Napohlad nawsy wosrjedź Worklec je so minjene lětdźesatki dospołnje změnił. Tak mjenowany srjedźny hat bu zasypany. Dźensa hižo ničo na to njedopomina, kak su so tam njeposrědnje před ródnym domom Jurja Brězana něhdy dźěći w lěću kupali a w zymje na smykačach za pukom honili.

Na kromje něhdyšeho hata postajichu srjedź zašłeho lětstotka baraku, kotraž jako konsumowa předawarnja dlěši čas zastaranju ludnosće z tekstilnymi tworami a za šulsku potrjebu słužeše. Po tym zo bu na městnje zasypaneho hata nowy, masiwny konsum – dźensa EDEKA – natwarjeny, wužiwachu młodostni rumnosć hač do přewróta jako swój domicil. Na kermuši mějachu tam stajnje čumpjele a karusel. Dźensa na samsnym městnje wšědnje awta parkuja. Bywša baraka je so zhubiła. Město toho wuhladaš tam nahladny twar.

Dubrjenčanske domske Nowotnikec a Rječkec swójby słuša nětko Čornochołmčanskemu towarstwu „Krabatowy młyn“

Gerat Rječka je zahority zahrodkar. Před jeho bydlenskim domom w Dubrjenku so wšitko zeleni. „Hdźež ma bórze trawnik wšitko porosć, steješe něhdy statok z bydlenskim domom, bróžnju a wobrosćenej chódbu“, powěda 63lětny inženjer za zahrodnistwo. „Wšitke tři twarjenja stejachu pod pomnikoškitom. Sym ně­hdyši bydlenski dom Dubrjenk čo. 7 a bróžnju dožiwjenskemu statokej Krabatowy młyn za wužiwanje přewostajił.“ Domske słužeše jako model za dźensniši Dom Jurja Brězana z turistiskej informaciju a rumnosćemi za narodnu drastu, čitanja kaž tež za dźěći a młodostnych. Dom bu w běhu dweju lět natwarjeny a lětsa 13. apryla, zeleny štwórtk wotewrjeny a zjawnosći k wužiwanju přepodaty. „Stołpy durjow, nadwjerno a kamjentne prohi při zachodomaj su originalne“, Gerat Rječka rozłožuje. „Drjewjane hrjady słužachu jako předłoha, njejsu pak do twara integrowane.“ Njeběchu so swój čas w suchim składowali a běchu tuž hižo chětro dodźeržane.

Rentnar a što potom – wuměnkarsku swobodu wužiwać abo wužadanje­ přiwzać (13)

Někotři njemóža so tohole časa dočakać, tamni zaso nochcedźa scyła na njón myslić – na zastup do renty. Kajke maja wuměnkarjo wjesela abo starosće, to ze seriju „Rentnar a što potom?“ bliže wobswětlamy.

Byrnjež Dobroščanka Ja­dwiga Gerberichowa mjeztym dlěje hač lětdźesatk na wuměnku była, ju zrědka wodnjo doma nańdźeš. To pak njezadźiwa, wšako so terminy w jeje protyčce kopja. Agilnosć a dźěłowe nastajenje wuměnkarki, kotraž je stajnje wjesołeje mysle, buštej sformowanej a skrućenej přez běžne wužadace nadawki w dźěłowym času.

Před 125 lětami je so w Južnej Africe, tehdy hišće britiskej kolonija, John Ronald Reuel Tolkien narodźił. Ze žanym druhim městom pak njeje žiwjenje awtora „Knjeza pjeršćenjow“ a „Hobita“ tak jara zwjazane kaž z jendźelskim Oxfordom.

Hač připad abo nic – hnydom jako prěnje napadnje mi na kromje hłowneho puća, wjeduceho do nutřkowneho města Oxforda, korčmička z mjenom „The Eagle and Child“. Wězo do njeje załožu. Nic, dokelž sym po dołhej jězbje lačny, ně, tu bě so J. R. R. Tolkien ze swojimi tohorunja pisacymi přećelemi zetkawał. Wosebje w 1940tych lětach sedźachu woni tule kóždu wutoru dopołdnja (!) při piwje, předčitachu sej swoje najnowše basnje a powědki a rěčachu wo nich. Literatura při dopołdnišim piwku? Snano by to tež Koło serbskich spisowaćelow wožiwiło ...

Korčmu jako tajku su drje mjeztym ponowili a powjetšili. Rumnosć, w kotrymž spisowaćeljo něhdy sydachu, pak njeje so hač do dźensnišeho wulce změniła. Zawěsće tež, dokelž wona dźeń a wjace turistow přiwabja, turistow kaž mje. Ale što sej tež chceš, z prózdnym brjuchom so derje njeběha, ani po tajkim rjanym měsće kaž Oxfordźe nic.