Přehladka lětsa na hrodźe
Peter Čačko rozprawja z Bratislavy za Serbske Nowiny
Skokšo, hač bě wočakować było, je specialne statne rěčnistwo po zamordowanju nowinarja Jána Kuciaka a jeho njewjesty Martiny wurjadnemu sudnistwu wobskóržbnu aktu zapodało. 93stronski spis winuje pozdatneho wobdźělenja na mordarstwje dla předewzaćela Mariana Kočnera jako hłowneho iniciatora a k tomu bywšeho policista Tomáša Szaba, ekswojaka Miroslava Marčeka a „posołku“ Alenu Zsuzsovu. Cyły naš kraj čaka nětko napjeće na zazběh procesa, jeho přeběh a hłownje na zasłužene pochłostanje złóstnikow.
ANO stabilne
Lawreatka česćena a hanjena
Reakcije Pólskeje na wuznamjenjenje Olgi Tokarczuk z Nobelowym mytom
Waršawa. Přewšo hordźi su wobydlerjo Pólskeje na wědomje brali, zo je jich spisowaćelka Olga Tokarczuk lětuše Literarne Nobelowe myto dóstała. Wšojedne, dokal lawreatka myta w kraju přińdźe, ludźo steja w dołhich rynkach před wulkimi žurlemi, zo bychu zastupny lisćik za zarjadowanje z počesćenej dóstali, sej jeje najnowšu knihu kupili a signować dali. Tajki nawal dožiwichu njedawno we Wrócławju, hdźež Tokarczuk nětko bydli. Dokelž městna na žurli filharmonije njedosahachu, běchu zamołwići před njej wulku widejosćěnu stajili, na kotrejž móžachu zajimcy zetkanje z čitarjemi sćěhować. Wrócławski wyši měšćanosta Jacek Stróżyk je spisowaćelce njedawno titul čestneje wobydlerki spožčił. Nimo toho móžeše kóždy, kiž wobsedźi někajku knihu Olgi Tokarczuk, ju cyły kónc tydźenja jako jězdźenku za wšitke zjawne wobchadne srědki metropole wužiwać.
Dowěrjeja wójsku
Moskwa (SŽ/K/SN). Ruscy ludźo dowěrjeja najbóle wójsku a najmjenje politiskim stronam. To wujewja wuslědk najnowšeho naprašowanja ruskeho analytiskeho Centruma Lewada, publikowany tež wot słowakskeje powěsćernje TASR. Na wobrónjene mocy kraja spušća so 63 procentow respondentow, štož je dźiwajo na staw lěta 2009 přirost wo nic mjenje hač 100 procentow. Politiskim stronam dowěrja porno tomu jeničce 16 procentow woprašanych, štož bywa dwójce mjenje hač před dźesać lětami.
Za wójskom slěduja nastupajo dowěru prezident a tajne słužby. Hłowje stata Wladimirej Putinej dowěrja 60 procentow wobydlerjow, tři procenty mjenje hač 2009, tajnym słužbam 48 procentow, z čimž su so wone wo 17 proc. polěpšili.
Přirost dowěry registruje Centrum Lewada tež w poćahach Rusow k policiji, statnemu rěčnistwu a sudnistwu. K policiji je dowěra w běhu dźesać lět ze 17 na 32 procentow zrostła, k statnemu rěčnistwu z 21 na 30 proc. a k sudnistwu z 21 na 28 proc. Nawopak je dowěra k cyrkwi w minjenym lětdźesatku spadnyła. Hdyž bě 2009 hišće 34 procentow respondentow cyrkwi wěriło, wučinja jich ličba tónkróć jenož hišće 26 procentow.
