, stare město a Pastwina hora, haj – ale Serbja? Dyrbimy so tuž dokładnišo rozhladować, zo bychmy na serbske slědy w Kamjencu storčili.
Dźewjeć stwow w Radworskej Meji
W Radworju je Kathleen Wawrikowa, mějićelka hosćenca Meja, z pomocu srědkow LEADER-programa něhdyšu pensiju zaso wožiwiła. Za naprawu dósta w lěće 2019 50procentowske spěchowanje z cyłkownej sumu 200 000 eurow schwalene, twarske dźěła zahajichu w lěće 2020.
Mjez druhim su łubju přitwara na zadnim dworje wutwarili a jeho wonkownu fasadu ponowili, dotalnu kuchnju přepołožili a dźewjeć dwułožowych stwow z dušu a nuznikom zarjadowali. 2024 móžachu prěnich hosći w pensiji witać. „Z projektom smy zdobom dwě nowej dźěłowej městnje stworili – to běše jedne z wuměnjenjow za schwalenje srědkow“, powěda Kathleen Wawrikowa. Nowej sobudźěłaćerce staratej so wo porjadk w pensiji a wo přihotowanje snědanje za hosći.
Z dotalnym 33procentowskim wućeženjom stwow je mějićelka spokojom. „Z tym ležimy we łužiskim přerězku.“ Přenocowanje za dwě wosobje w nowej stwě płaći 85 eurow na nóc.
Inowacija njetopyrjam „bjezbarjerny přistup“ zaručiła
Friedrich Hesse, nawoda Spěchowanskeho towarstwa Bartska cyrkej, je jara dźakowny. Dźakowny za skutkownu pomoc Towarstwa za spěchowanje Hornjołužiskeje hole a haty, kotrež je dohromady 200 000 eurow LEADER-srědkow za ponowjenje třěchi a fasady cyrkwje w Barće zmóžniła. Spočatk 18. lětstotka natwarjenu cyrkej, kotraž ewangelskej wosadźe „Lubijska woda“ přisłuša, su tak w běhu dweju lět ponowić móhli. Dźakowny je Friedrich Hesse tež inženjerskemu běrowej Bämsch z Hrodźiška, kotryž je twarske dźěła koordinował a přewodźał kaž tež najwažnišemu sponsorej projekta: Malešanskemu předewzaću Creaton. Wone je połojcu třěšnych cyhelow darmotnje dodawało.
Iniciatiwa nana dwěmaj generacijomaj na dobro
Europska podpěra za wjesne kónčiny
Wot lěta 2002 poradźuje Towarstwo za spěchowanje Hornjołužiskeje hole a hatow požadarjow wo srědki z programa LEADER
Štyri regionalni managerojo w Rakečanskim běrowje Towarstwa za spěchowanje Hornjołužiskeje hole a haty (OHTL) staraja so wo regionalne wuwiće a turizm w tak mjenowanym LEADER-regionje OHTL. Słowo LEADER je jendźelskorěčny akronym francoskeho wopisowanja za program naprawow Europskeje unije, z kotrymž so regionalne wuwiće we wjesnych kónčinach spěchuje. Předpisy a směrnicy za požadarjow wo srědki programa su kompleksne – Rakečanski team pak so wuznawa a poradźuje zajimcow, hač a kak so jich ideja zwoprawdźić hodźi. Nimo toho pruwuje zapodate projektne podłožki a poradźuje próstwarjow nastupajo móžnosće zwoprawdźenja. Towarstwo wobsteji wot lěta 2002. W spěchowanskej dobje 2014 do 2022 je wone 261 projektow z dohromady něhdźe 16,2 milionomaj eurow spěchowanja přewodźało. W tuchwilnej spěchowanskej dobje 2023 do 2027 je so dotal w LEADER-regionje OHTL 45 projektow z cyłkownej spěchowanskej přiražku 2,9 milionow eurow schwaliło.
