Swjedźenska fanfara Jana Cyža překwapiła
Serbske impresije z 53. Wojerowskich swjedźenskich dnjow hudźby
Dwanaće koncertow, kotrež wuhotowa wjace hač 200 interpretow, steješe na programje lětušich 53. Wojerowskich swjedźenskich hudźbnych dnjow. Wo serbske impresije pak njepostara so jeno Serbski ludowy ansambl Budyšin z interaktiwnej bajku „Překlepana liška“ na tekst Jěwy-Marje Čornakec a z hudźbu Liany Bertók.
Na zahajenskim koncerće we Łužiskej hali překwapichu dołholětnych stajnych wopytowarjow kaž tež čestnych hosći z nowej swjedźenskej fanfaru. Wyši měšćanosta Stefan Skora předstaji hudźbnje zhusćeny kruch w přitomnosći komponista Jana Cyža jako něšto poradźeneho. Konserwa dotalneje fanfary z pjera Jana Pawoła Nagela njehodźeše so po lětach jewjacych so techniskich njedostatkow dla hižo wužiwać. „Ideju za nowu fanfaru poprawom dawno hižo mějachmy. Wona pak njebu ženje zrealizowana. Jan Cyž je runje to, štož chcychmy a trjebachmy, do notow přetworił“, praji šefchoreografka hudźbnych dnjow Carmen Hofmann.
Wulkeho Słowjanow splaha najmjeńši narod smy my …
Njedawno sedźachmoj, moja ruska žona a ja, ze Swjetu hromadźe. A nadobo Swjeta praji: „Ja sym Němka“ (wona ma němske staćanstwo). Na to ja: „Ale Swjeta, sće tola Rusowka“, a wona: „Wězo sym Rusowka“. A potom so intensiwnje wo tym rozmołwjachmy, wo čimž chcu tu pisać: Što to je, štož wučinja, zo sym Serb? Što je „serbske narodne wědomje“? A w kotrym zmysle smy my Němcy? Kak daloko dźe patriotizm za Němsku abo snadź za słowjanske kraje, hdyž dźě sym Słowjan?
Jasne je, zo smy staćenjo Němskeje. Wustawa Sakskeje praji: „W kraju bydlacy wobydlerjo serbskeje ludoweje přisłušnosće su runoprawny dźěl statneho ludu.“ Hdźež pak so njerozeznawaja statna přisłušnosć a narodnosć, etniskosć, potom smy Němcy. Ale smy tola Serbja, serbski lud – što to rěka?
Nowe drohotne dokumenty wo Witkojc z Čěskeje
Před 125 lětami delnjoserbska basnica so narodźiła
28. meje by zasłužbna a wuznamna delnjoserbska basnica, prócowarka a publicistka Mina Witkojc 125. narodniny swjećiła. Rodźena w Bórkowach jako Anna Wilhelmine Wittka zemrě wona 11. nowembra 1975. Jeje basnje a štučki – w 25 lětach dohromady 128 (poslednja z lěta 1946) – a jeje wobšěrne publicistiske dźěło jako zamołwita redaktorka Noweho Serbskeho Casnika a Serbskeho Casnika 1923 do 1931 pozběhnychu delnjoserbsku literaturu a nowinarstwo po wobsahu a rěči na nowy wysoki niwow. Wuznamne su tež jeje přełožki znatych literatow do delnjoserbšćiny – na přikład Ćišinskeho, Zejlerja, Andrickeho, Němcove- je a Puškina. W mnohich knižkach a knihach su dźensa jeje literarne twórby přistupne w delnjoserbskej, hornjoserbskej, němskej a dalšich słowjanskich rěčach.
