Zazběh z wulkimi ćežemi
Peter Čačko rozprawja z Bratislavy za Serbske Nowiny
Za start swojeho skutkowanja ma nowe słowakske knježerstwo premiera Igora Matoviča z hibanja Obyčajní l’udia a Nezávislé osobnosti (OL’aNO) njepřijomny čas – krizu koronawirusa dla. Byrnjež Słowakska w boju přećiwo smjertnej pandemiji dobre wuslědki měła, je přiwšěm dosć njemałych problemow, hłownje materielnych. Njedostatk škitnych srědkow – zawinowany wot mjeztym wotwoleneho knježerstwa strony Smer–sociálna demokracia wopačneje struktury statneje rezerwy dla – znjemóžnja adekwatny škit strowoty wobydlerjow kaž tež nawrótnikow z mnohich krajow do domizny. W statistice woporow pandemije pak móže Słowakska dotal dobre městno dźeržeć, a donětka – kolumnu spisach 24. apryla – je sej koronawirus w našim kraju 15 woporow žadał, z kotrychž zemrě dźewjeć w domje za socialne słužby w Pezinoku njedaloko Bratislavy. W najwšelakorišich socialnych zarjadnišćach přebywa pola nas wjac hač 41 000 wosobow, hłownje seniorojo wobeju splahow.
Dalše wolóženja
Praha (ČŽ/K/SN). Wot dźensnišeho su w Čěskej republice wšelke dalše wobchody z předawanskej płoninu hač do 2 500 kwadratnych metrow kaž tež mnohe posłužbowarnje zaso wotewrjene. Ludźo pak maja přiwšěm dale z wobmjezowanjemi ličić. W předawarnjach drasty na přikład njemóže kupc z hygieniskich přičin woblek, cholowy abo něšto druhe tekstilne na sebi wuspytać. W ćěłozwučowarnjach a fitnesowych centrumach njeje ludźom přewoblěkanje ani dušowanje dowolene. Zawrjene wostanu dale mnohe wobchody w kupnicowych srjedźišćach, hosćency, hotele, wšelke kosmetiske słužby a frizerske salony.
Wulce wolóženi su wot najnowšeho čěscy pomjezni dźěłowi dojězdźowarjo. Woni smědźa wotnětka zaso wšědnje do susodneho wukraja na dźěło a wróćo jězdźić. Při prěnim nawróće do Čěskeje wšak trjeba dojězdźowar negatiwny test, kiž njesmě starši hač štyri dny być. Naslědnje změje wón nowy test kóždej dwě njedźeli předpołožić.
AI Čěsku kritizuje
Praha (ČŽ/K/SN). Diskriminacije romaskeje ludnosće dla je Čěska znowa kritiku žnjała, hłownje nastupajo špatne bydlenske poměry mnohich přisłušnikow narodneje mjeńšiny a wobmjezowanych móžnosćow zdźěłowanja za nju. Na wotpowědne njedostatki w kraju pokazuje wliwna mjezynarodna organizacija Amnesty International (AI) w swojej lětnej rozprawje wo stawje čłowjeskich prawow w Europje.
Pólska čaka na lěk a na dešć
Knježerstwo wobstawa dale na prezidentskich wólbach 10. meje
Waršawa. Pólska je mjeztym 40 dnjow w narodnej karantenje. Powšitkowne hesło „Wostańće doma“ dale płaći, a ludźo so přewažnje na to dźerža. W zjawnosći trjebaja wšitcy škit za hubu a nós, runje tak kaž we wobchadnych srědkach, wobchodach a na zarjadach. Policija dodźerženje wukaza kontroluje. Mjeztym su zamołwići započeli prěnje naprawy zaso zběhnyć, z kotrymiž měješe so rozpřestrěću koronawirusa zadźěwać. Tak su parki, lěsy, kěrchowy kaž tež přibrjohi Baltiskeho morja zaso přistupne. Wěstotne naprawy pak tež tam płaća.
W Pólskej maja mjeztym 10 000 z koronawirusom natyknjenych, 1 740 ludźi je zaso wustrowjenych, 435 smjertnych woporow mějachu hač do wčerawšeho w chorownjach kraja. Doma zemrětych w statistice njewobkedźuja, dokelž jich na koronu scyła njepřepytuja.
Pytaja winika
Bratislava (dpa/SN). W Słowakskej pytaja za skućićelom, kiž je koronawirus do kraja přinjesł. Minjenu sobotu su policisća hladarnju starych w Bratislavje přepytowali, kompjutery a dokumenty sobu wzali. Do toho je sej šef knježerstwa Igor Matovič žadał, zo ma so wosoba pochłostać, kotraž bě wirus w starowni zawiniła. Najebać to, zo njeje žanych konkretnych pokazkow mjenował, ma wón sobudźěłaćerja za podhladneho, kiž je we wukraju był.
