Enormny spektrum ze stajnje znowa překwapjacej rěču
„Weltbetrachter. Neue Lyrik. Eine Anthologie aus Sachsen“ rěka zběrka, wopřijimaca 180 basnjow, kotrež su wot lěta 2010 do 2019 nastałe. Wudawaćelej Róža Domašcyna a Axel Helbig poćahujetaj so z titulom na twórbu „Weltbetrachter“ Wulfa Kirstena, kotraž lyriku jako esencu, komprimowanje a rozwjazanje hranicow mjez žiwjenjom a swětom pokazuje. W předsłowje formulujetaj Domašcyna a Helbig doraznje čiłu wjelorakosć poezije a jeje kmanosć, skutkować jako seismograf.
Smolerjec kniharnja
30 lět kruta instanca za rozšěrjenje serbskeje literatury
Dokładnje štyri dny po 30. róčnicy swojeho załoženja 4. měrca 1991 smědźeše Budyska Smolerjec kniharnja po štyri měsacy trajacej přestawce lockdowna dla znowa swoje durje wotewrěć a nawodnica Annett Šołćic kupcow zaso wosobinsce do raja serbskich knihow witać. Cordula Ratajczakowa je so Budyšanku rozmołwjała.
Knjeni Šołćic, Wy sće wot spočatka pódla, sće wšitke 30 lět předawarni Ludoweho nakładnistwa Domowina swěrna wostała a dźeń wote dnja kupcam a serbskej knize słužiła. Stawizny tohole domu potajkim bjez Was předstajomne njejsu. Kak tutu zwjazanosć wosobinsce začuwaće?
Flirtować wuknyła
W tutej kolumnje powěda šěsć redakciji SN znatych mjezynarodnych awtorow, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich nazhonjenjach a dožiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych mjeńšin.
Posoljo nalěća strowja
Zyma je skoro nimo, ćopliši počas so bliži, štož na łukach a zahrodach widźimy
Sněhowku Œ, jej rěkaja tež „běła knjeni“ abo „mlokowa kwětka“, nadeńdźemy na zahrodach, tež na kromje lěsow abo na lěsnych łukach. Njeje trjeba cyblinkowu rostlinu wosebje hladać. Wona słuša k prěnim posołam nalěća. Byrnjež hišće sněh ležał, kaž lětsa, sněhowki hižo w februarje schadźeja a wukćěwaja. Sta družin nalětnjeje kwětki su po wšěm swěće znate. Tak ma sněhowka tež fanow, kotřiž cyblički nalětnjeje kwětki zběraja. Najdróša jedneje ryzy sněhowki płaći 610 eurow, a družina rěka „ice princes“. Započatkarjam njech je radźene z tuńšimi družinami započeć. Wšako móže sněhowka tež zańć. Rozmnožić móžeće ju, hdyž je dokćěła. Cyble maće do něhdźe pjeć do wosom centimetrow hłubokich dźěrkow we wotstawku 10 do 15 cm stykać. Mały pokiw hišće: Pod jehlinowcami sněhowki kmanje njerostu, dokelž je jim tam póda překisała.
„Cyklus Budyskich wobrazow 1928“
K wopominanju 120. narodnin Hanki Krawcec
Serbska wuměłča Hanka Krawcec je so 13. měrca 1901 w Drježdźanach narodźiła a 19. oktobra 1990 w čěskim Filipovje zemrěła. Z prawom smy hižo loni składnostnje 30. posmjertnin na nju spominali, a lětsa wopominamy jeje 120. narodniny. Z pomocu modernych medijow – pytanskich mašinow kaž Google, Seznam abo Rastko – je tež staršej generaciji, kotrejž přisłušam, lochce móžno dotal njeznate a překwapjace informacije namakać. Hodźiny dołho pytanje po mjenach a hesłach je čas rubjaca zaběra, ale druhdy tež wuspěšna. Tak sym hakle njedawno dotal njeznate wobrazy Hanki Krawcec namakał.