Wosebity přebytk „na chwilku“
Njewšědny hotel w bywšej Goethowej apotece – historiske slědy staj wobsedźerjej do koncepta zapletłoj
Kuchar kofejownje a hosćenca „Wolfgang’s“ Ralf Nielisch přihotuje hosćom mjez druhim přewšo rady mjaso, kotrež zrawi w swójskim sušaku, tak mjenowanym „dry ageru“.Za fasadu Budyskeje Hošic hasy čisło 27 chowa so woprawdźita drohoćinka. Adresa wodźeše něhdy do Goethoweje apoteki. Tež hdyž je mjeztym zawrjena, su slědy bywšeho mějićela Paula Leidlera hišće jasnje spóznajomne. Meble apoteki wobohaćeja nětko kofejownju a hosćenc z mjenom „Wolfgang’s“. Hdźež běchu do toho bydlenja na hornich poschodach a w přitwarje, je ekskluziwny butikowy hotel „Moments“.
Zasłužbna hrajerka z jubilejomaj
Serbska dźiwadźelnica Petra-Maria Bulankec-Wencelowa steji hižo 30 lět – połojcu swojeho žiwjenja – na jewišću
Jutře, 12. róžownika, swjeći znata serbska dźiwadźelnica a režiserka Petra-Maria Bulankec-Wencelowa 60. narodniny. Jubilarka skutkuje hižo 30 lět na jewišću, wjace hač połojcu z nich w Budyskim Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle. Nimo toho nawjeduje Serbske dźěćace dźiwadło a lajsku dźiwadłowu skupinu Konjecy-Šunow.
Hižo wot dźěćatstwa zajimowaše so za hraće, a tak njezadźiwa, zo činješe 1966 swoje prěnje kroki na sławnych „deskach swěta“ runje w tym ćělesu, za kotrež dźensa kruchi wupytuje a je inscenuje – byrnjež wone tehdy hišće „Serbske pioněrske dźiwadło“ rěkało a w nošerstwje Ludoweho nakładnistwa Domowina było.
Njeswačanski domizniski muzej mjeztym 14 lět wustajenišćo na ...
Je-li rěč wo „domizniskim muzeju“, drje mysli někotryžkuli na starožitnosće a stare kuchinske graty. W Njeswačidle su na wjele wyšim niwowje a waža sej tež serbske stawizny gmejny.
Njeswačanski domizniski muzej na nawsy njedaloko cyrkwje a historiskeho hosćenca je na kóždy pad wobhladanjahódny. Tamniše kulturne a domizniske towarstwo, kotrež zarjadnišćo wobhospodarja, běchu hižo 1961 załožili. Wjele lět čłonojo na to za prawymi rumnosćemi pytachu, zo móhli sej swójski muzej zarjadować. W lěće 2004 gmejna towarstwu něhdyši wobchod srjedź wsy jako nowy domicil poskići. Tak dachu so do dźěła a rumnosće přetwarichu, byrnjež we wsy tež diskusije byli, hač je to scyła trjeba. Po runje pjeć měsacach, hody 2004, móžachu swój domizniski muzej wotewrěć. Při tym njestejachu z prózdnymi rukami. Wšelake eksponaty hižo mějachu, na přikład model mjeztym wottorhaneho stareho třistronskeho burskeho statoka, natwarjeny wot šulerjow Rakečanskeje srjedźneje šule pod nawodom Njeswačanskeho wučerja Hansa-Wernera Heinkeho.
Na dnju maćerjeju swójba zapleńči
Kak mać wulkeje serbskeje swójby wužadanja wšědneho dnja zmištruje
Druha njedźela róžownika je zdawna rezerwowana za dźeń maćerje. Tón dźeń steja žony w srjedźišću, kotrež zamóža na najwšelakoriše wašnje dźěći, swójbu, wšědne dźěło a často tež hišće towaršnostny angažement zjednoćić. Jedna, kotraž to na wobdźiwajomne wašnje zmištruje, je Antje Bobcyna we Worklecach.
