Přiklesk pólskim prawicarjam
Namócnosće w Białystoku zbudźeja rozdźělne reakcije w susodnym kraju
Waršawa. Namócnosće na kromje demonstracije homoseksualnych, biseksualnych a transseksualnych minjenu sobotu w Białystoku su tež cyły tydźeń po podawkach hišće z wažnej temu w pólskich nowinach. Něhdźe 800 ludźi bě z chorhojemi w tučelowych barbach a transparentami po sewjerowuchodnym měsće z něhdźe 300 000 wobydlerjemi ćahnyło, zasadźejo so za runoprawosć splažnych mjeńšin a přećiwo dale trajacej diskriminaciji. Jim bě so nawšě 3 000 přewažnje prawicarskich přećiwnych demonstrantow do puća stajiło. Tući spytachu tučelowy pochod zadźeržeć a mjetachu kamjenje, bleše a zhniłe płody. Tež policistow, kotřiž mějachu demonstraciju škitać, woni nadběhowachu. Zastojnicy zasadźichu popjerowy spray a wjace hač 50 randalowacych zajachu. Podawk bě tež mjezynarodnje kedźbnosć zbudźił.
Staršim nošerjam „pokazać“ chcył
DONJESĆ na Sněžku brěmjo tak ćežke kaž móžno, wo to wubědźuje so w Čěskej kóžde lěto něchto z gildy nošerjow. Lětuše wubědźowanje doby 34lětny Štepan Domorád z Vrchlabi z nowym rekordom, donjeso na najwyšu čěsku horu ćežu 170 kilogramow. Dotalny rekord ze 165,5 kg je z lońšeho awgusta dźeržał Vladimír Hižnay. 191 cm wulki a 104 kg wažacy Domorád je dwaj kilometraj měrjacu trasu wot Šleskeho doma na wjeršk zmištrował za štyri hodźiny a 20 mjeńšin. Njesł je w specielnym krosnje – wone same wažeše 23,5 kg – pakćiki mineralneje wody w cyłkownej waze 146,5 kg. „Wulce mje zwjeseli, zo móžach swój wukon bjez pomocnych srědkow zdokonjeć – brjušnych pasow, wobwjazow kolen abo kijow“, Štepan Domorád rjekny. „Cyłkownje je so mi derje šło, něhdźe poł kilometra před cilom wšak je to započało woprawdźe smjerć ćežke być.“ K jeho skutkej su Domoráda tež nahlady někotrych staršich nošerjow motiwowali, zo młódši njejsu wurjadnym wukonam kmani, dokelž nimaja trěbneje wole, zahoritosće a wutrajnosće. Přikład za tele wubědźowanje bywa skutk Roberta Hofera, kiž bě 1944 na Sněžku za meteorologisku staciju donjesł železnu rołu, wažacu 160 kg.
Rekordny wunošk
Praha (ČŽ/K/SN). Wunošk čěskich awtotwornjow a dodawaćelskich firmow je loni wo 0,8 procentow přibył a rekordnu sumu 1 102 bilionow krónow docpěł. Wunošk finalnych producentow wučinješe 617,5 miliardow krónow, štoz je 0,6 procentow wjac hač 2017. Produkcija w cyłkownej hódnoće 459,9 miliardow krónow je šła na eksport. Tole je Zjednoćenstwo čěskich awtomobilownjow na nowinarskej konferency publikowało. Po hódnoćenju prezidenta zjednoćenstwa Bohdana Wojnara je wunošnosć čěskeho awtopřemysła po pjeć lětach rosta loni najskerje swój wjeršk docpěła. Dalšemu prěkujetej niši róst hospodarstwa a nic naposledk wučerpanosć dźěłowych wikow.
Wuwiće na domjacych awtowikach w prěnim połlěće 2019 Wojnarowe wěšćenje naležnje wobkruća. Wotbytk wosobowych awtow je w prěnimaj kwartalomaj wo cyłe 10,6 procentow spadnył, w juniju samym wo 15,5 procentow. Wot spočatka januara hač do kónca junija bu w Čěskej 128 784 nowych wozydłow registrowanych, w zašłym lěće bě to w samsnym času 143 784 jězdźidłow.
Čaputová a Duda sej přezjednaj
Szydło „kwitowanku“ dóstała
Bywša pólska ministerska prezidentka w Brüsselu znowa přepadnyła
Waršawa. Druhi króć w běhu jenož něšto dnjow je pólska zapósłanča Europskeho parlamenta, bywša ministerska prezidentka Beata Szydło, w Brüsselu zwrěšćiła. Po tym zo běchu ju minjeny tydźeń při wólbach předsydki parlamentariskeje komisije za dźěło a socialne naležnosće wotpokazali, je wona minjenu póndźelu znowa přepadnyła. Szydło bě jako jenička kandidatka hišće raz při wólbach předsydy nastupiła: Tónraz pak je hišće mjenje hłosow dóstała hač při prěnich wólbach. Nowa předsydka gremija je wot wčerawšeho Lucia Ďuriš Nicholsonová ze Słowjenskeje.