Alfons Kuring hori so za wšo serbstwo a jeho bohate stawizny
Rentnar a što potom – wuměnkarsku swobodu wužiwać abo wužadanje
přiwzać (30)
W 1970tych lětach bě telewizija NDR w 20 pokročowanjach serije „Rentnarjo ženje chwile nimaja“ žortnje na tehdyše žiwjenske wašnja wuměnkarjow pokazowała. Tajke z idealemi dźensa 85lětneho Pančičana Alfonsa Kuringa přirunać njemóžeš. Jemu je tež we wuměnkarskej starobje dale wažne sej swěru zachować kajkosće kaž skromnosć, přećelnosć, porjad, spušćomnosć, a za druheho chwile měć a so nimo toho towaršnostnym potrjebam wěnować. Jeho žiwjenski puć je mjenowane kajkosće formował. Dźensa stara so wo rjenje hladany statok, kiž steji wysoko nad Klóšterskej wodu. Hižo wonka na zahrodźe wón nam na wjacorych městnach přeradźa, zo wě sej stawizniske žadnostki wažić. Najhódniši tam stejacy němy swědk stawiznow je modlerski stołp z lětoličbu 1788, kotryž bě Kuring w Pozdecach našoł a 1971 wuchował.
Do Šćeńca załožić so wudani
We wsy blisko Drjowka na kromje wuhloweje jamy měrja so na bliskowočerstwjenje
Něhdźe 130 wsow, wjetšich a mjeńšich – zwjetša serbskich a dwurěčnych sydlišćow – je brunica w Delnjej a Hornjej Łužicy dotal „póžrěła“. Něhdźe 25 000 ludźi dyrbješe swój dom, swój statok, swoju domiznu wopušćić. Miłoraz w Slepjanskej wosadźe budźe w tym rjedźe poslednje wotbagrowane sydlišćo. W Prožymju (Proschim), němsko-serbskej wsy mjez Złym Komorowom a Grodkom, pak móža so wjeselić. Kaž z koncerna Łužiska energija a milinarnje (LEAG) njedawno rěkaše, nochce tón jamu Wjelcej-juh dale rozšěrić, a tak móže Prožym stejo wostać.
Berlinski filmowc ma Łužicu za temu noweho telewizijneho abo ...
Režiser a producent filmow Konrad Herrmann je, byrnjež mjeztym wjele lět w Berlinje skutkował, z Łužicu nadal zwjazany. To wujewja tež produkcija, na kotrejž 72lětny tuchwilu dźěła.
W čim so Waša zwjazanosć dźensa z Łužicu pokazuje?
K. Herrmann: Wobhladuju sej kónčinu dźensa skerje wotwonka. Jako rodźeny Budyšan pak mam stajnje rjane dopomnjenki na swój čas w sprjewinym měsće, kotrež mam dale za swoju domiznu. Region Łužica mje wobstajnje fascinuje. Su to wosebje kontrasty mjez krajinu Błótow a tej wuhlowych jamow.
Kotre kontrasty měniće?
K. Herrmann: Krajina je w swojej skutkownosći jara wšelakora. Na jednym boku maš njewočakowanu poetisku formu Błótow, na tamnej hoberske dimensije brunicowych jamow. Jeju rěč je jeničce we łužiskim regionje widźomna. Wobrazy, kotrež so wóčku filmowca skića, jeho zahorjeja.
Wobkedźbujeće serbske filmowstwo z daliny. Wšako sće sam čłon syće Łužycafilm.
Moje najlubše domjace zwěrjo
W sćěhowacej basni zaběra so Wórša Šołćic z domjacymi zwěrjatami. Kelko da jich w basni mjenuje? A maće tež wy domjace zwěrjo? Napisajće Dźěćiznakej, što wšo sće hižo ze swojim najlubšim zwěrjećim přećelom dožiwili. Wězo směće mi tež fota abo rysowanki pósłać. Na waše dopisy so hižo jara wjeselu.
Waš Dźěćiznak
Foto: PixabayWe Łužicy bydla mjeztym tež zaso rubježne zwěrjata, ...
Wuhódanje: b, a, c, b, b, as
i
w
K