Wosebite přeće, kotrež je dźensa hišće skutkowne
Beno Čóška wě tójšto wo zajimawych stawiznach Ralbic powědać
Kóždy, woprawdźe kóždy čłowjek, ma po jednym a tym samsnym puću kročić. Znajmjeńša štož jeho posledni přebytk nastupa. Přewšo jasnje wuwědomi so tele dopóznaće tym, kotřiž Ralbičanski kěrchow wopytaja. Wjetši dźěl rowow na pohrjebnišću debja drjewjane běłe křiže z pozłoćanym korpusom Jězusa Chrystusa. Wonkowny wobraz to, kotryž domjacych kaž tež cuzych wopytowarjow wobstajnje wobkuzłuje. Jedyn, kiž wo tym powědać wě, je Ralbičan Beno Čóška.
Njedaloko murje kěrchowa, při kotrejž su měšnicy-paterojo pochowani, tam Beno Čóška bydli. Nimale wšědnje je wón tu po puću, zo by rowy swojich bliskich přiwuznych wopytał. Na domskim Čóškec statoka, kotryž je sej burski raz wobchował, je pod swislemi postawa Jězusoweje wutroby zaměstnjena. W lěće 1948, w měrcu – runje, jako běše Beno k swojemu prěnjemu swjatemu woprawjenju šoł – nawróći so nan Pawoł Čóška z wójnskeje jatby. Bórze po tym započachu sej Čóškecy na kromje wsy za kěrchowom nowy třistronski statok twarić. Tam 84lětny ze swójbnymi dźensa hišće bydli.
Via Sorabica HoyWoj – 1925
Prěnja domizniska kniha Wojerowskeho wokrjesa před 100 lětami wušła
We Łuću steješe něhdy raz drjewjana cyrkej.W přiłoze k čisłu 87 Serbskich Nowin z 15. haperleje 1925 bě artikl M. Nawki pod titulom „Heimatbuch des Kreises Hoyerswerda“ wozjewjeny. Jeho recensija ze serbskeho wida započa so z wuprajenjom: „Kniha, rjenje wuhotowana, ma na 381 stronach 34 nastawkow a zapis wsow a městow, kotrychž je dohromady 93.“ Kniha wuńdźe w času, w kotrymž postupowaše industrializacija Wojerowskeho wokrjesa, wosebje tež w zwisku z wudobywanjom brunicy. Do toho nimale cyle serbski wokrjes „je w 20. lětstotku chětro poněmčeny“, Nawka wuzběhny. „Tola ratarstwo je hišće serbske, hdźež njeje přemysłu zemju předało.“
Drohotna kniha z Budyšinka do Jendźelskeje
Budyšinska wosada wot sławneho Gutenberga ćišćany Stary zakoń před 150 lětami předała
Lěto 1873 bě za mału Budyšinsku wosadu wosebje ćežke. Wobstarny a hižo dlěši čas chorowaty farar Hauboldt poda so na wuměnk a kantor Bernhard přesydli so z małeje wsy do městačka Wósporka. Wosada bě wosyroćena. Noweho kantora drje poměrnje bórze dóstachu, z Bóšic pola Njeswačidła pochadźaceho wučerja Bjara, na noweho fararja pak dyrbjachu dlěje hač lěto čakać.
Njewšědna namakanka
W času dołheje wakancy nadeńdźe něchtó – snadź zastupowacy farar, snadź nowy kantor – w sakristiji Božeho domu staru knihu, kotraž bě tak njewšědna, zo powěsć wo njej bórze do zjawnosće dóńdźe. Nowiny Bautzener Nachrichten dnja 11. měrca 1874 wo njej rozprawjachu: „W cyrkwi w Budyšinku, natwarjenej w lěće 1603, chowa so rědki a derje zdźeržany předmjet z dawnych časow, mjenujcy dźěl (Stary testament) rukopisneje łaćonskeje biblije. Tasama je 40 cm wysoka a 30 cm šěroka a waži 8 5/8 kilogramow, je w najeksaktnišim ,cyrkwinsko-gotiskim pismje‘ napisana a jeno sćežka wot najlěpšeho ćišćaneho pisma rozeznawać.“
