Powučna lektura nic jenož wo Bukecach
Kóždolětnu přewšo woblubowanu čitanku w maćeršćinje – klětušu Serbsku protyku – je Ludowe nakładnistwo Domowina zaso swěrnym čitarjam do rukow dało. Kaž hižo něšto lět je tež tuta najbóle čitana serbska edicija LND zaso jednomu městnu našeje domizny wěnowana. Tónraz je to wosadna wjes Bukecy na narańšej mjezy serbskeho sydlenskeho ruma. Titulny wobraz Tomaša Šołty poskića rjany pohlad na wjes w pahórkatej krajinje, kotruž barokna cyrkej z wysokej wěžu daloko přesahuje a tak wo prawosći jeje němskeho mjena Hochkirch swědči. Reportaža z barbnymi fotami zeznajomi čitarja z idyliskim zymskim napohladom wsy, z historiskim hosćencom Stary Fryc a z chodojtypalenjom.
Wustajeńca njeje žadynnostalgiski projekt
Rozmołwa z direktorom Zhorjelskich zběrkow za stawizny a kulturu
Zhorjelc je łužiske město, chowace we sebi jara wjele kulturnje a historisce zajimaweho. K tomu přinošuja tež jeho wšelake muzeje, wopyt w tutych so stajnje zaso wudani. Alfons Wićaz je so wo tym z direktorom Zhorjelskich zběrkow za stawizny a kulturu, Jasperom von Richthofenom, rozmołwjał.
Što byšće wopytowarjej města namjetował, sej w Zhorjelcu na kóždy pad wobhladać?
Jasper von Richthofen: Ja bych wězo na prěnim městnje naše Zhorjelske zběrki, naš swójski dom z kulturnohistoriskim muzejom mjenował. Móžeš pak hišće wjele wjace mjenować. Tak mamy hač do 23. oktobra rjanu wustajeńcu w muzeju Kaisertrutz. Tam pokazamy Zhorjelske wobrazy, kotrež smy z našeho měšćanskeho archiwa zwuběrali. Tute njejsu z wěstosću hišće Zhorjelčenjo a tamni Łužičenjo wuhladali. To su wšelake pohlady z rozdźělnymi temami. Tam su tež widźeć starše symbole města, najwšelakoriše historiske wěcy – wot fotow hač k molerstwu a najstaršemu napohladej města.
Wustajeńca w Měšćanskim muzeju
Wot 1. januara přetwarjeja Serbski muzej w Choćebuzu. Zo bychu wopytowarjo najwjetšeho łužiskeho města přiwšěm móžnosć měli, so wo serbskich stawiznach informować, su dnja 28. septembra z pomocu eksponatow ze składa tamnišeho Serbskeho muzeja wosebitu wustajeńcu pod hesłom „Zachowane drogostki“ (Zachowane drohoćinki) w Měšćanskim muzeju Choćebuz wotewrěli. Tule su hač do oktobra 2017 wustajene swědčenja delnoserbskeje kultury wot 16. lětstotka hač do našeho časa.
Pěstowaše wusku zwjazanosć z dopisowarjemi
Zajimawa knižka „Serbski Oertel“ wušła
Wo titul knižki wo nowinarju a rozhłosowniku Měrćinje Štrawbje sej awtorojo hłowu łamać njetrjebachu, je dźě wón znaty jako „serbski Oertel“. Faktum. Druhdy sym so prašał, što a štó by Měrćin Štrawba so stał, njeby-li takrjec w Serbach tčacy wostał.
Měrćin Štrawba bě z dušu, wutrobu a cyłym rozumom serbski žurnalist kaž mnohi druhi na swojim polu, na polu sporta pak samalutka koryfeja.
Znajo Měrćina Štrawbu wusko a wosobinsce z lěta 1966 jako Nowodobjanskeho kolegu, čitach dopomnjenki a hódnoćenja z jara wótrym wóčkom. Ducent awtorow je so pjera jimało, w krótšich abo dlěšich přinoškach, w přewažnje wosobinskich, tež wutrobnych słowach abo wěcownych notatkach.
„Serbski rekwiem“ w dotal njesłyšanej interpretaciji
Ketličanski kantor Korla Awgust Kocor wužiwaše za swój „Serbski rekwiem“, kiž wón w lěće 1894 na bibliske teksty skomponowa, narěč ewangelskich Serbow Budyskeho kraja. Wuznamne na tutej twórbje je tohorunja, zo ju załožer serbskeje wuměłskeje hudźby sam zorchestrowa, mjeztym zo spisa za tamne swoje twórby wulkeje hudźbneje formy jeničce klawěrny přewod. Wón so tež pola „Serbskeho rekwiema“ za wersiju komornohudźbneho rozměra rozsudźi.