Waršawskemu knježerstwu je poražka Szydło jasny dopokaz, zo „europske elity“ zaměrnje přećiwo Pólskej dźěłaja a zo je Szydło wopor tuteje politiki. Nimo toho sej w Brüsselu pólski katolicizm njewaža, kaž to předsyda knježaceje narodnokonserwatiwneje strony Prawo a sprawnosć (PiS), Jarosław Kaczyński, rjekny. Szydło bě za PiS kandidowała.
Stare družiny rostlin wožiwjene
TŘĚCHU rozměrneho twarjenja sobu za wědomostne dźěło wužiwać, tule nowotarsku mysl běchu sobudźěłaćerjo Narodneho ratarskeho muzeja (NRM) w Praze wulahnyli. Na třěše institucije bywa tuž polo z 21 ratarskimi rostlinami, nic někajkimi, ale tajkimi, kajkež su je ludźo něhdy plahowali. Jako cyrobu za swoje zežiwjenje, jako picu za swój skót abo jako surowiznu za rjemjeslniske wudźěłki. Mjez wonymi rostlinami je na přikład tak mjenowane dwuzornko (wědomostne pomjenowanje Triticum dicoccum). Pola tuteje pšeńcy, měwacej dwuzornjate kłóski, jedna so wo jednu z najstaršich žitnych družin, kultiwěrowanej hižo za čas kamjentneje doby. „Nas wjeseli, zo móžemy dźakowano kolegam ze Slědźerskeho wustawa rostlinskeje produkcije (SWRO) wopytowarjam mnohe płody znazornjeć, kotrež dźěći a často ani dorosćeni dźensniši dźeń hižo njeznaja“, praji direktor NRM Milan Jan Půček. Na rozměrnej třěše muzeja nańdźeš dale rožku, wows, ječmjeń, len, hroch, buny, běrny a dalše płody něhdyšich družin, wšo dohromady dwaj dźesatkaj.
Nowy pokryw za reaktor
Kijew (ČŽ/K/SN). W ukrainskej stolicy su oficialnje a w přitomnosći nawodnych politikarjow kraja z prezidentom Wolodimirom Zelenskim na čole nowy škitny pokryw předstajili, kotryž sadźa přichodnje na 1986 rozbuchnjeny štwórty reaktor Černobylskeje atomoweje milinarnje.
Přisamom gigantiski, 247 metrow šěroki, 167 metrow dołhi a 108 metrow wysoki konstrukt běchu lěta 2012 twarić započeli. Z nim ma so narunać prěnjotny, njeposrědnje po zahubnej katastrofje zdźěłany a mjeztym z městnami dodźeržany betonowy sarkofag. Nowy škitny pokryw, po měnjenju ukrainskich nawodow najwjetši pohibliwy twar na swěće, ma znajmjeńša sto lět tomu zadźěwać, zo radioaktiwny proch z reaktora twocha. 2,2 miliardźe eurow drohi projekt su z podpěru cyłkownje 45 statow swěta financowali. Europska unija a Europska banka za wobnowjenje a rozwiće stej 100 milionow eurow za wažne předewzaće přinošowałoj. Ukraina sama je 100 milionow eurow nałožiła.
„Gottowki“ skok rozebrane byli
Prěnja poražka PiS w Brüsselu
Beata Szydło při wólbach předsydow komisijow přepadnyła
Waršawa. Bolostnu poražku poćerpjeć dyrbješe pólska knježaca narodnokonserwatiwna strona Prawo a sprawnosć (PiS) w Europskim parlamenće w Brüsselu. Při wólbach předsydow jednotliwych komisijow předwčerawšim, srjedu, je načolna kandidatka PiS Beata Szydło přepadnyła. Szydło, kotraž bě při wólbach Europskeho parlamenta w swojej domiznje wjace hač poł miliona hłosow nažnjała, kandidowaše za předsydku komisije za dźěło a socialne naležnosće. Při tajnych wólbach pak bě wjetšina zapósłancow přećiwo njej. Konserwatiwnej stronje je to „politiska wjećba“, zo je Pólska zhromadnje z tamnymi krajemi Visegrádskeje štyrki nižozemskeho socialdemokrata Fransa Timmermansa jako móžneho prezidenta komisije Europskeje unije „wuborzdźiła“, štož mějachu we Waršawje za wulki wuspěch.
„Ja ći praju, wostań w kraju …“
DOWOL čěscy dźěławi móhłrjec najradšo doma „swjeća“. Znajmjeńša wuchadźa to z junijskeho naprašowanja agentury Market Research. Tak wostawa połojca dowolnikow w kraju a wuhotuje sej „čas njedźěłanja“ po datych móžnosćach, zamóžnosćach a přećach. Předewšěm měšćenjo z woneje njecyłeje połojcy přežiwjeja lěćny dowol prawidłownje na chalupach – kaž Češa swojim dačam rěkaja –, kotrež steja často w hórskich abo lěsnych kónčinach. Njemały dźěl wuhotuje sej dowol ze swójbnymi wulětami, wopytuje hrody, muzeje, kupjele a dalše powabne zajimawosće.