Słowakska je hač do minjeneje soboty 1 089 infekciskich padow přizjewiła, jědnaće ludźi je na schorjenje Covid-19 zemrěło. Dołho mjenowachu zamołwići ličbu dweju woporow a jeničce jednotliwe natyknjenja, štož drje na tym zaleži, zo w kraju jenož mało testow přewjeduja. Nimo toho liči Słowakska jenož tajkich jako na koronawirus wumrětych, hdyž žanu druhu přičinu smjerće nimaja.
Wólby wo dwě lěće přestorčić
Waršawa (dpa/SN). W zwadźe wo prezidentske wólby w Pólskej ma minister za strowotnistwo Łukasz Szumowski koronapandemije dla za najlěpše rozrisanje, wólby wo dwě lěće přestorčić. To je jeho najwažniše poručenje, rjekny Szumowski wčera zjawnoprawniskemu rozhłosowemu sćelakej Trójka.
W Pólskej maja so 10. meje wólby prezidenta wotměć. Opozicija sej žada, referendum wobšěrnych wobmjezowanjow zjawneho žiwjenje koronawirusa dla přestorčić. Narodnokonserwatiwne knježerstwo porno tomu dale na terminje wobstawa. Jeje kandidat Andrzej Duda we wšitkich naprašowanjach jasnje nawjeduje. Zo by termin wuchowało, bě knježerstwo wobzamknyło, wólby jako ryzy listowe přewjesć. Zwady dla je minjeny tydźeń samo zastupowacy ministerski prezident Jarosław Gowin wotstupił.
Změny w Čěskej
Praha (ČŽ/K/SN). Wot 20. apryla dochadźa tež w Čěskej k prěnim wolóženjam nastupajo naprawy, postajene w boju přećiwo koronawirusej. Na wobzamknjenje knježerstwa su wot wčerawšeho dźěłarnje rjemjeslnikow, awtobazary a awtosalony wotewrjene kaž tež burske wiki dowolene. Kabinet premiera Andreja Babiša (ANO) postupuje po wosebitym planje, a tón předwidźi poněčimne wotwěranje wobchodow kaž tež wolóženja wšelkich sferow žiwjenja w pjeć etapach wot 20. apryla hač do 8. junija.
Nimo mjenowanych kročelow su wot póndźele někotre dalše aktiwity móžne. Na přikład smědźa profesionelni sportowcy zaso wonka trenować, tež kwasy su z maksimalnje dźesać wosobami móžne, woboje z dodźerženjom specifiskich hygieniskich naprawow. Tydźeń pozdźišo plan kabineta předwidźi wotewrěć wobchody z předawanskej płoninu hač do 200 kwadratnych metrow.
Tež bohosłužby su – pod wuměnjenjom dodźerženja wotstawka – zaso dowolene, wot 20. apryla z maksimalnje 15 kemšerjemi, wot 11. meje z 30 a wot 25. meje z maksimalnje 50 ludźimi. Wot 15. meje chcedźa wjetše wobchody, awtošule a fitnesowe centery wotewrěć.
Opozicija: Wólby njemoralne
Pólske knježerstwo chcyło 30 milionow listowych podłožkow rozesłać dać
Waršawa. W susodnej Pólskej dyrbja ludźo wot wčerawšeho škitnu masku před nosom a hubu nosyć – a to faktisce wšudźe: W zjawnosći, we wobchodach, w bankach, běrowach a tež w zawodach. Dokelž njemóže knježerstwo garantować, zo móže sej kóždy Polak tajku masku wobstarać, su ludźo namołwjeni, so „starać“ a sej tajki škit sami zhotowić. Štóž to njemóže, dyrbi znajmjeńša šawl abo rubiško před nosom a hubu měć.
Zjawne žiwjenje w kraju je dale raznje wobmjezowane. Płaći kruty zakaz, dom wopušćić. Štóž so na přikład něhdźe na ławku sydnje, dyrbi z tym ličić, zo jeho policija wućěri a jemu pokutu napołoži.
Pomnik Konjewa „powalili“
Čěšćina z wjele nowymi wurazami
WOKABULAR čěšćiny so aktualneje situacije dla wobohaća. Koronakriza, korontena, koronač su na přikład nowe wurazy a reaguja na koronawirusowu pandemiju. Michaela Lišková, w Akademiji wědomosćow Čěskeje republiki za rěčne nowotwórby přisłušna, zwuraznja, zo eksistuje hižo něhdźe sto z koronawirusom zwisowacych wopřijećow. W institutnej databazy Neomat nových výrazů je zběraja a zajimcam internetnje spřistupnjeja.