Prapremjera jeho poprawneho duchowneho testamenta pak da nimale sto lět na so čakać. Wot prěnjeho předstajenja w lěće 1988 bu twórba někotre razy z jara dobrym wothłosom předstajena. Tuta jenička cyłkowna orchestracija jedneje z oratoriskich kompozicijow našeho hudźbneho mištra płaći nětko jako přikład, kak drje je sej wón orchestrowanje swojich oratorijow předstajił.
Potencial Njebjes
W aprylu předstaji Jan Kral w Serbskich Nowinach Njebjesa, permakulturny projekt Njebjelčanskeje gmejny. ‚Perma‘ steji za permanentne, wobstajne. Permakultura měni trajne, přirodźe bliske kołoběhi w ratarstwje, energijowym hospodarstwje, wutworjenju krajiny, w socialnych strukturach. Je to koncept zamołwiteho hospodarjenja w dobje postupneje industrializacije a komercializacije wšěch wobłukow žiwjenja, najebać ekologiske a socialne sćěwki. Projekt Njebjesa měri so na wobchowanje rjaneje Njebjelčanskeje krajiny, na dalše wuhotowanje lubozneje wsy, spěchowanje komunalneho hospodarjenja. Bjezdwěla skruća projekt zhromadnosć a konstruktiwnosć Njebjelčanow, kotrejž wobradźištej gmejnje hižo wunoški kaž nowu pěstowarnju a wuměłstwowy centrum w Miłočanskej skale. Předewzaća a wuslědki kaž tutej wotbłyšćuja wěste wašnje myslenja za zhromadne kaž tež wosobinske zadźerženje. Podobne mamy zawěsće tež w druhich wsach.
Wot Delan do Drježdźan –z kopicu lyriskich dopokazow
Nowa Dyrlichowa dźewjata serbskorěčna zběrka – basnje a někotre powědki na cyłkownje 100 stronach – je do štyrjoch wjetšich wotrězkow rozrjadowana. Prěnje tři wobsahuja swójsku lyriku a krótkoprozu, štwórty a posledni skići dobry dwanatk přełožkow spřećelenych spisowaćelow. Wobalku a tři grafiki přinošuje Fee Vogler; kaž tajka sonina je wona z barbjenčkami něžne přadła naćisnyła, kotrež z wobsahami knižki zlochka koresponduja. Wone dowoleja čitarjej druhdy wotpočink.
Route 66 raz na hinaše wašnje
Na rallye Trondhjemridtet 1919 w Norwegskej
Nětko hižo třinate lěto je rodźeny Šunowčan Jörg Młynk w Norwegskej žiwy. W sewjernym kraju zalubowa so do motorskich. Wšako maja tam njeličomne móžnosće, po krasnej krajinje njezapomnite wokomiki zběrać a sej ze wšědneho dnja wulećeć. Jeho wosebity zajim poćahuje so na starše modele dwukolesow. To jeho k tomu pohnu, sej před třomi lětami kupić Zindapp K 500 z lěta 1937. Lětsa je sej wosebity són spjelnił.
Na zajimawy wotrězk stawiznow Měrkowa dźensa lědma hišće něšto ...
Měrkow w Radworskej gmejnje je skerje njenapadna wjes, w kotrejž ludźo měrnje bydla. Lědma hdy jewi so wjes z wurjadnymi podawkami w nowinskich přinoškach. A tola ma Měrkow zajimawe stawizny, kotrež zwisuja předewšěm z wudobywanjom zemskich pokładow. Wjele lět je hórnistwo wjesne žiwjenje postajało. Na to so dźensa lědma hišće něchtó dopomina.
Zeznać wašnje žiwjenja w cuzym kraju
„Što radosć rjeńšu dawa, hač dróhu pućować“, ludowy spěw to, kotryž znaje tež Serb Jan Wjesela. 23lětny je so štwórtk na daloke pućowanje podał. Milenka Rječcyna rozmołwješe so z Radworčanom, tydźeń do jeho wotlěta.
Hišće před lětomaj sće wahał, so do wukraja podać. Nadobo pak sće tola lět do dalokeho kraja knihował. Čehodla?
Jan Wjesela: Běše cyle jednorje na času. Hižo po šuli běch wo tym rozmyslował. Loni běch so hižo jónu na pućowanje nastajił. Tola bratr je kwasował a tuž sym to wo lěto přestorčił. Nětko pak je rozsud padnył a sym njesměrnje wćipny na to, što mje wočakuje.
Sće sej lět do Vietnama knihował. Dokal Was puć powjedźe?
Jan Wjesela: Chcu sej Azisku zbližić. Mój lět powjedźe mje z Berlina direktnje do Saigona, do Vietnama. Tam wočerstwju so najprjedy štyri tydźenje. Chcu wosebje knihi čitać, kotrež sej sobu wozmu. Nětko so nadźijam, zo mi hišće něchtó online-abo za Serbske Nowiny dari. Te bych rady w cuzbje čitał. Pozdźišo pak chcu dale do Myanmara a Laosa. Snano hišće do Thailanda a wottam do Južneje Ameriki abo Awstralskeje.
To rěka, zo so scyła njebojiće?