Dospołneje spokojnosće njeje
30. róčnica zwrěšćenja komunistiskich režimow w srjedźnej a wuchodnej Europje je amerisku agenturu Pew Research Center (PRC) k tomu pohnuła w 14 čłonskich statach Europskeje unije a k tomu w Ruskej, na Ukrainje a w USA wobhonjeć so za nahladami na wony dobu přewróćacy podawk. Prašała je so agentura PRC mjez druhim za měnjenjom nastupajo přechod na politiski system wjacorych stron, zawjedźenje swobodnych wikow, spokojnosć z EU a wuhlady do přichoda. Kwintesencu projekta zjimaja čěske medije do zwěsćenja, „wobydlerjo krajow něhdyšeho wuchodneho bloka njejsu z politiskim a hospodarskim stawom swojich statow dospołnje spokojom. Zo bu železny zawěšk wotstronjeny, pak jenož horstka wobžaruje.“
Wólbow dla přesłapjeny
Kaczyński ze swojej stronu PiS wjetšinu w pólskim senaće přisadźił
Waršawa. Pólske medije kaž tež politiske strony wuslědk wólbow parlamenta 13. oktobra přeco hišće wuhódnoćeja. Pola knježaceje narodnokonserwatiwneje strony Prawo a sprawnosć (PiS) je so spočatna euforija po wozjewjenju wuslědkow chětro spěšnje pominyła. Kaž nawoda PiS Jarosław Kaczyński zdźěla, je wón wólbneho wuslědka dla přesłapjeny. „To njeje tak być měło“, cituje jeho tydźenik Polityka.
Knježaca PiS bě cyłkownje wosom milionow hłosow dóstała, dwaj milionaj wjace hač při wólbach před štyrjomi lětami. Najebać to njeje ličbu zapósłancow w sejmje wo ani jedyn mandat rozšěrić móhła. Přičina stej dwě nowej politiskej stronje, kotrejž stej do sejma zaćahnyłoj: Lěwica z dwanaće procentami a prawicarska Konfederacija ze 6,4 proc. Mandaty w sejmje su tuž znowa rozdźělene.
Žně dobre byli
Praha (ČŽ/K/SN). Ze žitnych zahonow su čěscy ratarjo lětsa 7,638 milionow tonow zorna nažnjeli, štož je porno lońšemu 7,8 procentow wjace, wotpowěduje pak dźesaćlětnemu přerězkej. To je Čěski statistiski zarjad tele dny wozjewił. Wunoški pšeńcy su wo dźesać procentow šćedriwiše hač loni, wunoški ječmjenja wo 7,4 procenty, wunoški rožki wo dobrych 30 procentow. Tak mjenowaneje tritikale – to je měšeńca z rožki a pšeńcy – su 14 procentow wjace nažnjeli, kukuricy 20 procentow a maka samo 77 procentow, štož je jara špatnych wunoškow minjene lěto dla bjez dźiwa. Wowsa su trochu mjenje domchowali hač 2018. „Zawostał“ je jeničce rěpik – porno zašłemu lětu je jeho wunošk wo 17,4 procenty snadniši był.
Běrny hišće zběraja, při čimž trochuja statistikarjo wunošk na 604 000 tonow z něhdźe 25 000 hektarow, tak wulkeje plahowanskeje płoniny kaž loni. Cokoroweje rěpy nažněja čěscy ratarjo po trochowanju něhdźe 3,5 milionow tonow. To je šěsć procentow mjenje, ale ze zredukowaneje plahowanskeje płoniny. Wunošk hrocha je porno minjenemu lětu wo 4,6 procentow mjeńši, słónčnych róžow wo 38 procentow.
Juristiski deal
Kemšerjow ličili
Praha (ČŽ/K/SN). W susodnym kraju Čěskej je katolska cyrkej tydźenja ličiła, kelko ludźi w čěskich, morawskich a šleskich wosadach kemši chodźi. Tute ličenje je anonymne. Při zastupje do cyrkwje dósta kóždy přichadźacy wosebity naprašnik, na kotrymž je hač do kónca Božeje mšě wotpowědne rubriki wupjelnić měł. Dowupjelnjenje naprašnikow wobstara wosadny duchowny. Wuslědki ličenja maja biskopam a generalnym wikaram za lěpši přehlad wo situaciji w diecezach słužić a skića jim zdobom spóznaća wo strukturje kemšerjow, na přikład nastupajo starobu abo splah.
Ličenje wopytowarjow kemšow organizuje čěska katolska cyrkej prawidłownje kóžde pjeć lět. Wuslědk poslednjeho tajkeho ličenja w oktobru 2015 je wupokazał, zo bě wšo hromadźe 419 199 ludźi na njedźelnych Božich mšach było, z toho 136 955 w čěskich a 282 234 w morawskich wosadach. Dalšich 3 750 ludźi wobdźěleše so na grjeksko-katolskich Božich słužbach. Přerězna staroba kemšerjow wučinješe swój čas 47,32 lět.
Po ludličenju lěta 2011 běchu z tehdyšich 10,4 milionow wobydlerjow 10,3 procenty romsko-katolskej cyrkwi přisłušeli.