Štóž dokładnje njewě, hdźe we Worklecach Bobkecy bydla, statok w Nuliku hnydom při Don Boskowym domje poměrnje lochko namaka. Tam dźě so z dźěćimi mjerwi a tuž je tež druhdy trochu wótřišo. „Naš nan doma njeje, ale naša mać“, mi jedyn z hólcow přiwoła. A hižo stupi Antje Bobcyna z chěžinych durjow. Runje hišće je dźěćacu drastu rjadowała a pola młódšich za domjacymi nadawkami hladała. Nětko prosy mje do běrowa tepjenskeje firmy swojeho mandźelskeho Rolfa, hdźež wšak ma tež wona swoje pisanske blido. „Tu změjemoj najlěpši měr“, so wona posměwknje. Wokomiki měra su pola Bobkec popołdnju rědke. Nic jenož jich dźěći so na dworje zabawjeja, ale tež hišće hóstny šuler z Bretoniskeje.
Něhdy wulce woblubowana korčma we Łomsku dźensa hinje
Pohladnicy powědaja wo dawnych časach, swědča wo podawkach a ludźoch. Alfons Handrik wotkrywa nam swět, na kotryž smy w minjenych lětach nimale pozabyli.
Na dotal předstajenych pohladnicach widźachmy hosćency w Bušence, Lejnje a Lejpoldźe. Wjesne korčmy na pohladnicach běchu před sto lětami jara prašany motiw. Wone mějachu nimo toho wabjenski nadawk za cyłu wjes kaž tež za korčmarja samoho.
Korčma na dźensnišej pohladnicy steješe we Łomsku pola Njeswačidła. Lědma štó wě so na nju hišće dopominać. Wšako bu za čas Druheje swětoweje wójny 1940 zawrjena. Wjace hač dwaceći ludźi widźimy na pohladnicy, a wšitcy su swjedźensce zdrasćeni. Bě to po kehelowanskim swjedźenju 1904, na čož němsce popisana tafla, kehele a kule pokazuja.
Z kwalitu swojeho dźěła na so skedźbnjeja
Sadźbowe studijo Kontrapunkt w Budyšinje wobsteji štwórć lětstotka
Sfałdowane łopjeno padny z knihi „Slawistik in Deutschland“. Wone wopokaza so njewočakowano jako historiski dokument: Z 19. meje 1993 je prěni nadawk, kiž přepoda Ludowe nakładnistwo Domowina (LND) tehdy połtřeća měsacow młodemu sadźbowemu studiju Kontrapunkt w Budyšinje. Mějićel Thomas Fiebiger nochcyše wěrić, kotra žadnostka so tu nadobo jewi. Z wonej wědomostnej ediciju zahaji so płódne zhromadne dźěło z domom na Sukelnskej, kotrež je po 25 lětach wuše hač hdy do toho.
Kompliment za wuhotowanje
Poskitk z kuchnje je dotal wosebje překwapił
Šulerjo 6. lětnika Zhorjelskeje wyšeje šule Scultetusa běchu mjez prěnimi hosćimi wobnowjeneho nakrajneho doma za šulerjow w Bórku. Woni běchu wo přebytku zahorjeni. Runje tak lubješe so jim wopyt w Budyskim Serbskim muzeju. Woni běchu sej přezjedni, zo chcyli so rady do přebywanišća njedaloko Budyskeho Spjateho jězora nawróćić. Woni běchu sej nakrajny šulski dom w Bórku za třidnjowu rjadownisku jězbu wupytali. Z tym běchu woni jedna z dweju prěnjeju šulskeju rjadownjow scyła, kotraž we wobnowjenym a přetwarjenym domje bydleše. Někotři znajachu zarjadnišćo hižo z prózdninskeho lěhwa, w kotrymž běchu w předchadźacych lětach přebywali. Ćim wyše běchu wočakowanja, hladajo na wobsahowe wuhotowanje programa za šulersku jězbu. W nošerstwje města Zhorjelc skutkowaca Scultetusowa wyša šula wuwiwa projekty a wučbne akcenty hłownje po idejach Marije Montessori „Wuknyć wobradźa wjeselo“. A te mějachu 54 šulerjow a jich přewodźerjo wočiwidnje při přebywanju w nakrajnym domje za šulerjow.
